نامه عمادالدین باقی به پوتین؛ انتظار دارید کشور مورد تهاجم مردمش را مسلح نکند!

آقای پوتین، رئیس فدراسیون روسیه

با درود و احترام

پیام بلند‌بالای شما در آغاز جنگ را خطاب به مردم روسیه و بقیه دنیا به‌عنوان ادله توضیحی و توجیهی حمله به اوکراین به دقت خواندم.

من به‌عنوان یک مدافع سرسخت حقوق بشر در ایران نمی‌توانم نسبت به برخی از ادله شما که موجه‌سازی جنگ و به خطر انداختن صلح در منطقه و جهان است، بی‌تفاوت باشم؛ به‌ویژه آنکه سرنوشت کشور شما و اقدامات و تصمیمات شما بر وضعیت سیاسی و حقوق‌بشری میهن عزیز ما ایران هم تأثیرات مستقیمی بر جای خواهد نهاد. از آنجا که این یک نامه رسمی است، از ادب دیپلماسی پیروی می‌کنم.

در نامه شما پنج نکته برای من جلب توجه کرد که اگرچه برخی از آنها ارتباط مستقیمی با حقوق‌ بشر ندارد؛ اما برایند آنها آثار مستقیم بر صلح و‌‌ حقوق بشر در جهان دارد. جنگ قربانیان زیادی از نظامیان و غیر‌نظامیان و کودکان و سالخوردگان می‌گیرد و آثار ویرانگر آن تا دهه‌ها بر جای می‌ماند. با گذشت سه دهه از پایان جنگ تجاوزکارانه صدام‌حسین که با حمایت کشور شما (که آن زمان عضو سازمان امنیتی‌اش بودید و بعد هم نوستالژی آن را داشته‌اید) و آمریکا و اروپا بر ملت ایران تحمیل شد، ما هنوز از آثار آن رنج‌ می‌بریم. جنگ را تحت هیچ شرایطی نمی‌توان توجیه کرد، مگر در صورت حمله مستقیم نظامی و دفاع در برابر تجاوز که رویه همیشگی ایران بوده است:

1- به صراحت اعلام می‌کنید دلیل شروع جنگ، گسترش ناتو تا مرزهای روسیه است؛ اما این نکته را مسکوت می‌گذارید که لتونی، استونی، لیتوانی، چند کشور از کشورهای جدا‌شده از اتحاد شوروی، سالیانی است که عضو اتحادیه اروپا و ناتو شده‌اند و هم‌مرز روسیه‌اند و نروژ و فنلاند و لهستان هم عضو اتحادیه اروپا هستند و گرجستان هم درخواست عضویت داده است و نه خطری برای روسیه داشته‌اند و نه روسیه تاکنون متعرض آنها شده است، چرا فقط این بهانه درمورد اوکراین است؟ ترکیه دیگر عضو ناتو و متحد جمهوری آذربایجان همسایه روسیه است که سودای پیوستن به اتحادیه را دارد؛ اما تا‌به‌حال متعرض آنها نشده‌اید. آیا روسیه باید به همه این کشورها اعلام جنگ می‌داد؟ آیا ایران به دلیل اینکه ترکیه عضو ناتو است، باید اعلام جنگ می‌داد؟ مگر کشورها، خودشان همسایه خود را تعیین و انتخاب می‌کنند یا حق دارند به همسایگان‌شان دیکته کنند که تابع اصول امنیتی آنها باشند؟ هر کشوری باید خودش در حدی اقتدار ملی و مردمی داشته باشد که کسی طمع تجاوز به آن را پیدا نکند، نه اینکه در داخل با سرکوب و انحصار پیش برود و این ضعف خود را بخواهد از طرق دیگر جبران کند.

2- در این بیانیه اعلام می‌کنید به درخواست جدایی‌طلبان دونتسک و لوهانسک وارد خاک اوکراین شده‌اید. این سخن در پیام دیگری روشن‌تر بیان شده که گفته‌اید «ما با اوکراین تاریخ، فرهنگ و دین مشترک داریم»، «شرق اوکراین سرزمین قدیمی روسیه است». این منطق، امنیت جهان را به هم می‌ریزد؛ یعنی اگر فردا مثلا چند نفری در یکی از مناطق مرزی ایران از روسیه درخواست کنند روسیه به بهانه آن می‌تواند به ایران تجاوز کند؟ اساسا با این دیدگاه شما آیا ایران می‌تواند به استناد وحدت زبانی یا مذهبی و حتی اینکه سرزمینی در گذشته متعلق به ایران بوده، امروز دنبال ضمیمه‌کردن افغانستان و تاجیکستان، ازبکستان، قفقاز، جمهوری آذربایجان و پاکستان و منطقه‌ای فارس‌زبان از چین و هندوستان و حتی روسیه و ترکیه که زمانی جزء قلمرو امپراتوری ایران بودند، باشد؟ آیا این ادعاها پایه‌های سازمان ملل که کشورهای موجود را به رسمیت شناخته تا صلح را به ارمغان آورد، متزلزل نمی‌کند؟ کاری که آمریکایی‌ها به شیوه دیگری بارها انجام داده‌اند.

بر فرض که این ادعای باطل را بپذیریم که به دعوت جدایی‌طالبان و جمهوری‌های خودخوانده یورش برده‌اید، چرا تجاوز به سراسر اوکراین گسترش پیدا کرده و نه‌فقط برای حمایت از جدایی‌طلبان؟ چرا نیروهای پیاده‌تان تا پایتخت اوکراین هم رفته‌اند و می‌خواستند حکومت اوکراین را ساقط کنند؟

3- نماینده روسیه در سازمان ملل در جلسه ویژه مجمع عمومی همین جمله شما که دولت اوکراین را مکرر نئونازی می‌نامید، به کار برده و گفته است در اوکراین «زندانی‌ها را از زندان آزاد کردند و به آنها اسلحه می‌دهند، نئونازی‌ها در اوکراین قدرت گرفته‌اند و دارند رشد می‌کنند؛ ما این اقدامات آنها را محکوم می‌کنیم. آنها ۲۵ هزار اسلحه را به مردم عادی می‌دهند، بدون ثبت آن».

این بی‌شرمانه نیست که این کار را نئونازیسم دانسته و توقع داشته باشیم ارتش روس کشوری را اشغال کند و حکومت کشور اشغال‌شده مردم را برای دفاع مسلح نکند؟ وزارت دفاع روسیه اعلام می‌کند «از آغاز عملیات ویژه، نیروهای مسلح روسیه ۱۱۱۴ تأسیسات و زیرساخت نظامی را در اوکراین منهدم کرده‌اند» و اسم حمله و تجاوز را عملیات ویژه می‌گذارند و به دنیا اهانت می‌کنند و فکر می‌کنند دنیا ابله است و با تغییر نام حمله به عملیات ویژه، واقعیت هم عوض می‌شود. اصلا اینکه وزارت دفاع روسیه اعلام کند حمله کردیم و آمار بدهد چقدر ویران کردیم و رسما اعلام کند کنترل فلان شهرها را به دست گرفتیم، نامش چیست؟

جناب‌عالی هم در پیام بلند خود گزاره‌های به‌شدت ضد‌غربی و تحریک احساسات ناسیونالیستی برای بسیج مردم در جنگ را به کار می‌برید که دقیقا یادآور رفتارهای هیتلر برای برانگیختن آلمانی‌هاست. او مواضع شدیدا ضد‌غربی می‌گرفت، همین تعبیرهای «امپراتوری دروغ غربی» را به کار می‌برد و ناسیونالیسم را تبدیل به ایدئولوژی کرد.

عالی‌جناب، ما هم بارها نسبت به استانداردهای دوگانه غرب انتقاد کرده‌ایم؛ اما این کجا و آنچه شما می‌گویید کجا؟ برنده نهایی خطای استراتژیک شما نیز آمریکا و ناتو و چین هستند و شما جاده صاف‌کن آنها شدید. دلایل رخ‌دادن این خطا خود نیازمند گفتار دیگری است.

4- هولناک‌ترین فراز پیام شما این است که به گفته ضرب‌المثل ایرانی «دیگی که برای من نجوشد کله سگ در آن بجوشد» ولو به بهای جنگ جهانی سوم و میلیون‌ها کشته و نابودی کره زمین، شما می‌گویید: «اکنون چند کلمه مهم و بسیار مهم برای کسانی که ممکن است وسوسه شوند در رویدادهای جاری مداخله کنند. هرکسی که بخواهد مانع ما شود و حتی بیشتر از آن برای کشور ما، برای مردم ما تهدید ایجاد کند، باید بداند که واکنش روسیه فوری خواهد بود و شما را به عواقبی خواهد رساند که هرگز در تاریخ خود تجربه نکرده‌اید. ما برای هر‌گونه توسعه رویدادها آماده هستیم. تمام تصمیمات لازم در این زمینه اتخاذ شده است. امیدوارم صدایم شنیده شود».

این جمله شما رسما تهدید به گسترش جنگ است ولو تا تبدیل‌شدن به جنگ‌ جهانی. فرمان آماده‌باش هسته‌ای و تبلیغات تلویزیون‌های دولتی روسیه که می‌گویند زمینی که روسیه در آن نباشد، چرا دیگران باشند؟ دنباله همین طرز فکر خطرناک است و همین باعث شده که شما جنگ اصلی را که جنگ نرم است، در افکار عمومی جهان باخته‌اید.

5- عالی‌جناب، شما در پیام‌های مختلفی از فساد و بیداد در حکومت اوکراین گفته‌اید. ما در مقام دفاع از حکومت اوکراین و فسادهای مطرح‌شده توسط شما نیستیم و می‌دانیم مشابه همین اتهامات درباره حکومت شما هم وجود دارد و مستنداتش در دنیا منتشر می‌شود و شما هم آن را بخشی از جنگ روانی غرب می‌دانید؛ اما اینها امور داخلی اوکراین و روسیه است و ما را به آن کاری نیست؛ ولی پیام شما نشان می‌دهد با این تصور خطا به کشوری مستقل یورش بردید که مردم جلوی شما فرش قرمز پهن می‌کنند و مانند دوره اتحاد شوروی که با همین روش کشورها را اشغال و دولتی دست‌نشانده روی کار می‌آورد، عمل کردید و مقابله مردمی برایتان دور از انتظار بود؛ بنابراین امروز به همان‌ها که فکر می‌کردید آغوش‌شان را برای شما می‌گشایند، پیام می‌دهید: «من همچنین باید از پرسنل نظامی نیروهای مسلح اوکراین درخواست کنم. رفقای عزیز! پدران، پدربزرگ‌ها، پدربزرگ‌های شما با نازی‌ها نجنگیدند، از میهن مشترک ما دفاع کردند، به طوری که نئونازی‌های امروزی قدرت را در اوکراین به دست گرفتند. شما به مردم اوکراین سوگند وفاداری خوردید و نه به حکومت ضد مردمی که اوکراین را غارت می‌کند و همین مردم را مسخره می‌کند. از دستورات جنایتکارانه او پیروی نکنید. من از شما می‌خواهم که فورا اسلحه خود را زمین بگذارید و به خانه بروید. اجازه دهید توضیح دهم: همه سربازان ارتش اوکراین که این الزام را برآورده می‌کنند، می‌توانند آزادانه منطقه جنگی را ترک کرده و به خانواده‌های خود بازگردند».

آیا فکر نمی‌کنید چرا مردم برای حفظ همین حکومت فاسد و ظالم مورد ادعای شما جانبازی می‌کنند؟ آیا فکر نمی‌کنید ملت‌ها میان سرزمین و دولت تفاوت می‌گذارند؟ آیا فکر نمی‌کنید فردا قدرت دیگری پیام مشابهی برای مردم و نظامیان شما منتشر کند؟ این روش‌ها متعلق به عصر سپری‌شده سده‌های گذشته است و امروز باید در چارچوب نظام حقوقی بین‌الملل رفتار کرد تا دنیایی ایمن داشته باشیم و چون منطق زور همچنان حکمفرماست، باید نظام حقوق بین‌الملل را اصلاح کرد نه اینکه به عصر هرج‌ومرج بازگشت و برای این اصلاح نخست باید از خود آغاز کنید و حق وتوی قدرت‌ها را واگذار کنید.

عمادالدین باقی