حمله مرزی گسترده به خاک روسیه

به نوشته الجزیره، «یگان داوطلبان روسی» در یک پست تلگرامی اعلام کرد که دست به عملیات داخل خاک روسیه زده است. این گروه اعلام کرد که در ماه مارس نیز چنین عملیاتی را ترتیب داده بود. این یگان خود را «یگان داوطلبی که در کنار اوکراین می جنگد» توصیف کرده است. اطلاعات اندکی درباره این گروه وجود دارد و روشن نیست که آیا این گروه پیوندی با ارتش اوکراین دارد یا خیر؟ همین امر درباره «آزادی لژیون‌های روسی» هم مصداق دارد. اگرچه این اولین‌بار نیست که روسیه ادعای حمله و خرابکاری از سوی اوکراین را مطرح کرده است، اما اولین‌بار است که عملیاتی در این سطح برای دو روز ادامه یابد و پدافند هوایی روسیه دست به کار شود. این نشان می‌دهد که روسیه اکنون در بحبوحه نبرد در اوکراین، باید توجه خود را به نقاط دیگر هم معطوف سازد. وزارت دفاع بریتانیا در همین رابطه گفت: «روسیه با یک تهدید امنیتی چند بعدی در مناطق مرزی خود مواجه است. این در حالی است که روسیه با فقدان جنگنده‌های رزمی، حملات آنی به خطوط ریلی و اکنون اقدامات مستقیم پارتیزانی مواجه است.» با این حال، اوضاع در باخموت بی‌ثبات است. به نوشته الجزیره، نیروهای اوکراینی حاشیه جنوب غربی شهر باخموت را در دست دارند و نبرد در خود شهر کاهش یافته است. به گفته زلنسکی، دیگر چیزی از باخموت باقی نمانده است؛ اما در عین حال، نیروهای روسی مدعی تسخیر کامل این شهر هستند.

«مارک سانتورا» هم در گزارش ۲۲مه در نیویورک‌تایمز نوشت؛ درحالی‌که درگیری‌ها در اطراف شهر در شرق اوکراین ادامه دارد، تصاویر پهپادی که روز جمعه توسط نیویورک‌تایمز گرفته شد، ساختمان‌های سوخته، مدارس ویران‌شده و پارک‌های پر از چاله و چوله را نشان می‌دهند که اکنون معرف باخموت است. آن چیزی که همچون مه صبحگاهی به نظر می‌رسد در واقع مه نیست، بلکه دود عظیمی است که پس از یک شب گلوله باران و بمباران بی‌امان به آسمان می‌رود. روس‌ها در این نبرد -که طولانی‌ترین و خونین‌ترین جنگ است- مدعی پیروزی هستند.اوکراینی‌ها که در حومه‌ها دستاوردهایی به دست آورده‌اند، می‌گویند که مرگ این شهر به معنای پایان کارزار بیرون راندن روس‌ها از ویرانه‌ها نیست، بلکه فقط یک مرحله دیگر از یک جنگ فاجعه‌بار است.

با این حال، مفهوم «برنده» نمی‌تواند آنچه را که آشکارا از دست رفته و نابود شده است، بیان کند: زندگی‌ها و خانه‌های بسیاری در شهری که روزگاری آرام بود و به‌خاطر معادن نمک و شرابش شناخته می‌شد، تا حد زیادی به خاکستر تبدیل شده است. درحالی‌که روس‌ها در محله‌ای که مردم در آن پناه گرفته بودند می‌جنگیدند، آن معدود شهروندان باقی‌مانده، با نگرانی در تلاش برای یافتن راهی امن جابه‌جا شدند. نمی‌شد پی برد که مردم چه کسانی هستند، به کجا می‌روند و چگونه زنده مانده‌اند. در مکانی مملو از مرگ و ویرانی، نشانه‌های زندگی استثنا هستند. بایدن چندی پیش گفت که حدود ۱۰۰هزار سرباز روس در نبرد باخموت کشته و زخمی شدند. اوکراین نیز متحمل خسارات سنگینی در درگیری‌ای شد که هر دو طرف آن را «دستگاه گوشت خردکنی» توصیف کردند. در سال گذشته، دولت اوکراین از ساکنان خواست تا این شهر تقریبا ۸۰هزار نفری را تخلیه کنند و تا ماه مارس تخمین زده شد که تنها حدود ۴هزار نفر باقی مانده‌اند. با افزایش بمباران روسیه، گروه‌های بشردوستانه کار در این شهر را غیرممکن دانستند. به گفته سربازان، نیروهای اوکراینی تا دو هفته پیش به ارائه خدمات حمل‌ونقل ایمن به مردم ادامه دادند؛ اما برخی از ساکنان از خروج خودداری کردند.

درحالی‌که آخرین سربازان اوکراینی به یک منطقه کوچک‌تر در نزدیکی ورودی غربی شهر رانده شدند، ارتش روسیه یک محله مسکونی پر رونق را به یک مکان برای تیراندازی تبدیل کرد. بمباران باخموت از سوی روسیه از حدود یک‌سال پیش آغاز شد. پس از ماه دسامبر - و پس از ماه‌ها دوئل توپخانه‌ای خونبار و نبرد مرگبار خندق‌ها- بود که نیروهای روسی موفق شدند وارد حومه شرقی شهر شوند. ازآنجاکه دما در زمستان امسال به زیر صفر رسید، تیمی از تایمز از باخموت بازدید کردند و متوجه شدند که تعداد معدودی از ساکنان باقی‌مانده عمدتا در پناهگاه‌های زیرزمین زندگی می‌کنند. آنها برای تهیه مواد غذایی و پزشکی به داوطلبان متکی بودند و گهگاه به دنبال هیزم می‌رفتند. در اوایل ماه م، اوکراینی‌ها عمدتا به زمینی کوچک‌تر از پارک مرکزی محدود بودند. نیروهای روسیه بمباران خود را با هدف بیرون راندن آخرین سربازان اوکراینی تشدید کردند. در اواخر ماه مه، آنها تا حد زیادی موفق شده بودند. در ورودی غربی باخموت، گروهی از هنرمندان در سال۲۰۲۰ دو نقاشی دیواری بزرگ را روی دیوارهای ساختمان‌های مرتفع نقاشی کردند تا به ساکنان احساس آرامش بدهند. یکی از آنها مادری را به تصویر می‌کشد که فرزندش را در آغوش گرفته است و لحظاتی شاد را به اشتراک می‌گذارد. هر دو در موهایشان حلقه گل بسته‌اند. نقاشی دیواری دیگر پدری را به همراه پسرش روی شانه‌هایش نشان می‌دهد که با هواپیمای اسباب‌بازی در آسمان آرام و آبی روشن بازی می‌کند. نقاشی دیواری مادر و دختر همراه با ساختمان چند طبقه که به‌عنوان بوم نقاشی استفاده می‌شد، از بین رفته است. روز جمعه، آن دیوار با نقاشی پدر و پسر همچنان پابرجا بود؛ اما پهپادها آن را هم ویران کردند.

«مایکل شویرتز» و «مارک سانتورا» هم در گزارش دیگری در نیویورک‌تایمز در ۲۲مه نوشتند، برای کرملین تقریبا یک سال طول کشید تا باخموت را بگیرد. این میسر نشد مگر به قیمت جان و زندگی هزاران نفر. اما اکنون که به نظر می‌رسد نیروهای روسی کنترل شهر را در دست دارند، منصفانه است که ارزش آنچه را که به‌دست آورده‌اند مورد پرسش قرار دهیم. رسانه‌های دولتی روسیه همواره رویکردی «پیروزگرایانه» در پیش گرفته‌اند. یکی از گویندگان خبری روس اعلام کرد: «ماموریت انجام شد.» او در این روایت خبری خود تصرف باخموت را با تصرف برلین از سوی شوروی در سال۱۹۴۵ مقایسه کرد.

به نوشته گزارشگران نیویورک‌تایمز، روسیه با تصرف باخموت، مهم‌ترین پیشروی ارضی خود را از تابستان گذشته انجام داده است؛ پیشروی‌ای که مسکو سعی خواهد کرد پس از ماه‌ها شکست شرم‌آور، به‌عنوان نشانه‌ای از قدرت نظامی در میدان نبرد، به رخ مردم روسیه بکشد. با توجه به اینکه دولت پوتین روایت جنگ را برای مخاطبان داخلی تنظیم می‌کند؛ اما تا حد زیادی هزینه‌های آن، از جمله در باخموت را از مردم روسیه پنهان کرده است. «هانا مالیار»، معاون وزیر دفاع اوکراین روز دوشنبه اذعان کرد که این شهر شرقی از دست رفته است. وی گفت که روس‌ها در حال پاک‌سازی سربازان اوکراینی باقی مانده از خرابه‌های باخموت هستند. ژنرال الکساندر سیرسکی، فرمانده نیروی زمینی اوکراین گفت که آن چند سرباز به دفاع از سرزمین خود ادامه خواهند داد تا «فرصت‌هایی برای ورود به شهر در صورت تغییر شرایط» فراهم کنند که نشان می‌دهد تمرکز آنها از دفاع از باخموت به دشوار ساختن کنترل شهر برای روس‌ها تغییر کرده است. در واقع، تسلط روسیه بر این شهر چندان مطمئن نیست. فراتر از سیاست و وضعیت نمادگرایانه تسخیر باخموت کارشناسان می گویند بعید است که مسکو بتواند فتح یک شهر ویران‌شده را به دستاوردی برای خود تبدیل کند.

هیچ شمارش مستقلی از مجموع تلفات قابل راستی‌آزمایی نبوده است و هر یک از طرفین تلفات دیگری را بیشتر اعلام می‌کند؛ اما به گفته یک مقام ارشد نظامی اوکراین که خواست نامش فاش نشود، در این نبرد چندماهه کمتر از ۲۰هزار سرباز روسی کشته و بیش از ۱۰۰هزار نفر زخمی شدند. او ارزیابی خود را دو ماه پیش انجام داد و هشدار داد که این یک برآورد بسیار تقریبی است.اوکراین نیز متحمل خسارات زیادی شده است. اگرچه مقام‌های اوکراینی از ارائه آمار دقیق خودداری کرده‌اند؛ اما به احتمال زیاد تلفات آنها نیز بالغ بر هزاران کشته و زخمی می‌شود. این شهر که زمانی محل سکونت حدود ۸۰هزار نفر بود، اکنون تلی از آوار است، بدون برق، آب یا چیزهای دیگر که بتواند نیروی اشغالگر را حفظ کند. ارتش اوکراین به خطوط دفاعی در مناطق بالاتر خارج از شهر بازگشته است. به گفته کارشناسان نظامی، این بدان معناست که نیروهای روسی که باخموت را تصرف کرده‌اند، اکنون گزینه‌های محدودی برای ادامه راه دارند.

«بن بری»، کارشناس ارشد موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک یک گروه تحقیقاتی مستقر در لندن این پیروزی را برای روسیه «پیروزی پرهزینه» می‌نامید. او می‌گوید: «چنین پیروزی ای که تلفاتی سنگین به یک طرف وارد می‌کند به آنها کمکی نمی‌کند تا به اهداف استراتژیک خود دست یابند.» بری گفت ممکن است متغیرهایی زیادی مداخله داشته باشد از جمله این احتمال که روسیه واحدهای نخبه‌تر و کاملا آماده خود را برای عملیات تهاجمی اضافی در امتداد جبهه گسترده شرقی رزرو کرده و در موقع مقتضی به‌کار گیرد.