ماه‌های سرنوشت‌ساز برای تهران و مسکو

به گزارش اقتصادنیوز ، میریام برگر، گزارشگر روزنامه واشنگتن پست با انتشار یادداشت با عنوان «روس‌ها به دنبال یاد گرفتن درس‌هایی درباره زندگی تحت تحریم‌های بلندمدت از ایران هستند» نگاهی به تجربه زندگی تحت لوای تحریمها در دو کشور داشته است.

زندگی زیر لوای تحریم برای چه؟

الکسی پیوواروف، روزنامه‌نگار مستقل روسی، با آغاز دور جدید تحریم های غرب علیه کشورش، متعجب بود که زندگی تحت سال‌ها تحریم‌های اقتصادی چگونه می‌تواند باشد. بنابراین برای درک این ماجرا به ایران سفر کرد.

او تورم بسیار بالا، سیستم گیج‌کننده نرخ‌های چندگانه ارز، بازار سیاه گسترده و کارآفرینانی را یافت که اپلیکیشن‌ها و جایگزین‌هایی را برای تقریباً همه چیز توسعه می‌دهند. یک برنامه 80 دقیقه ای حاصل از سفر او در کانال روسی یوتیوب او در ماه گذشته پست شد که بیش از 8.3 میلیون بازدید داشت.

فهم اینکه چرا روس‌ها به این موضوع علاقه دارند کار سختی نیست: در عرض چند ماه، روسیه به عنوان کشوری که تحت بیشترین تحریم‌ها قرار دارد، از ایران پیشی گرفته است. به نظر می رسد مسکو در مسیری قرار گرفته که این عنوان را حفظ خواهد کرد و از هرگونه تغییر اساسی در تهاجم مداوم خود به اوکراین خودداری می کند.

به گفته پیوواروف: «مسئله این نیست که آیا فرد می‌تواند برای مدت طولانی تحت تحریم‌ها زنده بماند یا خیر. البته که آدمیزاد می تواند!» او به مخاطبان روسی زبان خود گفت: «اما سوال اصلی این است که برای چه؟»

شباهتهای مستقیم اندک

با کمی احتیاط، ایران یک مطالعه موردی ارائه می‌کند که زمانی که تحریم‌ها به جنبه دیرینه زندگی مردم عادی تبدیل می‌شوند، چه اتفاقی می‌افتد؟ همان‌طور که پیوواروف در ابتدای برنامه‌اش اشاره می‌کند، «شباهت مستقیم» کمی بین دو کشور وجود دارد. به گفته الی گرانمایه، معاون مدیر برنامه های خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، روسیه یک قدرت هسته‌ای با کرسی دائمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد، تولیدکننده حیاتی گندم و نفت جهانی است و متحدان یا حداقل شرکای زیادی در جنوب جهانی دارد. ژئوپلیتیک تحریم‌های روسیه با ایران بسیار متفاوت است و از این نظر اجرای آن در سطح جهانی را دشوارتر می‌کند.

تهران، تا حدودی، نزدیک به 45 سال است که در لیست سیاه غرب قرار دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، پس از خروج از توافق هسته‌ای با ایران در سال 2018، تحریم‌های آمریکا علیه تهران را تشدید کرد.

بررسی تجربه تهران

سابقه بی اعتمادی بین تهران و مسکو وجود دارد - اما نقاط مشترک در حال گسترش است. به گزارش رویترز، الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه روز چهارشنبه در جریان سفر به ایران به تلویزیون دولتی روسیه گفت، دو کشور در مورد مبادله عرضه نفت و گاز گفتگو کرده اند. ایران سال ها [تحت تحریم ها] زندگی کرده است و ما تجربه ایران را مورد بحث قرار داده ایم.

خبرگزاری دولتی روسیه تاس گزارش داد، در اواخر ماه مارس، وزیر حمل و نقل روسیه گفت که مسکو  «در حال بررسی پرونده ایران» برای حفظ ناوگان هواپیماهای خارجی خود است. هفته بعد، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به رسانه های روسی گفت که مسکو و تهران می توانند برای دور زدن محدودیت های غرب با یکدیگر همکاری کنند. در اوایل ماه می، اتحادیه سازندگان قطعات خودرو ایران اعلام کرد که یک خودروساز روسی با آنها تماس گرفته است.

دور زدن در روز روشن

فرار از تحریمها دور از چشمها اتفاق نمی افتد. ریچارد نفیو که در ژانویه گذشته از سمت خود به عنوان معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران استعفا داد گفته که دولت ها و نزدیکان آنها شرکت هایی را برای به دست آوردن و تجارت کالا ایجاد می کنند، از گروه های واسطه استفاده می کنند و نفت تحریم شده را به خارج از شبکه انتقال می دهند.

ایران این هنر را به کمال رسانده است: تانکرهای نفت در دریاهای آزاد -جایی که دولتها عموما در آن مداخله ندارند- رادار ردیابی خود را خاموش می کنند، نفت ایران را انتقال می دهند و مسیرهای خود را مخفی می کنند. در اوایل ماه می، ایران اعلام کرد که صادرات نفت خود را از اگوست دو برابر کرده است. همانطور که یکی از ایرانیان به پیوواروف گفته، از زمانی که ترامپ سیاست حداکثری خود را اعمال کرد، «زندگی برای او سخت‌تر شده است»، اما «تحریم‌های اعمال‌شده برای بسیاری از مردم تبدیل به یک تجارت شده است». در تمام این مدت، ایران به سیاستهای خود ادامه داده و برنامه هسته ای خود را توسعه داده است.

واقعاً روسیه چقدر منزوی است؟

بازارهای خاکستری و سیاه در حال حاضر در روسیه به وفور یافت می شوند، اگرچه انرژی روسیه هنوز راه های قانونی زیادی برای بازار دارد. علیرغم تلاش های واشنگتن، کشورهای کلیدی آسیایی، آفریقایی و خاورمیانه به تحریمهای غرب نمی پیوندند.

اما اگر روسیه به چنین بازارهایی نیاز داشته باشد، این مدل وجود دارد. کورمک مک گاری، تحلیلگر دریایی در موسسه مشاوره ریسک جهانی گفت تخمین زده می شود 8 درصد از نفتکش های جهان نفت غیررسمی -عمدتاً از ایران و ونزوئلا- حمل می کنند. او گفت: «تاریخ به ما می‌گوید که [روسیه] احتمالاً کوتاه می آید و راه‌هایی برای دور زدن آن تحریم‌ها پیدا می‌کند و یاد می‌گیرد که با آنها زندگی کند. ایران نمونه کامل این ماجراست».

تحریمها موثرند؟

برخی در واشنگتن شکوفایی فعالیت‌های غیررسمی و امتناع از تسلیم شدن در برابر فشار را نشانه‌ای از این می‌دانند که تحریم‌ها به اندازه کافی قوی نیستند یا به اندازه کافی اجرا نمی‌شوند. برخی دیگر می گویند این شاهدی است مبنی بر این که مجموعه تحریم ها یک کشور را مجبور به تغییر آنطور که در نظر گرفته شده، نمی کند.

مارک دوبوویتز و متیو تسوایگ از بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها -یک سازمان نومحافظه‌کار که به‌خاطر مواضع تند خود در قبال ایران شناخته شده- اخیراً در والستریت ژورنال: «واشنگتن هرگز نباید بر اساس این امید که این دولت‌ها راه خود را اصلاح کنند، از خود ملایمت نشان بدهد». برخی دیگر استدلال کرده اند دولتها - به ویژه آنهایی که از ذخایر انرژی غنی برخوردارند و با متحدانی که آماده هستند در مواقع بحران به آنها راه نجات اقتصادی را نشان بدهند- با تحریم رفتار خود را عوض نمی کنند.

ماههای سرنوشت ساز برای تهران و مسکو

در ماه‌های آینده، در حالی که مذاکره کنندگان در فکر بازگشت به گفتگوهای توافق هسته ای و مسیری برای صلح در اوکراین هستند، چیزهای زیادی برای ایران و روسیه در خطر است.

مذاکره‌کنندگان در ماه مارس در آستانه احیای توافق هسته‌ای ایران بودند که مسکو یک خواسته غیرمنتظره را مطرح کرد: لغو تحریم‌های آمریکا که به معاملات تجاری آینده روسیه با ایران ضربه می زند. مذاکرات، به دلایل متعدد، اکنون متوقف شده است.

در حالی که ایران با اعتراض به تورم و افزایش قیمت ها مواجه است، روسیه اگر درخواستها برای پایان دادن به تهاجم را نپذیرد و با روند صلح «غیرقابل بازگشت» با اوکراین موافقت نکند، باید زندگی تحت لوای تحریم ها را بیاموزد که  در کوتاه مدت، طبقه پایین و متوسط روسیه شدت آن را احساس خواهند کرد. آدلان مارگویف، کارشناس روس در مورد ایران، به پیوواروف گفت که می‌ترسد روسیه تحت تحریم‌ها «طبقه خلاق» خود را از دست بدهد - درست همانطور که ایران سالهاست با موج مهاجرت مواجه است. او گفت: «در آن صورت اقتصاد داخلی به شدت آسیب خواهد دید، همان اتفاقی که برای ایران افتاد».