رقص قدرت چین در خاورمیانه/ اهرم پکن برای هم صداسازی عربستان و امارات

به گزارش اقتصادنیوز، تا همین چند سال پیش، پیوستن عربستان سعودی، شریک راهبردی دیرینه آمریکا، به سازمان اقتصادی و امنیتی به رهبری چین و روسیه عملا غیرقابل تصور بود. با این حال، پادشاهی ماه گذشته یادداشت تفاهمی را برای اعطای وضعیت "شریک گفتگو" در سازمان همکاری شانگهای تصویب کرد - اولین گام به سمت عضویت کام.پایه های سازمان همکاری شانگهای در دهه 1980 زمانی که اتحاد جماهیر شوروی و چین در تلاش بودند تا تنش ها را بر سر مرز مشترک خود کنترل کنند، پایه گذاری شد. پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، دو حزب به پنج حزب تبدیل شدند: جمهوری خلق چین، فدراسیون روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان. در سال 2001، گروه موسوم به پنج شانگهای توافق کردند تا فراتر از تعیین مرزها برای تعمیق همکاری های منطقه ای حرکت کنند. اینگونه سازمان همکاری شانگهای متولد شد.

برگ برنده پکن

امروز، سازمان همکاری شانگهای شامل شانگهای پنج، به علاوه هند، پاکستان و ازبکستان است و انتظار می رود ایران نیز در سال جاری به آن ملحق شود. سازمان همکاری شانگهای همچنین دارای 9 شریک گفت وگو - ارمنستان، آذربایجان، کامبوج، مصر، نپال، قطر، سریلانکا، ترکیه و اکنون عربستان سعودی است که پنج کشور دیگر نیز همین مسیر را در پیش گرفته اند. سه کشور افغانستان، بلاروس و مغولستان دارای وضعیت ناظر هستند.در حالی که سازمان همکاری شانگهای نه اتحاد نظامی قابل مقایسه با ناتو است و نه  انجمن اقتصادی صرف. برعکس، منشور سازمان همکاری شانگهای همکاری امنیتی را به عنوان محور هدف سازمان تعریف کرده و اعضای این نهاد به طور منظم رزمایش های مشترک نظامی و ضد تروریسم را برگزار می کنند.

اقدام عربستان سعودی برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای نشان دهنده پیروزی برای چین است که به دنبال تقویت نفوذ ژئوپلیتیکی خود و به چالش کشیدن نظم بین المللی کنونی به رهبری ایالات متحده است. بخش دیپلماتیک این تلاش بسیار مهم بوده است. به عنوان مثال، کمتر از سه هفته قبل از تصویب تفاهم نامه سازمان همکاری شانگهای توسط عربستان سعودی، ریاض با توافقی جهت احیای روابط دیپلماتیک خود با ایران موافقت کرد؛ توافقی که میانجی اش چین بود. هیچ کس نباید تعجب کند اگر چین هدف بعدی اش را میانجیگری برای حل مناقشه فلسطین و اسرائیل اعلام کند.

چرایی نزدیکی متحدان آمریکا به چین

اما این قدرت اقتصادی چین است که چنین دستاوردهای دیپلماتیک را ممکن می کند. تصادفی نیست که 27 مارس - دو روز قبل از امضای تفاهم نامه سازمان همکاری شانگهای توسط سعودی ها - غول نفتی دولتی آرامکو اعلام کرد که 10 درصد از سهام شرکت پتروشیمی رونگ شنگ چین را در یک معامله ارزشی به دست آورده است. آرامکو که پیشتر بیش از چهار برابر آمریکا نفت خام به چین می‌فرستاد، اکنون موافقت کرده است که روزانه 690 هزار بشکه نفت خام به پالایشگاه‌های چین عرضه کند.

به نظر می رسد عربستان سعودی وفاداری خود را به بالاترین قیمت پیشنهادی می فروشد. علاوه بر سازمان همکاری شانگهای، پادشاهی رسماً درخواست کرده که به گروه دیگری تحت کنترل چین، یعنی بریکس ملحق شود، ساختاری که برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی در آن تعریف شده اند. گروه بریکس در سال 2001 توسط گلدمن ساکس تعریف شد و در سال 2006، به عنوان یک اتحاد تجاری ظاهر گشت، این نهاد تلاش کرده خود را به عنوان یک جایگزین ژئوپلیتیکی برای گروه هفت قرار دهد، حتی در مورد راه اندازی یک ارز واحد که می تواند به عنوان جایگزینی برای دلار آمریکا عمل کند، رایزنی می کند.

رقص چین در خاورمیانه

با توجه به اینکه چین 72 درصد از کل تولید ناخالص داخلی بریکس را تشکیل می دهد، این بلوک - احتمالاً به شکل گسترده - می تواند در باب پرداخت های تجاری به رنمینبی تصمیم بگیرد. چین ممکن است تصمیم بگیرد که خرید هیدروکربن خود از عربستان سعودی را به رنمینبی تسویه کند. با توجه به اینکه پکن 15 درصد تقاضای جهانی نفت و 10 درصد از تجارت جهانی نفت را به خود اختصاص داده است، سایر کشورهای تولیدکننده نفت در نزدیکی ممکن است در این مسیر کنارش قرار بگیرند.آنگونه که «تی بی اس نیوز» نوشته، چین به این زودی‌ها آمریکا را از خاورمیانه بیرون نمی‌کند، به ویژه به این دلیل که آمریکا همچنان یک شریک امنیتی اصلی برای اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس است. عربستان سعودی همچنان میزبان پایگاه های نظامی ایالات متحده است و ماه گذشته این دو کشور اولین تمرین مشترک ضد پهپاد خود را در یک مرکز آزمایش نظامی جدید در ریاض به پایان رساندند. در همان هفته، دو شرکت هواپیمایی عربستان سعودی اعلام کردند که قصد دارند 78 هواپیما را به شرکت آمریکایی بوئینگ سفارش دهند و گزینه هایی را برای خرید 43 هواپیما دیگر انتخاب کنند.

با این وجود، ردپای رو به رشد چین در خاورمیانه، ایالات متحده را نگران کرده است. در حالی که مقامات آمریکایی پیامدهای اقدام عربستان سعودی برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای را کم اهمیت جلوه داده و می گویند که این اقدام مدتهاست به تاخیر افتاده، آنها نسبت به پذیرش فناوری جی 5 هوآوی در خاورمیانه ابراز نگرانی کرده اند و از امارات متحده عربی خواسته اند که این اقدام را تعطیل کند.آمریکا چنین گزاره ای را به عنوان فعل و انفعال های امنیتی چین می دانند. ایالات متحده هشدار می دهد که همکاری با چین می تواند روابط کشورها با آمریکا را تضعیف کند.از نظر عربستان سعودی، این آمریکاست که به روابط دوجانبه آسیب وارد کرده است.