واکنش متفاوت چین به شورش واگنرها/ شی دوباره ارتش را پاکسازی می‌کند؟

پریگوژین پیش از این بارها گفته بود که تجهیزات، اسلحه و مهمات به موقع برای او ارسال نمی‌شود و افرادش در حال کشته شدن هستند. او ظاهراً از رئیس جمهور پوتین می‌خواست که برخی از ژنرال‌های ارتش روسیه را برکنار کند. خصومت بین این گروه و ارتش روسیه چیز جدیدی نیست.

بنابر گزارش اوراسیا تایمز، روسیه از این گروه مزدور برای انکار نقش خود در درگیری‌ها و ادعای دخالت محدود در بعضی کشورها بهره برده است، مانند سوریه و سودان. روسیه از این گروه در الحاق کریمه در سال 2014 استفاده کرده بود. در همان سال این گروه در منطقه دونباس هم به کار گرفته شده بود.

از آنجایی که جنگ روسیه علیه اوکراین آنطور که مسکو انتظار داشت به سرعت به پایان نرسید، دستاوردهای روسیه به حدی کمرنگ شد که کرملین مجبور شد آشکارا گروه واگنر را در عملیات علیه اوکراین به کار گیرد.

اکنون برای ناظران مشخص است که بین کادرهای ارتش روسیه اختلافاتی وجود دارد و رهبری ارتش آنطور که گفته می‌شود هماهنگ نیست.

پکن مراقب است

اما قیام شکست خورده پریگوژین طنین شدیدی در پکن ایجاد کرد و سیاست این کشور را تحت الشعاع قرار داد. پکن از نزدیک شاهد عواقب آن اتفاقات است.

اندکی پس از اینکه گروه واگنر موافقت خود را با توافق با کرملین اعلام کرد، آندری رودنکو، معاون وزیر امور خارجه روسیه به پکن سفر کرد تا با وزیر خارجه چین، کین گانگ و معاونش، ما ژائوسو دیدار کند.

چین احتمالاً بیشتر مشتاق اطلاع از روابط پوتین با ارتش روسیه بوده است. اولین واکنش پکن به ماجرای شورش در روسیه بیانیه کوتاهی از سوی وزارت خارجه چین بود که گفت «حادثه گروه واگنر یک موضوع داخلی روسیه است».

چین قیام را کم اهمیت جلوه می‌دهد

معاون وزیر امور خارجه چین، ما ژائوسو، پس از سفر همتای روسی خود گفت: «تحت هدایت راهبردی روسای جمهور شی جین پینگ و ولادیمیر پوتین، چین و روسیه به طور مستمر اعتماد متقابل سیاسی و همکاری عملی خود را تقویت کرده‌اند.»

این را می‌توان به عنوان تضمینی غیرمستقیم به مسکو تعبیر کرد مبنی بر اینکه در صورت نیاز، چین می‌تواند «به طور عملی» با روسیه برای مقابله با تکرار هرگونه تهدید علیه تمامیت ارضی این کشور همکاری کند.

اطمینان دادن و ابراز تعهد مجدد دو طرف برای تثبیت اوضاع داخلی پس از شورش واگنر پیام‌هایی بیش از لفاظی‌های رسمی معمول دارد.

برخی بینش‌ها

فنگ یوجون، مدیر مرکز مطالعات روسیه و آسیای مرکزی در دانشگاه فودان چین گفت: «یک حادثه به تنهایی تأثیر مستقیمی بر روابط چین و روسیه یا خود چین نخواهد داشت. اما وضعیت کلی بین‌المللی، از جمله جهت‌گیری آینده جنگ روسیه و اوکراین، عدم اطمینان از چشم‌انداز توسعه روسیه، چالش‌های متعدد ژئوپلیتیکی و تغییرات قابل توجه در محیط اطراف چین، تأثیر عمیقی بر چین خواهد داشت..»

در سطح بین المللی، ارتش روسیه ممکن است دیگر آن هیبتی را که پس از جنگ جهانی دوم برای خود ایجاد کرده بود، نداشته باشد. شورش واگنر می‌تواند در ارتش روسیه مسری شود، ارتشی که متحمل تلفات باورنکردنی حدود صد هزار سرباز شده است. خروج گروه واگنر از میدان نبرد در اوکراین نیز توان روسیه را تضعیف می‌کند.

تحریم‌های اعمال شده علیه مسکو و جنگ پرهزینه‌ای که روسیه در آن درگیر است، آینده توسعه روسیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. با توجه به روابط نه چندان هموار پکن با تایوان، این امر بر محیط اطراف چین تأثیر خواهد گذاشت. یوجون تاکید می‌کند که اوضاع در روسیه ممکن است آرام شده باشد، اما شکاف عمیق سیاسی در داخل کشور حل نشده باقی مانده است.

لیو ویدونگ از موسسه آمریکایی آکادمی علوم اجتماعی چین دیدگاه‌های تقریبا مشابهی را مطرح می‌کند. او استدلال می‌کند که چین روسیه را به عنوان یک شریک کلیدی می‌داند و ثبات داخلی آن برای پکن ضروری است، به خصوص حالا که روابط چین با غرب بدتر شده است. بنابراین، انتظار می‌رود پکن ارتباطات و تبادلات خود را با روسیه و پوتین افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

نکته اصلی پشت اطمینان دادن‌های پکن و مسکو برای افزایش اعتماد و همکاری متقابل، به قول یک تحلیلگر ناشناس، این است: «شکست در خط مقدم در یک اقدام نظامی بزرگ توسط چین، مانند حمله به تایوان، می‌تواند باعث قد علم کردن گروه‌های نظامی غیررسمی شود - خطری که رهبران چین باید برای آن آماده شوند.»

قیام واگنر نشان داد که روسیه همیشه نمونه‌ای برای چین جهت آماده شدن برای خطرات امنیت ملی بوده است. لیو گفت: «این شورش یک داستان هشداردهنده بود برای اینکه پکن چگونه باید روابط خود با ارتش را مدیریت کند.»

در چین، از زمانی که رئیس جمهور شی جین پینگ قدرت را به دست گرفت، کنترل رهبری بر نیروهای مسلح تشدید شده است و به ارتش آزادیبخش خلق گفته شده است که از حزب کمونیست اطاعت کند.

لی نان، محقق ارشد مدعو در مؤسسه آسیای شرقی دانشگاه ملی سنگاپور، می‌گوید: «رویدادها (در روسیه) می‌توانند درس‌هایی را در مورد رابطه بین بخش نظامی و غیرنظامی به پکن ارائه دهند..»

پس از اپیزود گروه واگنر، پکن احتمالاً همین درس را خواهد گرفت و سعی خواهد کرد روابط رهبری غیرنظامی و ارتش را مجدداً تنظیم کند. باید دید که آیا شی جین‌پینگ با زور با عناصر مظنون به سرکشی در ارتش آزادی ‌بخش خلق برخورد خواهد کرد یا سیاست چماق و هویج را اتخاذ می‌کند.