راه حل ایران و آمریکا برای «روز باز اجرا» توافق برجام/ آبشارهای پیشرفته نطنز مشغول به کار شدند

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از قرن نو، در شرایطی که با گره خوردن کار پرونده ادعایی علیه ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، تهران «روز بازاجرا»ی توافق را در گروی حل این مناقشه اعلام کرده، یک رسانه آمریکایی از نقشه واشنگتن برای «روز بازاجرا» پرده برداشته است.

آبشارهای پیشرفته نطنز مشغول به کار شدند

شب گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده آبشار دوم از سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6  نصب‌شده در بخش زیرزمین تاسیسات نطنز کار غنی سازی اورانیوم را آغاز کرده است.

در گزارش محرمانه آژانس که یک نسخه از آن به رویت خبرنگار رویترز رسیده، این آبشار شامل 174 دستگاه سانتریفیوژ به کار غنی سازی اورانیوم تا سطح پنج درصد خلوص می پردازد.

در روزهای گذشته نیز رویترز به نقل از منابع خود در آژانس خبر داده بود آبشار اول از این سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته آغاز به کار کرده است. به گفته کارشناسان سانتریفیوژهای نسل IR-6  پیشرفته‌ترین مدل سانتریفیوژی است که تاکنون ایران آن را به کار برده و بسیار کارآمدتر از نسل اول IR-1 است که توافق اولیه برجام به آن اجازه غنی‌سازی می‌دهد.

به نوشته رویترز،  در حالی است که غرب منتظر پاسخ ایران به واکنش آمریکا به پیشنهاد اتحادیه اروپا برای نجات توافق هسته‌ای 2015  است، راه اندازی آبشارهای جدید حاکی از این است که ایران هم‌چنان بر گسترش برنامه پیشرفته غنی‌سازی اورانیوم خود ادامه می‌دهد.

خوش بینی محتاطانه آمریکا، امید اروپا به توافق در روزهای آتی

در این شرایط و به رغم ادامه برنامه غنی سازی پیشرفته جمهوری اسلامی، جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید گفته ایالات متحده همچنان امیدوار است که برجام احیا و اجرایی شود و به مذاکرات در این زمینه خوش‌بین است. به گفته او: «معتقدیم که اکنون نسبت به هفته‌‌ها و ماه‌های اخیر به توافق نزدیک‌تر هستیم زیرا [به ادعای او] این موضوع تا حد زیادی به کنار گذاشتن برخی از خواسته‌ها از سوی ایران مربوط است که به توافق ارتباطی نداشتند». او تاکید کرده واشنگتن به‌طور محتاطانه خوشبین است که همه چیز می‌تواند در مسیر درست حرکت کند.

از سوی دیگر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بار دیگر از امید خود به کسب توافق در روزهای آتی سخن گفت. او اظهار داشته: «امیدوارم در روزهای آینده فرصت را از دست ندهیم و بتوانیم توافق را به انجام برسانیم». او با اشاره به این که پیش نویسی که اتحادیه اروپا متن «نهایی» توافق می خواند را سه هفته پیش به اعضا ارائه کرده، تاکید کرده پاسخ و دیدگاه های تهران و واشنگتن نسبت به این پیشنهاد «منطقی» بوده است. او تائید کرده که «وجه اشتراکی» در این زمینه وجود دارد که «ما توافقی داریم که نگرانی های همه را در نظر می گیرد و امیدوارم در روزهای آینده، این شتاب را از دست ندهیم و بتوانیم به توافق برسیم».

تردید دقیقه نودی تهران بر سر «روز بازاجرا»

با این حال، با وجود خوش بین و امید غرب به حصول توافق در آینده ای نه چندان دور، به نظر می رسد با حل و فصل نشدن پاره ای از اختلافات، سرانجام تلاشها برای احیای برجام با همچنان با ابهام مواجه است.

روز سه شنبه، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران در کنفرانس مطبوعاتی خود با اشاره به این مسئله متذکر شده بود: «تاکید داریم که مسائل پادمانی حتما حل و فصل شود و این یک رکن در مذاکرات است و بدون آن سخن از توافق معنا ندارد.»

روز گذشته هم محمد اسلامی رئیس سازمان اتمی ایران گفت: «سوالات آژانس قبل از بازگشت همه طرف‌ها به برجام باید حل و فصل شوند در غیر این صورت روز «باز اجرا» وجود نخواهد داشت.» 

اسلامی در شرایطی نسبت به موضع ایران در «روز بازاجرا» هشدار داد که پیش از این رویترز پیش بینی کرده بود که عدم مصالحه بر سر پرونده پادمانی در «روز بازاجرا» می‌تواند اجرای توافق در عمل را به چالش بکشد.

با این حال، در شرایط کنونی ایالات متحده و ایران با آوردن قید دریافت پاسخ معتبر از سوی تهران توسط آژانس تا روز «باز اجرا» مسبب مختومه شدن پرونده ادعایی آژانس علیه ایران شده و عملا امکان پیش رفت عملی در مراحل توافق را می دهد. بنابراین بر اساس روایت رویترز تهران و واشنگتن راهی برای رسیدگی به تحقیقات ادعایی آژانس یافته‌اند که به هر دوی آن‌ها اجازه می‌دهد که در حال حاضر ادعای پیروزی در مذاکرات را کنند، اما حل‌وفصل نهایی اختلافات را به تعویق می‌اندازد.

میخائیل اولیانوف، نماینده کرملین در مذاکرات احیای برجام هم ضمن تاکید بر این که که پاسخ تهران به پرسش های آژانس منجر به مختومه شدن پرونده ایران در شورای حکام آژانس خواهد شد، گفته که نگرانی کشورهای غربی درباره برنامه هسته‌ای ایران بی‌اساس است و هیچ فعالیت غیرقانونی‌ای در حال حاضر در این تاسیسات انجام نمی‌شود.

او درباره باز بودن پرونده هسته‌ای ایران در شورای حکام گفته: «این ابزار قدرتمندی در دستان کشورهای غربی است. مسئله‌ای ایجاد شده است و آن‌ها هر کاری می‌کنند تا این موضوع مختومه تلقی نشود. به همین دلیل است که برای ایران مهم بود از تمامی شرکای برجام تضمین بگیرد که این مسئله را در شورای حکام مطرح نخواهند کرد.»

نقشه آمریکا برای «روز بازاجرا»

 در شرایطی که به نظر می رسد اختلاف ایران و آژانس به مهمترین گره معمای احیای برجام مبدل شده، اکسیوس به نقل از یک مقام آمریکایی مدعی شده ایالات متحده از طریق اتحادیه اروپا به ایران اعلام کرده پیوند زدن کردن تحقیقات آژانس در مورد فعالیت هسته‌ای تهران با موضوع احیای برجام می‌تواند لغو تحریم‌های آمریکا را به تاخیر بیاندازد.

بر اساس این گزارش -و تائید گزارشهای مشابه دیگر- اجرای پیش نویس اتحادیه اروپا مشتمل بر چند مرحله است و طرف ها تنها پس از اجرای کامل گام هایی که متعهد به انجام آن هستند، به مرحله بعدی خواهند رفت. با این حال، بازه زمانی چهار ماهه بین «امضای توافق» و «روز بازاجرا»  فرصت زمانی برای دستیابی به توافق بین آژانس و ایران در مورد پرونده مورد اختلاف می‌دهد.

بر اساس ادعای اکسیوس، آمریکایی ها امیدوارند از آنجا که بخش اصلی لغو تحریم ها پس از روز بازاجرا عملیاتی می شود، این مسئله به ایرانی‌ها انگیزه دهد تا حتی اگر پرونده تحقیقات آژانس بسته نشود، به اجرای توافق ادامه دهند.

پافشاری تهران ، رضایت کرملین

در این شرایط، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران که ادعا می شود برای میانجی گری در مورد جنگ اوکراین به مسکو سفر کرده، خواستار متن قوی تری برای توافق بر سر احیای برجام شده که تضمین های قوی تری را ارائه دهد. او نیز با اشاره به پرونده مورد مناقشه در آژانس متذکر شده: «یکی از موضوعاتی که در تبادل پیام‌های شفاهی ما با طرف‌های مذاکره کننده مورد توجه قرار گرفته ولی باید در متن هم آن را نیرومندسازی کنیم این است که اولا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید از رفتار سیاسی خود فاصله بگیرد و صرفا بر تکلیف و وظیفه فنی خود متمرکز شود. ثانیا برای ایران قابل قبول نیست که پس از بازگشت همه طرف‌ها به برجام مجددا شاهد برخی از دیدگاه‌های سیاسی و اتهامات بی‌اساس آژانس باشیم.»

با این همه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه پس از گفت و گو با همتای ایرانی خود در مسکو گفت: «ما مدت ها قبل همه آنچه را به روسیه بستگی داشت، انجام دادیم... ما کاملا از متن فعلی این توافق راضی هستیم و همانطور که اکنون مشخص شده است بر موضع دوستان ایرانی مان تمرکز خواهیم کرد.»