چرا روسیه به دنبال احیای میراث استالین است؟/ خیز پوتین برای توجیه جنگ روسیه در اوکراین

به گزارش اقتصادنیوز، ماه گذشته، «مرکز استالین» در بارنائول، سیبری افتتاح شد. هدف از شکل گیری این نهاد تجلیل از دیکتاتور کمونیست است.در کنار افزایش تعداد مجسمه های استالین در سراسر روسیه، مراکز استالین داستانی ساده را روایت می کنند: کرملین در حال احیای پروژه رهبری بزرگ است.اما بررسی عمیق تر این مقوله، ماجرا را پیچیده می کند. اولین مرکز فرهنگی استالین در سال 2016 در شهر پنزا در غرب روسیه با حمایت کمونیست های محلی - اما نه حزب روسیه متحد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه افتتاح شد.دومین مرکز از این دست، که در سال 2021 در بور، همچنین در غرب کشور افتتاح شد، ابتکار خصوصی تاجر کمونیست محلی بود.

تجلیل از استالین در خفا!

به نوشته خبرگزاری سی ان ان، اکنون جدیدترین مرکز مرتبط با استالین در بارنائول تعریف شده است. این نهاد توسط کمونیست های روسیه تأسیس شد، حزب استالینیستی رادیکال و حاشیه ای که جدا از حزب کمونیست روسیه، طرفدار کرملین است.به عبارت دیگر، این مراکز، مانند بسیاری از بناهای تاریخی جدید استالین، توسط کرملین تحمیل نشده اند، بلکه ابتکارات مردمی یا حداقل غیردولتی هستند. شاید این نباید تعجب آور باشد. بر اساس گزارش مرکز مستقل لوادا، استالین از سال 2012 در نظرسنجی "چه کسی بزرگترین شخصیت همه زمان ها و همه مردم است" مقام اول را کسب کرده است.

اخیراً، یوری داد، روزنامه‌نگار روسی و ستاره یوتیوب، وحشت‌ و میراث اردوگاه‌های کار اجباری استالینیستی گولاگ را در مستند سال 2019 خود «کولیما: زادگاه ترس ما» به تصویر کشید. ویدیوی یوتیوب بیش از 29 میلیون بازدید داشته است. این روزنامه نگار در مستند خود رفتار پوتین و استالین را در نظر می گیرد و به جای تجلیل از دیکتاتور کمونیست، دیدگاهی تا حدودی مبهم ارائه می‌کند؛ دیدگاهی که می‌کوشد هم گروه‌های موافق و هم مخالف استالین را در جامعه روسیه آرام کند.برای انجام این کار، استالین در مرکز توجه نیست، اما مقیاس وسیع ترور و سرکوب دیکتاتور کمونیست انکار نمی شود.

حذف نمادهای سرکوب

سال 2017، پوتین از اولین بنای یادبود روسیه برای قربانیان سرکوب استالین در مسکو را رونمایی کرد: "دیوار غم". در افتتاحیه، او تاکید کرد: ما هرگز نباید جامعه را دوباره به پرتگاه خطرناک تقسیم سوق دهیم.در طول 24 سال قدرت نمایی، لفاظی های پوتین در مورد استالین به طور منطقی ثابت مانده است. او جنایات استالین را انکار نمی‌کند، بلکه سعی می‌کند توجه را از آن‌ها منحرف کند، وحشت گولاگ و سرکوب‌های توده‌ای را پذیرفته، اما اصرار دارد که خاطره این جنایات نباید دستاوردهای استالینیسم را تحت الشعاع قرار دهد. به نظر او، تلاش برای «اهریمن ساختن» بیش از حد استالین بخشی از حمله به روسیه است.

در حالی که پوتین برای تجلیل از استالین اشتیاق چندانی نشان نداده، دولت او به طور روشمند تلاش کرده تا یاد قربانیان گولاگ را ساکت کند، یا حداقل چهره ای انتزاعی از آن ترسیم کند.به عنوان مثال، مجموعه یادبود پرم-36، تنها گولاگ دست نخورده روسیه، در سال 2015 توسط مقامات محلی تصرف شد. با بازگشایی مجدد، داستان های فردی زندگی زندانیان با محتوای تجلیل از نگهبانان زندان و کمک اردوگاه جایگزین شد. در جای دیگر، تعطیلی یادبود سال 2021 - که نقض حقوق بشر شوروی به ویژه در طول ترور بزرگ را ثبت کرد - و حذف اخیر پلاک‌های «آخرین نشانی» که نشان قربانیان فرستاده شده به گولاگ را نشان می‌داد، تقریباً به طور قطع ابتکارات دولتی بود که به دنبال پاک کردن یادآوری هزینه انسانی سرکوب های استالینیستی است.

تلاش برای احیای مشروعیت از دست رفته

با این حال، حذف شواهد را نمی توان تنها به مسئله میراث استالین تقلیل داد –بلکه می توان آن را تلاشی برای از بین بردن شواهد جنایات سرویس های امنیتی قلمداد کرد، همان هایی که در پایگاه قدرت پوتین ریشه دارند.به هر حال، تفکر در مورد قربانیان منجر به تفکر در مورد مجرمان می شود.پاک کردن یادآورهای شخصی گولاگ و ترور باید در چارچوب استفاده کرملین از تاریخ و اسطوره برای مشروعیت بخشیدن به رژیم پوتینیستی، جنگ روسیه با اوکراین و موقعیت قدرت بزرگ این کشور تبیین شود. همانطور که دادستان در دادگاه انحلال مموریال در سال 2021 استدلال کرد: «یادبود تاریخ شرایط ما را خدشه دار می کند. ما را - نسلی از پیروزمندان و وارثان پیروز - را مجبور می کند که تاریخ خود را توجیه کنیم.».اظهارات دادستان نشان دهنده ناآگاهی از نقاط تاریک تاریخ نیست، بلکه میل به نادیده گرفتن آنهاست.

تحلیلگران می گویند شباهت های آشکاری با امروز وجود دارد، زمانی که بسیاری از روس ها به سختی تلاش می کنند تا جنگ ویرانگری را که کشورشان علیه همسایه اوکراین به راه انداخته است نادیده بگیرند.پوتین به هر شکلی به استالین نزدیک است. حبس تخمین زده شده بین 628 تا 1011 زندانی سیاسی در روسیه امروزی یادآوری وحشتناک از اقتدارگرایی است که کرملین با توسل بدان حکومت می کند. اما مقایسه آن با میلیون‌ها نفری که در اردوگاه‌های کار سیبری تا سرحد مرگ کار کردند یا در زیرزمین‌های کا گ ب اعدام شده‌اند، تحلیلی مضیق است.

ناظران می گویند، چنین قیاس هایی توجه ها از تفاوت های مهم بین استالین و پوتین را منحرف می کند. فراتر از مقیاس های به شدت متفاوت، بارزترین آن این است که استالینیسم ایدئولوژی عمیقا بسیج کننده ای بود که به دنبال بازسازی انسان بود و صنعتی شدن را با مقیاس و سرعت بی سابقه ای انجام داد. این موضوع در روسیه پوتین صدق نمی کند، جایی که دولت میهن پرستی تشریفاتی و بی تفاوتی سیاسی را تشویق می کند.