نظرسنجی نگران کننده درباره وضعیت اقتصادی مردم ایران /جامعه ایرانی برای حفظ هزینه مسکن از غذای خود می‌زند

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از عصر ایران، رضا امیدی عضو هیات علمی دانشگاه تهران، جامعه شناس و سخنران نشست «فقر و نابرابری» فرهنگستان علوم با بیان اینکه «عدالت آرمانی است که جان می دهد برای خیانت کردن» گفت: مجموعه ای از پیمایش های ملی در دهه 80 و 90 صورت گرفته است که باید دید نگاه جامعه ایران در عرصه های مختلف چه بوده و چه دلالت هایی را می توان از آن نگرش ها استنباط کرد.  

وی افزود: در یکی از این پیمایش ها گفته شده است بین 60 تا 70 درصد پاسخ دهندگان درمورد حوزه های رفاهی، اقتصادی، مسکن و ... پیش بینی کرده اند که وضعیت شان بدتر خواهد شد. در همه موارد جوانان و تحصیل کردگان ارزیابی بدتری پیشبینی کرده اند. نکته جالب این است که در پیمایشی که در سال 1394 (بعد از انعقاد برجام) صورت گرفت، امیدواری ها در زمینه مسائل سیاسی افزایش یافته بود اما در زمینه مسائل اقتصادی جامعه به دلیل مشاهده شوک های پی در پی و بی ثباتی های اقتصادی همچنان تصور کرده است اوضاع بهتر نخواهد شد. 

به گزارش جماران این جامعه شناس گفت: در تیرماه امسال یک ارزیابی سریع در قبال سیاست حذف ارز ترجیحی صورت گرفت که با تعدادی از اقتصاددانان کشور گفت و گو شده بود. نکته جالب این بود که 80 درصد پاسخ دهندگان با این سیاست مخالفت کرده بودند و به چند مساله اشاره کرده بودند از جمله اینکه ما در سال 1401 با یک نزاع خیابانی مواجه خواهیم شد.

نکته دیگری که در این ارزیابی مطرح شده بود این است که جامعه ما به شدت در حال تبدیل شدن به یک جامعه دو طبقه ای شامل طبقه کوچک فرادست و طبقه فربه فرودستان است که درنتیجه اضمحلال بیشتر طبقه متوسط را به بار می آورد. تلاش این طبقه برای حفظ مصرف و نقش فرهنگی خود در شرایطی که به معیشت او فشارهای بزرگی وارد می وشد منجر به عصیان آنها خواهد شد.

استاد دانشگاه تهران با اشاره به بخش دیگری از داده های پیمایش های ملی در دهه 90 اشاره کرد و گفت: هر چه به زمان حال نزدیک می شویم می فهمیم که جامعه ما بیشتر به این احساس دست پیدا کرده است که تلاش بیشتر منجر به دستاوردهای بیشتر نمی شود. ما در دانشگاه می بینیم که تمایل به مهاجرت به دانشجوهای ترم یک رسیده است.

مساله دیگر در پیمایش های دهه 90 این است که جامعه مسیر دولت ها را همسو با نیازهای اصلی خود نمی دانند یعنی احساس می کنند اولویت هایشان از جمله مقابله با فقر، نابرابری، بیکاری و ... برای دولت اولویتی ندارد. دلالت دیگر این است که مدام نااطمینانی و ناامیدی برای حل مسائل رو به افزایش است. مساله خطرناک تر این است که که این نااطمینانی فقط مختص دولت نیست و گونه های مختلف اقتدار مانند متخصصین و نخبگان نیز به این مسئله گرفتار شده اند.

وی خاطرنشان کرد: پیمایش ها نشان می دهد جامعه حتی در فرآیندهای قانونی یک سطح بالایی از تضییع حقوق خود را احساس می کنند برای مثال فکر میکنند در امور قضایی و انتظامی تا پول و پارتی نداشته باشند نمی توانند کاری از پیش ببرید. یک تز دکتری در دانشگاه تربیت مدرس نشان می دهد حدود 60 تا 65 پرونده قضایی در یک شهرستان بر اساس کلیشه هایی که درباره فقرا وجود دارد مورد بررسی قرار داده شده و به این نتیجه دست یافته است که خیلی سریع برای این پرونده ها حکم صادر می شود و وکلای تسخیری خیلی جدی از موکلان فقیر خود دفاع نمی کنند. یعنی همین پژوهش نشان می‌دهد که چقدر کلیشه ها در نظام تصمیم گیری ما رسوخ کرده است.

این جامعه شناس همچنین افزود: تقریبا تمام پژوهش های دستگاه های رسمی نشان می دهد که ما با یک روند افزایش فقر از دهه 80 تا کنون مواجه بوده ایم. در یکی از این پژوهش ها گفته شده جمعیت زیر خط فقر مطلق در فاصله سال های 1384 تا 1394 پنج برابر شده است. در استانی مانند خوزستان جمعیت زیر خط فقر مطلق حدود ده برابر شده است.