نقش پنهان قطر در جنگ غزه؛ آتش افروز یا آتش نشان؟

به گزارش اقتصادنیوز، یکی از سوال هایی که در میانه درگیری اسرائیل و حماس مطرح شده، این است:«داستان قطر چیست؟» اندکی پس از حمله 7 اکتبر، وزارت امور خارجه قطر بیانیه‌ای منتشر کرد و اسرائیل را مسئول حمله حماس دانست.این بیانیه از منظر متحدان غربی دوحه ناامید کننده بود. بالاخص در شرایطی که عربستان – بازیگری که در آستانه فرایندعادی سازی رابطه دیپلماتیک با اسرائیل قرار داشت – برای محکوم کردن تل آویو از لحنی آرام و ملایم استفاده کرد و امارات شمشیر از رو بست.

آتش افروز یا آتش نشان

چندی پس از آن خبرگزاری رویترز گزارش داد که مقام های قطر در حال مذاکره با حماس و اسرائیل جهت آزادی گروگان ها هستند. این کنش، کنشی مثبت بود. شواهد نشان داد علیرغم موضع گیری وزارت خارجه قطر، تمیم بن حمد آل ثانی، تلاش دارد تا در قامت متحد ایالات متحده فعلی مثبت انجام دهد. با این همه پاسخ خاموش به تلاش دوحه گمانه زنی ها را افزایش داد و زمینه ساز چند صدایی شد. گروهی، قطری ها را آتش افروز خواندند و گروهی دیگر آتش نشان.

طبیعتا روشن است که قطر برای کمک به واشنگتن بیش از وزن خود تلاش می کند. اواسط دهه 1990، زمانی که روابط بین ایالات متحده و عربستان به ازمون گذاشته شد و تعداد زیادی از نیروهای آمریکایی در پادشاهی مورد استقبال قرار نگرفتند، قطری ها درهای خود را به روی پایگاه عملیاتی العدید ایالات متحده باز کردند؛ پایگاهی که پنتاگون جنگ های افغانستان و عراق و همچنین عملیات های بی شمار ضد تروریسم را از آنجا اداره کرد. از چند سال پیش، حدود ده هزار پرسنل خدماتی آمریکایی در این پایگاه مستقر شدند.العدید، آگوست 2021، زمانی که نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج شدند و هزاران افغان را با خود آوردند، اهمیت زیادی داشت. سایر بازیگران منطقه - به ویژه امارات – نقش آفرینی کردند، اما قطر اولین مقصد بسیاری از پناهندگان بود.

شریک پر دردسر

هنگامی که صحبت از حمله روسیه به اوکراین در زمستان بعد شد، رهبر قطر - بر خلاف دیگر شرکای ایالات متحده از جمله اسرائیل – صراحتا کرملین را محکوم کرد.زمانی که روس‌ها توافق غلات را به حالت تعلیق درآوردند، قطر با ترکیه و روسیه جهت یافتن راه حل هم صدا شد. علاوه براین، در شرایطی که دوحه تمایل اندکی به عادی سازی روابط با اسرائیل نشان داده، دوحه برای توزیع کمک به فقیرترین ساکنان غزه خیز برداشته است.آنگونه که فارین پالسی نوشته، قطر فارغ از افعال مثبتش، دردسرساز هست.همان سالی که ساخت پایگاه هوایی العدید کلید خورد، شبکه خبری الجزیره را هم راه اندازی شد.در ابتدا، تصور می شد که این شبکه خبری تازه نفس قرار است تحلیل هایی متفاوت از مواضع رهبران دوحه ارائه دهند. اما با گذشت زمان، مشخص شد که بسیاری از تهیه کنندگان، روزنامه نگاران و مفسران شبکه عربی الجزیره بیش از همه آمریکا ستیز هستند.

گروهی مدعی اند که حضور گروه هایی چون حماس در دوحه برای ایالات متحده مفید است. از منظر این گروه قطر زمینه را برای تماس نمایندگان واشنگتن با افرادی که نمی‌خواهند با آمریکا ارتباط مستقیمی داشته باشند برقرار می کند. رهبران دوحه این استدلال را مطرح کرده و پیشنهاد می‌کنند که با استقبال از اخوان‌المسلمین و رهبری حماس در دوحه، قادرند آنها را زیر نظر داشته باشند. فارین پالسی مدعی است، این موضع گیری تا حدودی منطقی است اما همه حقیقت نیست.به ادعای این نشریه رهبران قطر، حماس و اخوان‌المسلمین را در کنار خود نگاه داشته اند، و به آنها  ها فرصت به چالش کشیدن اسرائیل را داده‌اند.

فارین پالسی در ادامه مدعی شد، اگر رهبران قطر آنگونه که می گویند، اعضای حماس را رصد می کنند، پس می بایست درباب حمله 7 اکتبر هم هشدار داده و مانع از وقوع چنین حمله ای می شدند. شواهد نشان می دهد، رهبران قطر اطلاعاتی از چنین حمله ای نداشتند.پس می توان گفت رهبران قطر بر سر هر دو حصار بازی می کنند. حال سوال این است، چرا دولت‌های آمریکا به دوحه چنین فرصتی را داده اند؟ در پاسخ باید گفت، بخشی از این انفعال به ماهیت سیاست خارجی واشنگتن و انتخاب های بد مربوط می شود. مقامات ایالات متحده تمایل دارند رفتار بد متحدان را نادیده بگیرند، زیرا باور دارند شریک شان از منظری دیگر مفید خواهد بود. از منظری دیگر باید گفت، به دلیل آن که ایالات متحده در العدید سرمایه گذاری عظیمی کرده – تلاشی جاه طلبانه برای تغییر خاورمیانه و تاسیساتی که جایگزینی برای آن وجود ندارد - سیاستگذاران این کشور تمایلی ندارند دوحه را به واسطه رویکردهای منطقه ای اش به چالش بکشند.