دوراهی سخت برای «سلطان»/قمار اردوغان در جنگ غزه!

به گزارش اقتصادنیوز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در مورد جنگ غزه با دوگانگی عمیقی روبرو است. همبستگی با فلسطینی‌ها اصلی دیرینه در سیاست خارجی او بوده - اصلی که پس از کشته شدن شهروندان ترک توسط کماندوهای اسرائیلی در کشتی محاصره‌شده ماوی مرمره در سال 2010، به شکاف یک دهه‌ای با اسرائیل کمک کرد. با این همه، او به دنبال تغییر روابطش با بازیگران منطقه و غرب نیز هست و نمی خواهد به واسطه مخالفت خوانی هایش با اسرائیل فرصت ها در این مسیر را از دست بدهد.

بازی دوگانه «سلطان»

اردوغان ابتدا تصمیم گرفت این معضل را با توسل به رویکردی سه جانبه حل کند: حمایت لفظی و بشردوستانه از غزه. اعزام هاکان فیدان وزیر امور خارجه برای دیدار با سایر رهبران منطقه جهت یافتن زمینه ای مشترک و فاصله گرفتن بی سر و صدا از حماس. با این حال، اردوغان 25 اکتبر از مسیر اصلی لفاظی هایش عبور کرد و با حماس هم صدا شد؛ گزاره ای که به ادعای ناظران شاید برای اردوغان پر هزینه باشد.بر اساس گزارش‌ها، فعلا مقام های ترکیه به اعضای حماس گفته‌اند که دیگر نمی‌توانند امنیت آنها را تضمین کنند، به ادعای تحلیلگران چنین موضعی، به منزله دعوت به خروج است.

درخواست های اردوغان برای کاهش تنش بدون شک منعکس کننده دیدگاه های شخصی و همچنین بازتاب افکار عمومی ترکیه است. بسیاری از شهرهای ترکیه در حمایت از فلسطینیان تظاهرات برگزار کرده‌اند. نتایج نظرسنجی ها نشان می‌دهد که اکثریت ترک‌ها می خواهند که نظامیان این کشور در قامت حافظان صلح در غزه مستقر شوند (در صورت تشکیل یک نیروی حافظ صلح)، آنها همچنین منتقد رویکرد اسرائیل هستند و بر توقف جنگ تاکید دارند. در حالی که اردوغان از حملات هوایی اسرائیل به غزه به عنوان قتل عام یاد کرده، اما در برابر موضع غرب بالاخص ایالات متحده سکوت اختیار کرده است.

چاقویی که برش ندارد!

آنگونه که شورای آتلانتیک نوشته، فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، نسبت به اردوغان موضعی تند تر داشت. او 20 اکتبر جو بایدن را به دلیل چشم پوشی از تخریب غزه به چالش کشید. فیدان همچنین از زمان آغاز جنگ، چندین سفر منطقه ای داشته و به دنبال همکاری برای درخواست آتش‌بس، آزادی گروگان‌ها و هماهنگی کمک‌های بشردوستانه بوده است. او پس از نشست مینی منطقه ای در تهران با همتایان روسی و ایرانی خود بیانیه مشترکی صادر کرد. هاکان سفری دو روزه به قاهره داشت و با همتای خود سامح شکری دیدار کرد. اندکی پس از آن، کمک های بشردوستانه ترکیه از طریق مصر به غزه رسید.

شواهد نشان می دهد، اردوغان به این نتیجه رسیده، رویکردی که ریشه در تفاوت‌های ظریف دارد، کارساز نیست. اردوغان در جریان سخنرانی تندش در پارلمان حزب عدالت و توسعه، سفر برنامه ریزی شده اش به اسرائیل را لغو کرد و به دنبال آن تاکید داشت تا کشورش نقش ضامن را ایفا کند. به ادعای ناظران، با توجه به هدف روشن حماس مبنی برای نابودی اسرائیل، شاهد تناقض اساسی بین هدف اردوغان، ترتیبات باثبات پس از جنگ غزه و تداوم حاکمیت حماس در آنجا هستیم.از همین رو اظهارات رئیس جمهور ترکیه نمی تواند زمینه ساز بحرانی تازه برای اسرائیل شود. برای مثال، بعید است آشتی اسرائیل با کشورهای خلیج فارس و مصر تحت تاثیر قرار گیرد.

قمار اردوغان

با این حال، واشنگتن رویکرد ترکیه را رصد خواهد کرد و ممکن است در پاسخ،خرید جنگنده  اف-16ترکیه را به تعویق بیندازد. در باب رابطه آنکارا و تل آویو همه چیز باز می گردد به رویکرد اسرائیل بعد از اظهارات 28 اکتبر اردوغان؛ اظهاراتی که رئیس جمهوری ترکیه در جریانش اسرائیل را به جنایات جنگی متهم کرد، در پاسخ، مقامات اسرائیلی خروج کارکنان دیپلماتیک از آنکارا را برای ارزیابی روابط به جای یک اقدام احتیاطی کلید زدند.

هدف نهایی اردوغان تاثیرگذاری بر حل و فصل جنگ غزه و ایفای نقشی کلیدی در میانجیگری و روند بازسازی است. او مانند برخی ناظران منطقه ای، ترکیه را در موقعیت منحصر به فردی برای ایفای چنین نقشی می بیند. رئیس جمهور ترکیه خواستار بازگشت به مذاکرات دو کشوری به عنوان تنها راه صلح برای اسرائیل و فلسطینی ها شده و این همچنان محور راهبرد و دیپلماسی ترکیه در میانه درگیری ها خواهد بود. حال این که آنکارا بتواند نزد اسرائیلی ها و فلسطینی ها برای ایفای چنین نقشی اعتبار پیدا کند، منوط به آن است که لفاظی«سلطان» مصرف داخلی داشته یا تصمیمی بوده برای توقف فاصله گرفتن از حماس.