پوتین از تحریم‌های جهانی جان سالم به‌در برد؟

به گزارش اقتصادنیوز به نوشته بلومبرگ، چه به دلار و چه روبل، خالص یا ناخالص، داده‌های وزارت دارایی روسیه نشان می‌دهد ماه‌هاست که پول ورودی به خزانه‌های دولت بیشتر شده است.

این آمار، این سؤال را مطرح می‌کنند که اگر کشورهای گروه هفت، به ویژه ایالات متحده و اروپا، واقعاً بخواهند مسکو را از دلارهای نفتی محروم کنند، آیا به اقدامات تهاجمی‌تری نیاز دارند؟

ابزار اصلی آن‌ها برای محدودکردن درآمد روسیه، سقف قیمتی بود که مانع همکاری شرکت‌های غربی برای جابه‌جایی نفت روسیه در صورت فروش بالای ۶۰ دلار در هر بشکه می‌شد. اما یک مطالعه در این هفته نشان داد که تقریباً همه محموله دریایی ماه گذشته از این آستانه عبور کرده است.

اکوایران در ادامه نوشت: محاسبات بلومبرگ بر اساس داده‌های وزارت دارایی روسیه نشان می‌دهد که بین آوریل و اکتبر، درآمد ناخالص مالیاتی حاصل از سه منبع اصلی نفتی تقریباً دو برابر شد و در ماه گذشته، به بیش از ۱۳ میلیارد دلار رسید. درآمد مسکو در ماه اکتبر از درآمد یکایک ماه‌های سال ۲۰۲۱ فراتر رفت.

حتی پس از کسر یارانه‌های بزرگ به صنعت پالایش نفت کشور که در ماه‌های آگوست و سپتامبر به ۲ تا ۳ میلیارد دلار افزایش یافت، رشد قابل توجهی دیده می‌شود. در ماه اکتبر، پالایشگاه‌های روسیه هیچ یارانه‌ای برای عرضه سوخت داخلی دریافت نکردند که به جهش قابل‌توجهی در درآمد خالص نفت روسیه در ماه کمک کرد.

سخنگوی وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت: «در حالی که فاز اول سقف قیمت‌ها بر کاهش میزان درآمدی که روسیه از فروش نفت به دست می‌آورد، تمرکز دارد، مرحله دوم این اقدام بر افزایش هزینه‌هایی تمرکز خواهد کرد که روسیه باید برای حفظ ناوگان تانکرهای خود بپردازد».

برای انجام این کار، این وزارتخانه شروع به تحریم شرکت‌های کشتیرانی و کشتی‌هایی کرده که نفت فروخته‌شده بالای سقف را حمل می‌کنند و شروع به جستجوی راه‌هایی برای افزایش هزینه‌های روسیه برای استفاده از ناوگان سایه‌اش کرده است.

اولین ضربه

در دسامبر سال گذشته، اتحادیه اروپا خرید نفت روسیه از طریق دریا را متوقف کرد و به طور همزمان به سایر کشورهای گروه ۷ در اعمال سقف قیمتی بر صادرات این کشور پیوست.

در حالی که ضربه اولیه منجر به کسری ۲۵ میلیارد دلاری در بودجه روسیه در آغاز سال شد، اثرات آن به طرز چشمگیری محو شده است.

برای مقابله با محدودیت‌های غرب، روسیه از صنعت کشتیرانی غربی فاصله گرفت. مسکو این کار را با استفاده از ناوگانی گسترده از نفتکش‌هایی که مالکیت و وضعیت بیمه نامشخصی دارند، انجام داده است.

به طور خصوصی، مقامات اتحادیه اروپا اذعان می‌کنند که سقف قیمت به خوبی کار نمی‌کند. در ماه سپتامبر، جنت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا اعتراف کرد که این رویکرد در حال شکست است.

درآمد روبلی

آنچه برای دولت روسیه اهمیت دارد، درآمد و هزینه‌ها بر حسب روبل است.

این امر تعیین می‌کند که این کشور چقدر می‌تواند هزینه‌های بودجه‌اش، از جمله هزینه‌های نظامی هنگفت به دلیل جنگ با اوکراین، و افزایش تعهدات اجتماعی قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه مارس را تأمین کند.

سه مالیات اصلی نفتی عبارتند از: مالیات بر تولید نفت، عوارض صادراتی بر نفت خام و سوخت، و مالیات بر سود که تا حدی جایگزین مالیات تولید برای برخی میادین شد. در ماه اکتبر، درآمد حاصل از آن به ۱.۲ تریلیون روبل افزایش یافت که بالاترین رقم از آوریل ۲۰۲۲ بود. همچنین از آمار ماهانه ۲۰۲۱ فراتر رفت.

در حالی درآمد روسیه افزایش یافته که قیمت هر بشکه نفت این کشور هم به صورت مطلق و هم نسبت به معیار بین‌المللی برنت، در حال رشد بوده است. کاهش شدید ارزش روبل در ماه‌های اخیر نیز به افزایش درآمد حاصل از فروش نفت به ارز خارجی کمک کرد.

سقف قیمتی گروه ۷ شرکت‌های غربی را از ارائه خدمات حمل‌ونقل، بیمه و سایر خدمات برای نفت روسیه که بالای ۶۰ دلار در هر بشکه فروخته می‌شود، منع کرد. بر اساس داده‌های وزارت دارایی روسیه، در اوایل سال ۲۰۲۲، تخفیف نفت خام این کشور نسبت به قیمت برنت، به بالاترین سطح تاریخی و به بیش از ۳۴ دلار در هر بشکه رسید.

شکاف تخفیف

از آنجایی که مشتریان روسیه، به ویژه چین و هند، به استفاده از ناوگان سایه عادت کردند، فاصله تخفیف نفت درجه یک روسیه و قیمت‌های جهانی کاهش یافت. در حال حاضر، این شکاف به ۱۰ دلار در هر بشکه نزدیک شده و روسیه انتظار دارد تا حدود ۵ دلار کاهش یابد.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در تلاش برای افزایش هزینه‌های روسیه، اخیراً پنج نفتکش را به دلیل نقض سقف قیمت تحریم کرد. آمریکا همچنین به شرکت‌های مدیریت کشتی نامه نوشت و از آن‌ها اطلاعات ۱۰۰ نفتکشی که نفت روسیه را جابه‌جا می‌کنند، خواسته است. مشخص نیست که آیا این اقدامات تأثیری در کاهش تجارت نفت توسط ناوگان سایه خواهد داشت یا خیر.

اتحادیه اروپا نیز در تلاش است تا فروش نفتکش‌های اروپایی به ناوگان سایه را سخت‌تر کند. این اقدام می‌تواند بخش‌هایی از ناوگان یونان را به دام بیاندازد؛ اگرچه تعداد زیادی از کشتی‌ها فروخته شده‌اند.

طبق داده‌های مؤسسه KSE که بخشی از یک سازمان اوکراینی است که برای تحریم‌های شدیدتر بر مسکو فشار می‌آورد، تقریباً ۳۰ درصد از محموله‌های نفت روسیه به نوعی طرف حساب یکی از نهادهای کشورهای گروه ۷ بوده است.

به گفته این مؤسسه، بر اساس تجزیه‌وتحلیل دقیق صادرات، تقریباً تمام محموله‌های دریایی روسیه در ماه اکتبر بالاتر از سقف خریداری شده است. فشارها بر روسیه نیز همچنان ادامه دارد.

در اقدامی برای کاهش مخارج بودجه و حفظ دلارهای نفتی بیشتر، دولت روسیه تلاش دارد تا پرداخت یارانه خود به پالایشگاه‌ها را به نصف کاهش دهد؛ اما با مقاومت صنعت نفت مواجه شد.

پرداخت‌های کامل از اکتبر بازگردانده شده‌اند و پالایشگاه‌ها از ماه نوامبر دریافت آن‌ها را آغاز خواهند کرد که همچنان بر درآمد خالص نفت روسیه فشار وارد کرده و بر انعطاف‌پذیری مالی کرملین تأثیر می‌گذارد.

ایالات متحده و متحدانش همچنین استدلال می‌کنند که تحریم‌های آن‌ها تأثیر گسترده‌تری بر روسیه داشته است.

بر اساس بیانیه ماه گذشته خزانه‌داری ایالات متحده، کرملین میلیاردها دلار برای ناوگان، بیمه و به طور کلی «اکوسیستم جایگزین برای فروش نفت بدون دخالت گروه ۷» هزینه کرده است.

تاکنون، گروه ۷ هیچ برنامه‌ای برای تغییر سقف ندارد و اتحادیه اروپا به دنبال نظارت دقیق‌تری بر رعایت سقف فعلی است. اروپا همچنین در حال کار بر روی دوازدهمین بسته تحریمی خود علیه روسیه است.