برنامه هسته‌ای بن‌سلمان گره خورد/ هراس از مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه
به گزارش اقتصادنیوز، عربستان سعودی تعهد خود را به ایجاد یک برنامه تولید انرژی هسته‌ای و همچنین اجازه نظارت بیشتر برای بازرسان انرژی اتمی، اعلام کرده است. این در حالی است که این پادشاهی تلاش خود را برای تبدیل شدن به یک بازیگر قدرتمندتر در صحنه بین‌المللی به پیش می‌برد.
به سوی اتمی شدن
شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان آل سعود، وزیر انرژی عربستان سعودی در کنفرانس سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین گفت که کشورش به سمت پادمان‌ها و بازرسی‌های بسیار قوی‌تر از سوی آژانس حرکت خواهد کرد. بر اساس پروتکل مقادیر کم (SQP)، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشورهایی که مواد هسته‌ای کمی دارند یا اصلاً مواد هسته‌ای ندارند را از بسیاری از بازرسی‌ها و الزامات مربوط به شفافیت معاف می‌کند.
به نوشته سی‌ان‌بی‌سی، آژانس سال‌ها بود که عربستان و سایر کشورها با پروتکل مقادیر کم را تحت فشار قرار داده بود تا به توافق جامع پادمان‌ها (CSA) بپیوندند. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این کشورها را در تلاش‌های جهانی برای منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، یک «نقطه ضعف» خوانده بود.
نگرانی از مسابقه تسلیحاتی خاورمیانه
بر اساس گزارش اکوایران به نقل از سی ان بی سی ،اظهارات شاهزاده عبدالعزیز در بحبوحه نگرانی فزاینده کارشناسان و قانونگذاران منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در مورد نیات عربستان سعودی از توسعه این فناوری بیان می‌شود. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اخیراً در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز ادعا کرد که اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، عربستان نیز این کار را می‌کند. او ابتدا در مصاحبه ای با سی‌بی‌اس در سال 2018 این موضوع را مطرح کرده بود. این در حالی است که تهران بارها تاکید داشته که مطلقا برنامه‌ای برای دسترسی به چنین تسلیحاتی ندارد.
پادشاهی تحت رهبری محمد بن سلمان در مسیر ارتقای جایگاه خود به عنوان یک بازیگر جهانی، از میزبانی جی20 و میانجیگری بین روسیه و اوکراین گرفته تا سرمایه‌گذاری چندین میلیارد دلاری در معاملات ورزشی جهانی، گام‌هایی برداشته است. این کشور قدرت خود را به‌عنوان یک «قدرت میانی» افزایش داده و خود را به عنوان یک بازیگر دیپلماتیک تثبیت کرده است که می‌تواند از روابط خود با غرب و روسیه و چین به نفع خود استفاده کند. ایجاد یک برنامه هسته‌ای این موقعیت را بیش از پیش ارتقاء خواهد داد.
ریاض همچنین در تلاش است تا در حالی که دولت بایدن تلاش می‌کند آن را به سمت یک توافق عادی سازی با اسرائیل سوق دهد، بیشترین امتیاز ممکن را از واشنگتن بگیرد. کمک ایالات متحده به برنامه انرژی هسته‌ای یکی از خواسته‌های اصلی عربستان سعودی است - اما همه از این موضوع خوشحال نیستند.
یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل هفته گذشته در بیانیه‌ای گفت: «توافق عادی سازی با عربستان سعودی یک اتفاق خوشایند خواهد بود. اما نه به قیمت اجازه دادن به سعودی‌ها برای تولید سلاح هسته‌ای، نه به قیمت یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای در سراسر خاورمیانه.» بسیاری از قانونگذاران آمریکایی و اروپایی نیز اعتراضات و نگرانی‌هایی را ابراز کرده‌اند.
نیروگاه اتمی بوشهر ایران
این تحول همچنین در شرایطی است که مذاکرات بین واشنگتن و تهران در یک بن‌بست گیر کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اوایل سپتامبر اعلام کرد که در تلاش‌های آژانس برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران «هیچ پیشرفتی» وجود نداشته است و تلاش‌ها برای «راستی‌آزمایی و نظارت به‌طور جدی تحت تأثیر تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای خود تحت برجام قرار گرفته است.»
ایران می‌گوید که برنامه هسته‌ای این کشور صرفاً برای مقاصد غیرنظامی است، اما همزمان به گفته آژانس، غنی‌سازی اورانیوم خود را به خلوص 60 درصد افزایش داده است. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران گفت که این تغییرات پس از آن صورت گرفت که امضاکنندگان اروپایی برجام «تعهدات خود را در این توافق زیر پا گذاشتند.»
با این حال، ناظر سازمان ملل متحد گفت که ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در این ماه نسبت به ماه مه کاهش یافته است، که می‌تواند یک سیگنال به ایالات متحده باشد. اما ذخایر فعلی همچنان 18 برابر بیشتر از حد مجاز در برجام است.
