بسامدهای جنگ اوکراین بر احیای برجام

ترک مذاکرات وین به بهانه اوکراین

در ساعات گذشته، لورا روزن، خبرنگاری مشهوری که مسائل مربوط به مذاکرات هسته ای ایران را از نزدیک دنبال می کند در حساب توئیتر خود نوشت: «اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات با ایران، شب گذشته به من گفت که باید در این هفته روی نشست شورای حکام مدیره آژانس بین المللی انرژی اتمی (مربوط به اوکراین) تمرکز کند. او گفت که او امیدوار است که در غیاب او در مذاکرات وین، همکاران امریکایی و اروپایی اش زبان مشترک با ایران را پیدا خواهند کرد. این قابل اجرا است».

روزن در ادامه نوشته: « هنگامی که من اولیانوف را در وین در اواسط هفته گذشته دیدم، او در حال رفتن به دیدار با نمایندگان ایران در مورد پرونده های پادمان بود، که تصور می کنم هنوز حل نشده باشد. بنابراین مطمئن نیستم در حال حاضر [در غیاب او] چه کسی می تواند می تواند بار سنگین حل و فصل این مسائل پیچیده را بر عهده بگیرد». روزن در توئیتی دیگر متذکر شده: « این یک از راه ها تاثیر جنگ روسیه در اوکراین بر مذاکرات ایران است. به نظر من هر کدام از طرفها موضع خود را تغییر می دهند تا ابزار فشار بیشتری بدست بیاورند».

روزن یادآور شده: «شایان ذکر است در اوایل دسامبر، زمانی که اولیانوف برای موضوع دیگری در سازمان ملل در نیویورک بود، در غیاب او هفتمین دور مذاکرات ایران بسیار نزدیک به شکست بود. اساساً ایالات متحده و تروئیکای اروپایی  پس از ارائه پیشنهاداتی از سوی ایران که طرف‌های غربی فکر می‌کردند سال گذشته از آن عقب نشینی کرده‌اند، می‌خواستند کنار بروند». با این حال به نوشته او: «متعاقباً با تلاش‌های در خور تحسین  اتحادیه اروپا و شخص اولیانوف، برای ترغیب ایرانی‌ها به سازش در نوشتن پیش‌نویس متن، به اذعان همه طرف‌ها، در ژانویه شاهد پیشرفت واقعی و حتی در فوریه پیشرفت چشمگیری بودیم» .

روزن در پایان این رشته توئیت پرسیده: « آیا آنها در غیاب اولیانوف قادر به عبور از خط پایان هستند، به ویژه تا پیش از آغاز نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در روز دوشنبه 7 مارس». او تصریح داشته: «با توجه به چنین وضعیتی به نظر می‌رسد شرایط امروز شاید کمی ناروشن تر از دیروز باشد،اما مطمئن نیستم که تفاسیرم دقیق باشند».

راه توافق هموار می شود؟

روزن در حالی این خبر را منتشر کرده که شب گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، نورنیوز، گزارش داده مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز شنبه به تهران سفر می کند. بنا بر تحلیل پریسا حافظی، گزارشگر این خبرگزاری، این مسئله می تواند راه را برای احیای توافق هسته ای سال 2015 ایران با قدرت های بزرگ هموار کند.

هم زمان با انتشار این خبر، یک مقام ایرانی به رویترز گفته علیرغم پیشرفت در مذاکرات، یک نکته کلیدی مورد بحث در وین این است که تهران می خواهد موضوع آثار اورانیوم یافت شده در چندین سایت قدیمی اما اعلام نشده در ایران حذف و پرونده آن برای همیشه بسته شود. نورنیوز در گزارش خود بدون ذکر منبع نوشته اگر سفر گروسی بتواند به آژانس و تهران برای دستیابی به نقشه راه برای حل مسائل پادمانی موجود کمک کند، می تواند به احیای توافق هسته ای در وین کمک کند.  آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال گذشته در گزارش خود مدعی شده بود ایران از  توضیح درباره آثار اورانیوم در «اعلامیه‌های پادمانی» خود به آژانس کوتاهی کرده است.

یک دقیقه تا توافق!

سه مقام ایرانی نزدیک به مذاکرات به رویترز گفته اند که مجموعه وسیعی از تحریم‌ها از جمله تحریم‌هایی که جمهوری اسلامی را از صادرات نفت خود باز می‌دارد و تحریم‌های علیه دفتر رهبری و رئیس‌جمهور ایران در صورت احیای پیمان 2015 برداشته خواهند شد.

 گزارش سفر گروسی در حالی منتشر می شود که به نظر می رسد مذاکره کنندگان در آخرین مراحل تلاش برای بازگرداندن توافق هسته ای هستند. در پاسخ به سوالی درباره روند مذاکرات، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین و خوش بین ترین عضو حاضر در مذاکرات به رویترز گفت: «ما یک دقیقه با خط پایان فاصله داریم».

پادمان و برجام دو مقوله جداگانه اند!

علی رغم خوش بینی ها نسبت به سفر رافائل گروسی به تهران در راستای تسهیل در توافق حاصل از مذاکرات وین، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در نشستی با خبرنگاران درشب گذشته گفته: «موضوع مذاکرات وین برای بازگشت کشورها به توافق هسته‌ای برجام با موضوع مسائلی که باید به آژانس توضیح داده شود، دو مقوله جدا از هم هستند. در ظاهر، یک رابط متقابل میان این دو موضوع وجود دارد اما اینکه بگوییم هر یک از این دو موضوع چقدر بر دیگر اثرگذار است، چندان مفید نیست و کمک به حل مسائل نمی‌کند».

گروسی در ادامه افزود: «آنچه اکنون نیاز داریم، رسیدن به توافق خوب در هر دو موضوع است و آن وقت هرگونه ارتباط میان این دو مقوله می‌تواند ارتباط مثبت باشد». او مدعی شد آژانس هرگز روندی را که در خصوص ضرورت شفاف‌سازی برنامه هسته‌ای ایران شروع کرده است، به خاطر مسائل سیاسی متوقف نمی‌کند و گفت: «آنچه نیاز داریم، این است که با ایران دور یک میز بنشینیم و سعی کنیم مسائل را شفاف سازی کنیم. این مسائل تنها زمانی که تمام می‌شود که از نظر آژانس به طور کامل شفاف‌سازی شده باشد».

غربی ها میز را ترک می کنند؟

حال در شرایطی که مدیرکل آژانس بین المللی انرژی مسائل مربوط به فعالیت های آژانس و مذاکرات احیای برجام را دو مقوله جداگانه ای دانسته، اخبار غیررسمی پیرامون روند مذاکرات به شدت ضدونقیض به نظر می آیند. لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال که جریان مذاکرات را از نزدیک دنبال می کند مدعی شده اگر مذاکرات تا جمعه به پایان نرسد، طرف غربی از مذاکرات خارج خواهد شد.

نورمن در توئیتر ادعا کرده: «هیچ کدام از طرف های غربی نمی‌خواهد این مذاکرات در هفته آینده به شورای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درز کند. پیامی که دریافت می کنم این است که این کار باید تا جمعه به طور موثر انجام شود. اگر نه، طرف غربی [از مذاکرات]خارج می شود و شروع به تشدید فشار می کند و در این صورت برجام قابل احیا نخواهد بود. شخصاً تصور نمی کنم مذاکرات به آخر هفته برسد». توئیت او به جلسه دوشنبه هفته آینده شورای حکام آژانس اشاره دارد و او ادعا کرده در صورت عدم توافق، قطعنامه‌ای علیه ایران صادر و پرونده مجددا راهی شورای امنیت خواهد شد.

توافق نزدیک است!

با این حال تایمز اسرائیل از قول بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل مدعی شده که در هفته های آینده شاید و حتی در روزهای آینده یک توافق هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی امضا شود. بنابر گزارش روزنامه تایمز اسرائیل، با این‌که اقدامات تل آویو به منظور جلوگیری از شکل گیری توافق در وین ناکام ماند،  گانتز مدعی شد: 《چه این اتفاق بیافتد یا خیر، اسرائیل به هر کاری که مانع تبدیل شدن ایران به یک تهدید موجود [برای اسرائیل] و توان‌مندی هسته‌ای‌اش شود، ادامه خواهد داد》.

شبکه ۱۲ اسرائیل هم مدعی شده  بخت دستیابی به توافق هسته‌ای جدید میان قدرت‌های جهانی با ایران به‌شدت افزایش یافته و ممکن است که این توافق یک تا دو هفته بعد حاصل شود. این شبکه به نقل از منابع مطلع ادعا کرده که هیات آمریکایی به بسیاری از درخواست‌های ایران برای رفع تحریم‌ها پاسخ مثبت داده و تحریم شمار زیادی از مقامات ایران و نهادهای مالی را بر خواهد برداشت.

این در حالی است که روز گذشته اولاف شولتس، صدراعظم آلمان که برای اولین بار راهی سرزمین های اشغالی شده در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل در بیت المقدس، گفته بود آلمان نگرانی‌های امنیتی اسرائیل را جدی می‌گیرد، اما با توجه به نگرانی‌ها از بابت برنامه اتمی ایران، مذاکرات وین باید سریع‌تر به نتیجه برسد و دیگر نمی‌تواند به تعویق بیفتد.