خیانت نظامی - امنیتی شرکای خاورمیانه‌ای به آمریکا

به گفته جان آلترمن، یکی از مقامات سابق وزارت امور خارجه آمریکا در دوران جورج دبلیو بوش که به طور معمول با مقامات خاورمیانه در نقش خود در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی صحبت می‌کند: «همه کشورهای خاورمیانه اکنون در شوک هستند که هم‌سویی با ایالات متحده چه معنای دارد، چه هزینه‌ای دارد و آیا راه‌هایی برای تحکیم رابطه با ایالات متحده باقی مانده است». 

نفوذ کرملین در میانه خیزش اژدهای زرد

شرکای آمریکا در خاورمیانه مدت‌هاست که نگران جایگاه خود در رقابت فزاینده واشنگتن و پکن هستند. نگرانی‌های آن‌ها در دوره جو بایدن –که خیزش چین را بزرگ‌ترین تهدید بلندمدت برای نفوذ ایالات متحده می‌داند- ادامه داشته است. این در حالی است که چین اخیراً میانجی‌گری میان عربستان سعودی و ایران را بر عهده گرفت.

اما نفوذ روسیه در خاورمیانه –بالاخص در مناطقی مانند سوریه که حضور نظامی دارد- نیز قابل توجه است و تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین منجر به رقابت حتی بیش‌تر میان واشنگتن، پکن و مسکو برای حمایت -یا حداقل بی‌طرفی واقعی- از سوی کشورهایی مانند خاورمیانه شده که هم‌چنان منبع اصلی تامین انرژی جهانی است.

پاشنه آشیل اعتماد زدا؛ سیاست داخلی غیرقابل پیش‌بینی و منافع کوتاه‌مدت

به عقیده یک دیپلمات خاورمیانه‌ای، یک چیز ناامیدکننده در مورد آمریکا، سیاست داخلی غیرقابل پیش‌بینی و نقشی است که منافع کوتاه‌مدت در شکل دادن به سیاست بازی می‌کند. نوسانات شدید سیاست در دهه گذشته -از باراک اوباما، گرفته تا دونالد ترامپ و اکنون بایدن - بر احساس عدم اطمینان افزوده است. این دیپلمات در گفت وگو با پالیتیکو خاطرنشان کرد: «در حالی که آمریکا یک چرخه انتخاباتی دو ساله دارد و چرخه نخبگان پادشاهی‌های خلیج فارس به درازای یک عمر است».

کج‌روی شرکای امنیتی

اسناد فاش شده حاکی از آن است که حتی کشورهایی که سالانه میلیاردها دلار کمک امنیتی از ایالات متحده دریافت می‌کنند، تمایلی به پیروی سرسختانه از آمریکا ندارند.  یکی از این اسناد می‌گوید که عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر به زیردستانش دستور داده تا به طور مخفیانه 40000 موشک و همچنین سلاح‌های دیگر برای ارسال به روسیه تولید کنند.

این در حالی است که مصر سالانه بیش از یک میلیارد دلار کمک نظامی از آمریکا دریافت می‌کند. سفارت مصر در واشنگتن مستقیماً در مورد این سند اظهار نظر نکرد، اما در بیانیه‌ای اعلام کرد که موضع این کشور در مورد جنگ اوکراین «مبتنی بر عدم دخالت در این بحران و متعهد به حفظ فاصله برابر با هر دو طرف است».

سند دیگری شرح می‌دهد که افسران اطلاعاتی روسیه با افتخار مدعی‌اند که امارات متحده عربی را متقاعد کرده‌اند که «همراه با آن‌ها علیه سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده و بریتانیا همکاری کنند».

سند دیگری که از امارات متحده عربی نام می برد هم توضیح می‌دهد که چگونه این کشور کوچک اما ثروتمند با یک شرکت روسی برای ایجاد یک مرکز تعمیر و نگهداری منطقه‌ای برای سیستم‌های تسلیحاتی امارات متحده عربی مذاکره کرده است. این در حالی است که دولت بایدن اخیراً امارات متحده عربی را مکان مهمی برای دور زدن تحریم‌های روسیه خوانده است.

الیزابت روزنبرگ، یکی از مقامات ارشد وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، در اوایل ماه مارس ادعا کرد که «در فاصله ژوئن تا نوامبر سال 2022، شرکت‌های اماراتی بیش از 5 میلیون دلار کالاهای صادراتی ایالات متحده را به روسیه صادرکردند، از جمله نیمه هادی‌هایی که برخی از آن‌ها می‌توانند در میدان جنگ به کار برده شوند».

چگونه می‌توان تل‌آویو را قانع کرد؟ 

برخی از اسناد فاش شده هم به اسرائیلی اشاره دارند که سالانه نزدیک به 4 میلیارد دلار کمک امنیتی از ایالات متحده دریافت می‌کند. یکی از این اسناد روش‌هایی را پیشنهاد می‌کند که می‌توان اسرائیل را متقاعد کرد تا به اوکراین سلاح ارائه دهد. یکی از سناریوها نشان می‌دهد که اگر روسیه سیستم‌های تسلیحاتی کلیدی خاصی را در اختیار ایران بگذارد، اسرائیل ممکن است در اوکراین فعال‌تر شود.

اما این سند خاطرنشان می‌کند که اسرائیل در تلاش است تا روابط خود را بین ایالات متحده و روسیه متعادل کند، زیرا در حمله به اهداف متحدین ایران به چراغ سبز روسیه  نیازمند است. در این سند آمده: «اورشلیم احتمالاً تحت فشار فزاینده ایالات متحده یا تضعیف روابط خود با روسیه در نتیجه اقدامات مسکو در ایران یا سوریه که باعث در خطر افتادن منافع اسرائیل می‌شود، کمک‌های مرگبار به اوکراین را ارزیابی خواهد کرد».

علی‌رغم سابقه‌ای طولانی مدت، روابط ایالات متحده و اسرائیل در ماه‌های اخیر با تنش‌های غیرعادی مواجه شده است، زیرا یک کابینه راست افراطی در تل‌آویو تلاش کرده قوانینی را اجرا کند که بسیاری از اسرائیلی‌ها آن را موجب تضعیف دموکراسی می‌دانند.

اختلال در «ادغام استراتژیک»

اما رویکرد دولت بایدن در قبال خاورمیانه به شدت بر حفظ روابط خوب با اسرائیل و تقویت روابط اقتصادی، دیپلماتیک و سایر روابط بین اسرائیل و همسایگان عرب آن متکی است و امیدوار است که چنین «ادغام استراتژیک» خطر خشونت در منطقه را کاهش دهد. این مسئله به واشنگتن فضای تنفسی می‌دهد تا تمرکز خود را فراتر از خاورمیانه قرار دهد -هر چند دولت بایدن به طور علنی نمی‌گوید چنین هدفی در سر دارد.

ایالات متحده همچنین برای پایان دادن به جنگ در یمن تلاش کرده است. آرام شدن اوضاع در یمن، یکی از دلایلی است که ایالات متحده نسبت به توافق با میانجیگری چین برای احیای روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران سکوت کرده است.

در حالی که ایران روز به روز پیوندهای نظامی بیشتری با روسیه ایجاد می‌کند، سعودی‌ها رویکرد متفاوت‌تری را در پیش گرفته‌اند. ریاض سعی کرده روابط صمیمانه خود را با ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، حفظ کند و مایل به برداشتن گام‌های خاصی در بخش نفت است که نارضایتی واشنگتن را به همراه داشته است.

با این حال، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، خاطرنشان کرده که عربستان سعودی متعهد به صدها میلیون دلار کمک بشردوستانه به اوکراین از جمله تامین مالی منابع نفتی شده است. او گفته: «سعودی‌ها به روشن نگه داشتن چراغ‌ها و فعالیت های حیاتی در اوکراین کمک می‌کنند. البته این مقام ارشد دولت بایدن به دیگر پیشرفت‌های دیپلماتیک اخیر با کمک ایالات متحده در خاورمیانه، مانند قرارداد دریایی لبنان و اسرائیل، ارتباطات زیرساختی جدید بین اردن، عراق و کشورهای عربی خلیج فار و احیای روابط دیپلماتیک بین بحرین و قطر در روزهای اخیر اشاره کرد.

در حالی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه به قطعنامه‌های سازمان ملل در محکومیت تهاجم روسیه رای داده‌اند، آن‌ها تا حد زیادی از اعمال تحریم‌ها علیه کرملین یا محدود کردن جدی روابط با مسکو اجتناب کرده‌اند.

بسیاری همچنین خواهان حفظ روابط خوب با پکن هستند، که منافعش در منطقه عمدتاً تجاری است و از نظر دیپلماتیک - اگر نه هنوز کاملاً نظامی - در کنار روسیه علیه اوکراین قرار گرفته است.

بایدن اغلب جنگ روسیه علیه اوکراین را نبردی بین خودکامگی و دموکراسی معرفی کرده است. اما برخی از کشورهای خاورمیانه که نزدیک به ایالات متحده هستند، خودکامه هستند و اولویت رهبران آنها باقی ماندن در قدرت است، نه ترویج دموکراسی.

اگر ماندن در قدرت مستلزم یافتن دوستان بیشتری در پکن و مسکو است، رهبران خاورمیانه احتمالاً همین کار را خواهند کرد. ایمی هاثورن، تحلیلگر پروژه دموکراسی خاورمیانه، گفت: «بسیاری از این رهبران با روسیه و چین وابستگی های ایدئولوژیکی دارند - آنها احتمالاً جهان را بیشتر شبیه آن حاکمان می بینند تا رهبران ایالات متحده.