نقشه پوتین برای فردای شورش/ رهبر گروه واگنر ناپدید می‌شود؟

سوالات بسیاری باقی مانده؛ پوتین در مرحله بعد چه خواهد کرد؟

طبق گزارش بی‌بی‌سی، ولادیمیر پوتین در یک 24 ساعت شگفت‌انگیز با بزرگترین چالش خود از زمان به قدرت رسیدن در بیش از دو دهه پیش مواجه شد. در حالی که به نظر می‌رسد خطر مهار شده است، کارشناسان روسیه می‌گویند در این ماجرا پوتین نه تنها قوی ظاهر نشد، بلکه به شدت «کبود» شده است. 

انزجار گسترده آقای پوتین از خیانت در سخنرانی خشن وی در تلویزیون ملی در صبح شنبه منعکس شد، جایی که او یوگنی پریگوژین، رهبر واگنر را به «خنجر زدن از پشت» و خیانت متهم کرد.

رئیس جمهور روسیه از آن زمان در انظار عمومی دیده نشده است و قرار نیست در آینده نزدیک سخنرانی جدیدی از سوی او انجام شود. آقای پوتین در مصاحبه‌ای از پیش ضبط شده در تلویزیون دولتی در روز یکشنبه - که به نظر می‌رسد قبل از شورش انجام شده است - گفت که به پیشرفت جنگ در اوکراین اطمینان دارد.

اقدامات امنیتی ضد تروریسم هنوز در مسکو برقرار است، اما مشخص نیست که رئیس جمهور پوتین در حال حاضر حتی در پایتخت روسیه است یا خیر. برخی پیش‌بینی می‌کنند که پوتین به نوعی به اوکراین یا کسانی که در داخل روسیه از او حمایت نکرده‌اند، حمله نظامی خواهد کرد.

رادک سیکورسکی، نماینده لهستانی پارلمان اروپا به بی‌بی‌سی گفت که رهبر روسیه «احتمالاً کسانی را که در وفاداری متزلزل تشخیص دهد پاکسازی خواهد کرد» به این معنی که رژیم او «اقتدارگراتر و در عین حال وحشی‌تر» خواهد شد.

پریگوژین قرار است در بلاروس چه کند؟

مردی که در پشت این شورش قرار دارد، یوگنی پریگوژین، مردی آزاد است. علیرغم تلاش برای سرنگونی رهبری نظامی روسیه، اتهام شورش مسلحانه علیه او صادر شده است. اما ما از تمام جزئیات توافقی که بین کرملین و واگنر حاصل شد، اطلاعی نداریم.

تحلیلگران روسیه انتظار ندارند پریگوژین، مانند بسیاری دیگر از مخالفان پوتین، بی‌سروصدا ناپدید شود. 

رهبر مزدور - که چهره بسیار پر سر و صدایی برای ده‌ها هزار جنگجو در اوکراین بوده است - برای رئیس جمهور پوتین نیز شخصیت مهمی بوده و مدت‌ها است که در سایه حمایت او فعالیت می‌کند. او سال‌ها برای کرملین کارهای کثیف انجام داده است، از جنگ در سوریه گرفته تا جنگ در اوکراین در سال 2014، زمانی که روسیه، کریمه را ضمیمه کرد.

اما پس از به چالش کشیدن اقتدار پوتین  به سؤالاتی در مورد اینکه چه تضمینی برای امنیت او داده شده است و نقش او در آینده هنوز پاسخ داده نمی‌شود.  برخی استدلال می‌کنند که رهبر روسیه در این ماجرا شدیدا تحقیر شده است.

ناظران این سوال را مطرح می‌کنند که الکساندر لوکاشنکو، رهبر بلاروس تا چه اندازه می‌تواند بر پریگوژین اعمال قدرت کند - اگر واقعاً به مینسک برود - و اگر نیروهای واگنر از او پیروی کنند، چه تهدیدی برای روسیه، بلاروس و اوکراین ایجاد خواهند کرد.

از سرآشپز پوتین تا سرکرده شورشیان؛ اکنون چه اتفاقی برای گروه واگنر می‌افتد؟

قبل از این شورش مسلحانه حیرت‌انگیز، ده‌ها هزار مزدور واگنر نقش کلیدی در جنگ آقای پوتین علیه اوکراین داشتند. اما دوران واگنر به عنوان یک ارتش مستقل در حال پایان بود.

پریگوژین و نیروهایش در برابر فشار برای جذب آن‌ها در وزارت دفاع روسیه مقاومت می‌کنند - و انزجار از این اقدام به عنوان یک عامل کلیدی در تبدیل یک دشمنی طولانی مدت به شورش تلقی می‌شود.

اما با پایان یافتن شورش کوتاه مدت بسیاری می‌پرسند که مبارزان او چه خواهند کرد. برخی حدس می‌زنند که یک نوع تبعید در انتظار پریگوژین است.

ظاهرا اتهامات علیه کسانی که در این شورش دخیل بودند کنار گذاشته شده است. ویدئوهایی در رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که نیروهای واگنر شهر روستوف-آن-دون را ترک می‌کنند، جایی که کنترل پایگاه های نظامی را در دست گرفته بودند. فرماندار ورونژ که در نیمه راه بین روستوف و مسکو قرار دارد، گفته است که نیروهای واگنر منطقه او را نیز ترک کرده‌اند.

با این حال، مشخص نیست که آیا آنها اکنون به سادگی همکاری خواهند کرد و در ارتش عادی روسیه ادغام خواهند شد یا خیر. و آیا آن‌طور که رسانه‌های دولتی روسیه می‌گویند، آیا آن‌ها به سادگی به جنگ در اوکراین باز خواهند گشت؟ برخی از تحلیلگران این نگرانی را مطرح کرده‌اند که اگر پریگوژین به بلاروس برود - نزدیک‌ترین نقطه‌ای که روسیه می‌تواند از آنجا به کی یف، پایتخت اوکراین حمله کند -، جنگنده‌های واگنر ممکن است از غرب پیروی کنند.

شورش واگنر چه تاثیری بر جنگ در اوکراین خواهد داشت؟

گروه واگنر برخی از موفق‌ترین نیروها را که در اوکراین می‌جنگند، فراهم کرده است، حتی اگر بسیاری از جنگجویان آن از زندان‌ها بیرون کشیده شده و با وعده آزادی برای خدمات خط مقدم فریب خورده باشند. به عنوان مثال، آنها تا حد زیادی در تصرف شهر باخموت توسط روسیه مشارکت داشتند.

روسیه مدعی است که این شورش تاکنون تأثیری بر جنگ علیه اوکرایین نداشته است.

با این حال، نیروهای روسی بدون شک شنیده‌اند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و این خبر ممکن است تضعیف‌کننده روحیه آن‌ها باشد. برخی بر این باورند که ممکن است در روزهای آتی بین واحدهای رقیب درگیری وجود داشته باشد، بسته به نوع پس‌لرزه‌هایی که پس از حوادث روز شنبه در روسیه ممکن است رخ دهد.

در اوکراین، علاوه بر نگرانی در مورد خطراتی که روسیه ممکن است دخالت خود را تشدید کند، رهبران نظامی به دنبال فرصت‌هایی برای استفاده از بی‌ثباتی آن سوی مرزها خواهند بود. 

نیروهای کی یف یک حمله متقابل را برای بازپس گیری مناطق تصرف شده توسط اشغالگران آغاز کرده‌اند و معتقدند که ناآرامی در روسیه «پنجره ای از فرصت» را ارائه می‌دهد.

بیل تیلور، سفیر سابق ایالات متحده در اوکراین، به بی‌بی‌سی گفت که نیروهای اوکراینی در «موقعیت خوبی» برای بهره‌برداری از ضعف‌های تاکتیکی ناشی از حرکت ناگهانی جنگنده‌های واگنر قرار دارند.

نقشهٔ اوکراین: گام‌های آهسته برای ضد حمله؛ ایالات متحده و دیگران از قبل چه می‌دانستند؟

رسانه های آمریکایی گزارش می‌دهند که در حالی که شورش پریگوژین به نظر می‌رسید کرملین را غافلگیر کند، آژانس‌های جاسوسی ایالات متحده از قبل نشانه‌هایی را دریافت کرده بودند که او قصد دارد دست به چنین اقدامی بزند و جو بایدن و رهبران کلیدی کنگره را در اوایل این هفته در جریان قرار داده بودند.

سی‌ان‌ان گزارش داد که اطلاعات آمریکا متوجه شد که رهبر گروه مزدور در حال جمع آوری سلاح، مهمات و سایر تجهیزات در نزدیکی مرز با روسیه است. به گزارش نیویورک تایمز، رئیس جمهور بایدن با رهبران فرانسه، آلمان و بریتانیا به دلیل نگرانی از اینکه کنترل آقای پوتین بر زرادخانه عظیم تسلیحات هسته‌ای روسیه ممکن است در میان هرج و مرج از دست برود، صحبت کرد. این روزنامه می‌گوید، روسای جاسوسی آمریکا ماه‌ها روابط رو به وخامت بین پریگوژین و مقامات دفاعی روسیه را دنبال می‌کردند و به این نتیجه رسیده بودند که این نشانه‌ای است که جنگ در اوکراین هم برای واگنر و هم برای ارتش بد پیش می‌رود. در همین حال، واشنگتن پست می‌گوید که ایالات متحده ممکن است در اواسط ژوئن دریافته باشد که پریگوژین در حال برنامه‌ریزی برای اقدامی نامعلوم بوده است.

یکی از محرک‌های کلیدی، فرمانی در 10 ژوئن توسط وزارت دفاع روسیه بود که به همه گروه‌های داوطلب - مانند گروه واگنر - دستور داد تا قراردادهایی با دولت امضا کنند، که عملاً تسخیر نیروهای مزدور پریگوژین قلمداد می‌شد.

مقامات به روزنامه گفتند: «علائم کافی وجود داشت تا بتوانیم به رهبری بگوییم که چیزی در راه است» - اما ماهیت دقیق برنامه‌های پریگوژین تا اندکی قبل از شروع شورش مشخص نبود.

این روزنامه گزارش داد که رئیس جمهور پوتین همچنین از طریق اطلاعات شخصی خود گفته است که پریگوژین در حال طراحی اقدامی نامعلوم است. این روزنامه روز شنبه به نقل از یک مقام آمریکایی گفت: دقیقاً مشخص نیست که چه زمانی به او گفته شده است، اما «قطعاً بیش از 24 ساعت پیش» بوده است.

مردم روسیه چه فکری می‌کنند؟

سخنرانی آقای پوتین خطاب به ملت در حالی که بحران در حال آشکار شدن بود به عنوان نشانه‌ای از جدیت او در قبال این تهدید و نیاز به ابراز وجود برای مردم روسیه تلقی می‌شود.

تاتیانا استانووایا، تحلیلگر برجسته روسیه در تلگرام نوشت: «بسیاری از نخبگان شخصا پوتین را به خاطر این واقعیت سرزنش می‌کنند که همه چیز تا آنجا پیش رفت و هیچ واکنش مناسبی از سوی رئیس جمهور انجام نشد. بنابراین، کل این ماجرا نیز ضربه‌ای به مواضع و حیثیت و اعتبار پوتین است».

در حالی که نتیجه‌گیری در مورد افکار عمومی روسیه دشوار است، رهبران این کشور از مشاهدهٔ تماشاگران غیرنظامی که واحدهای واگنر در شهر روستوف را تشویق می کردند نگران بودند. هنگامی که نیروهای واگنر شهری را که عملاً کنترل آن را در جریان شورش خود به دست گرفته بودند، ترک کردند، توسط جمعیتی ظاهراً حامی که تشویق می‌کردند، کف می‌زدند و عکس می‌گرفتند، استقبال می‌شدند.با این حال، شایان ذکر است که برخی از ساکنان ظاهراً روز شنبه پس از ورود واگنر، با قطار شهر را ترک کردند.