چالش کریدور هند و اروپا برای تهران و آنکارا!

به گزارش اقتصادنیوز ، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که هند را با بازارهای خاورمیانه و اروپا مرتبط می کند، نقطه برجسته اجلاس نشست گروه هفت  در سال جاری بود. کریدور جدید نیمی از اقتصاد جهانی و 40 درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است.بر اساس یادداشت تفاهم امضا شده در 9 سپتامبر، این کریدور شامل کانال ریلی چندوجهی خواهد بود که خطوط راه آهن و کشتیرانی در چارچوبش قرار دارد. چنین خطوطی در کنار هم، شبکه ای از کابل های برق زیر دریا و خطوط لوله انرژی سبز بین هند و یونان را تعریف می کند.اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، کریدور جدید را پلی سبز و دیجیتالی بر روی قاره ها و تمدن ها توصیف کرده است.

پروژه ای برای دور زدن تهران و آنکارا

کریدور اقتصادی هند- خاورمیانه- اروپا با کاهش هزینه‌ها، دسترسی ژئواکونومیک هند به خاورمیانه را تثبیت می‌کند، به واسطه سرمایه گذاری هند و خلیج فارس، از منظر سیاسی قادر است به عادی سازی روابط بین ریاض و تل آویو سرعت بخشیده و با تلاش های واشنگتن جهت ایجاد تفاهم بین عربستان و اسرائیل همگام شود.چنین ابتکار عملی پیشرفت دیپلماتیک بزرگ میان عربستان و اسرائیل محسوب می شود.از منظری دیگر، این پروژه می تواند به ریاض و ابوظبی در ایجاد تعادل روابطشان با واشنگتن و پکن کمک کند.

به گفته ناظران، از آنجایی که پکن بندر پیرئوس یونان را اداره می کند و در بندر حیفا حضور دارد، کریدور جدید قادر است به موازات طرح کمربند و جاده چین عمل کند.علاوه براین،کریدور مذکور با برنامه چشم انداز 2030عربستان مطابقت دارد و امارات متحده عربی را با بازیگران جهانی مرتبط کرده و می تواند از منظر ژئوپلیتیکی به یک مرکز ترانزیت حیاتی تبدیل شود.با این حال، این پروژه با چالش هایی روبرو است.بازیگرانی چون ایران و ترکیه در کریدور تجاری گنجانده نشده اند.بی دلیل نبود اردوغان  در اجلاس سران گروه 20 تاکید کرد که هیچ کریدوری بدون ترکیه وجود خارجی ندارد، زیرا این کشور، پایگاه مهم تولید و تجارت و مناسب ترین خط برای تردد از شرق به غرب محسوب می شود.

رویارویی کردیدورها

آشوک سواین، استاد تحقیقات صلح فعال در دانشگاه اوپسالا، به المانیتور گفت: عدم حضور ایران و ترکیه در کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا، چنین پروژه یار فاقد مشروعیت می کند.. علاوه بر این، هند برای انجام تعهداتش جهت توسعه بندر چابهار در ایران تلاش کرده - پروژه ای که در دو دهه گذشته برای مقابله با بندر گوادر پاکستان تحت حمایت چین تعریف شده است.از همین رو، این کریدور می‌تواند چالشی را برای بندر چابهار ایران ایجاد کند، بندری که به دلیل ناتوانی هند در توسعه بندر به دلیل ادامه تحریم‌های آمریکا درگیر رکود است. با این حال، روبرتو نچیا، دیپلمات ایتالیایی که پیشتر در تهران مستقر بود، به المانیتور گفت که این ابتکار عمل بر منافع هند در توسعه بندر چابهار تأثیری نخواهد گذاشت. نچیا خاطرنشان کرد: از منظر اقتصادی، این پروژه به خوبی با طرح عربستان جهت تنوع اقتصادی مطابقت دارد و نباید در چارچوب بازی منطقه‌ای حاصل جمع صفر قدیمی دیده شود، و همین مقوله نیز در مورد سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز صدق می‌کند.

سواین در باب امکان اجرای کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا تردید جدی دارد و این سوال را مطرح کرد که آیا بازیگران درگیر این پروژه، منابع مالی لازم برای انجام چنین پروژه ای در اختیار دارند.با لحاظ کردن این متغیر، نچیا براین باور است که اجرای کریدورهند- خاورمیانه- اروپا با در نظر گرفتن اینکه اجرایش آن نوسازی زیرساخت‌های حمایتی است - بر سناریوی کلی ژئوپلیتیک منطقه‌ای تأثیر نخواهد گذاشت.با این حال نچیا در باب تاثیر این کریدور بر منطقه استدلال کرد که در صورت عدم پیشرفت رایزنی های تهران و واشنگتن، ایران برای توسعه روابط اقتصادی اش به پکن نزدیک تر خواهد شد.در همین حال، سواین در مورد تمایل کشورهای خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و امارات، برای ایفای نقش رهبری در پروژه ای که جهت مقابله با ابتکار کمربند و جاده چین تعریف شده، ملاحظاتی دارد.