مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا صحت دارد؟/ پشت پرده سفر پادشاه عمان به تهران
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایلنا، مرتضی مکی، کارشناس مسائل بین‌الملل، در پاسخ به این سوال که قرار است سفر کند. تحلیل شما درباره اهداف سفر پادشاه عمان به تهران چیست، گفت: سفر سلطان عمان به تهران از چند بعد قابل بررسی و مهم است؛ از این جهت که تنها کشور عضو حوزه جنوبی خلیج‌فارس که طی ۴ دهه گذشته روابط نسبتا خوب و مستقیمی با جمهوری اسلامی داشت، عمان بود و این کشور هم در نشست کشورهای حوزه خلیج‌فارس سعی کرد مواضع و دیدگاه‌های متعادل‌تری از کشورهای شیخ‌نشین خلیج‌فارس نسبت به ایران داشته باشد.
وی افزود: عمان در سال‌های اخیر، در روند مذاکرات هسته‌ای ایران، گروه ۵+۱، مذاکرات مخفیانه و علنی جمهوری اسلامی ایران با آمریکا نیز تلاش کرد نقش میانجی را ایفا کند که در این زمینه تمام سعی خود را می‌کند تا از اعتماد و روابط خوبی که با ایران، آمریکا و دیگر کشورهای عضو گروه ۵+۱ دارد، حداکثر استفاده سیاسی را انجام دهد. به همین دلیل سفر سلطان عمان به جمهوری اسلامی ایران هم از جهت مناسبات دوجانبه سیاسی، اقتصادی و هم از جهت جایگاه و موقعیتی که این کشور در کشورهای حوزه خلیج‌فارس و هم از جهت روند مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۵+۱ دارد، قابل توجه است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: در مورد مناسبات سیاسی- اقتصادی، دو طرف تلاش می‌کنند سطح مناسبات اقتصادی را در همان سطح مناسبات سیاسی بالا ببرند. موضوعی که طی چند سال گذشته از جهات مناسبات اقتصادی کمتر مورد توجه بوده است. به هرحال در روابط ایران از میان شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس با توجه به توافقاتی که میان ایران و عربستان انجام شد، عمان نقش بیشتری برای نزدیکی ایران با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس ایفا می‌کند و از این جهت نقش این کشور می‌تواند با توجه به توافق ایران و عربستان پررنگ‌تر، بیشتر و بهتر شود. اما از بعد روند مذاکرات هسته‌ای شاید بیشترین توجه به این موضوع در سطح محافل سیاسی است.
مکی در ادامه گفت: مذاکرات هسته‌ای طی ۹ ماه گذشته به تعلیق افتاده و موضوعات جدیدی در روند مذاکرات احیای هسته‌ای مطرح شده است. حالا آیا عمان می‌تواند از این جهت نقش مثبتی در احیای مذاکرات هسته‌ای ایفا کند یا خیر؟ این گمانه‌زنی‌ها، بدبینی‌ها و خوش‌بینی‌های متفاوت در سطح محافل سیاسی مطرح شده، از این جهت که به هرحال ایران فرصت‌های زیادی که می‌توانست منجر به احیای توافقنامه‌های هسته‌ای ایران و گروه ۵+۱ شود و از سوی دیگر این فرصت برای ایران به دست بیاید که تحریم‌های اقتصادی از این توافقنامه لغو شود را عملا از دست داد و به نظر نمی‌رسد از بعد مذاکرات احیای برجام سلطان عمان بتواند اقدام جدی را انجام دهد. از این جهت که مواضع اروپایی‌ها بسیار سخت‌تر از مواضع آمریکایی‌ها نسبت به ایران شده و آمریکایی‌ها تأکید دارند که موضوع برجام دیگر اولویت آنها نیست و با وجود تأکیدی که برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک برای حل موضوع هسته‌ای انجام می‌دهند، عملا راه‌های آشکاری را برای احیای برجام و هرگونه توافق دیگری که بتواند هم دغدغه‌ها و نگرانی‌های هسته‌ای طرف‌های غربی را رفع کند و هم بتواند تحریم‌های اقتصادی ایران را رفع کند، مطرح نمی‌کنند.
وی تصریح کرد: گمانه‌زنی‌هایی هم وجود دارد که ایران و آمریکا در حال مذاکرات مخفیانه هستند و سیگنال‌هایی که از سوی مقامات دستگاه سیاست خارجی ایران مطرح می‌شود از این جهت است که ما نمی‌خواهیم در جامعه التهاب ایجاد کنیم و میز مذاکرات را در این زمینه مطرح کنیم. اگر مذاکرات مستقیم و دوجانبه میان ایران و آمریکا یا با میانجی‌گری عمان در جریان باشد، شاید از این جهت بتوان امیدوار بود که از مسقط دود سفیدی بلند شود و بتواند نشانه‌هایی از یک توافق میان ایران و آمریکا برای رفع تحریم‌های اقتصادی و اجرای کاهش محدودیت‌های هسته‌ای ایران باشد.
مکی در پاسخ به این سوال که در روزهای گذشته شاهد تبادل زندانیان بودیم این موضوع تا چه اندازه به سفر پادشاه عمان و احیای توافقنامه برجام ارتباط دارد، گفت: موضوع تبادل زندانیان، همواره به عنوان یک سیگنال مثبت در جهت بهبود مذاکرات ایران و غرب طی چند دهه گذشته مطرح شده است. اما با متغیرهای جدیدی که در موضوع هسته‌ای بین ایران و آمریکا و اروپا ایجاد شده به نظر نمی‌رسد سیگنال تبادل زندانیان آن قدر قوی باشد که بتوانیم از روند مذاکرات برجام به عنوان یک نشانه مثبت برداشت کنیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که عمان همواره به عنوان میانجیگر بین ایران و آمریکا نقش خود را ایفا کرده است، بعد از دیدار هیثم بن طارق احتمال توافق میان ایران و آمریکا و غرب وجود دارد، گفت: باتوجه به اینکه روند مذاکرات احیای برجام طی ۹ ماه گذشته به تعلیق درآمده و هرچند مرگ برجام اعلام نمی‌شود، عملا از سوی آمریکا و اروپا نشانه‌ای از زنده بودن برجام نیست. به نظر نمی‌رسد آمدن سلطان عمان بتواند وضعیت احیای برجام را تغییر دهد. اگر نشانه‌ای از مذاکرات ایران و آمریکا وجود داشته باشد، شاید سلطان عمان از این جهت بتواند نقش کلیدی و مستقیم‌تری ایفا کند. به هرحال با تمام میانجی‌گری‌هایی که طی چند سال گذشته در خصوص احیای برجام انجام شد، به نظر نمی‌رسد در حال حاضر از طرف عمان یا قطر بتوان ایفای نقشی برای احیای برجام متصور شد. چراکه برجام به سرنوشت و شرایط دشواری دچار شده که تنها و تنها شاید مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا بتواند نشانه‌ای از احیای آن را ایجاد کند، در غیر این صورت نمی‌توان زیاد به آینده برجام امیدوار بود.
مکی در پاسخ به این سوال که عمان از ایفای نقش میانجیگر میان تهران و غرب چه اهدافی دارد، گفت: کشورها به هرحال با توجه به موقعیت و جایگاهی که دارند تلاش می‌کنند از حداکثر فرصت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی برای ارتقای جایگاه خودشان در منطقه استفاده کنند. عمان با توجه به موقعیت جغرافیایی که در تنگه هرمز دارد کشوری بوده که شاید توانایی‌های نظامی و اقتصادی ویژه‌ای نداشته اما تلاش کرده از توانایی‌های سیاسی و دیپلماتیک خود حداکثر استفاده را برای ارتقای جایگاه خودش در منطقه ببرد. چه موقعیتی بهتر از آنکه ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، دارای چالش‌های جدی با کشورهای عربی بوده و از سوی دیگر اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها که همواره به دنبال دیپلماسی به عنوان ابزاری برای مذاکره با ایران بودند از آن استفاده کند. بنابراین عمان با توجه به روابط خوب خود با دو طرف، قطعا می‌تواند از این موقعیت بهترین استفاده را کند. ضمن اینکه ارتقای جایگاه سیاسی و دیپلماتیک عمان در سطح منطقه و جهان درباره میانجی‌گری ایران با طرف‌های غربی، می‌تواند شرایط اقتصادی بهتری برای عمان در منطقه ایجاد کرده و از حداکثر ظرفیت‌هایش در منطقه استفاده کند.
