معمای بازداشت «خان»/ رویارویی نخست وزیر سابق و ارتش

به گزارش اقتصادنیوز، بن‌بست سیاسی رقم خورده برای عمران خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان با تشکیلات نظامی قدرتمند این کشور وارد مرحله جدیدی شده است، زیرا او به دو حکم جداگانه - 14 سال و 10  سال حبس محکوم شد آن هم به اتهام فساد و افشای اسرار دولتی.شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه سابق و دستیار خان  نیز در پرونده اسرار دولتی که حول انتشار یک سند محرمانه دیپلماتیک ارسال شده توسط سفیر پاکستان در ایالات متحده جنجال ساز شد، باید ده سال در زندان بماند.اوت گذشته، خان در یک پرونده فساد دیگر به سه سال محکوم شد، اما دادگاه تجدیدنظر متعاقبا این محکومیت را به حالت تعلیق درآورد.

پروژه سیاسی مخالفان علیه «خان»

بسیاری از سلسله اتهامات مطرح شده علیه خان، به واسطه آزار و اذیت تیم حقوقی او مخدوش شده و زیر سوال رفته اند.انتظار می رود که خان در نهایت از همه اتهامات تبرئه شود، اما به وضوح شاهد استراتژی خاص و نوعی بازی هستیم که در جریانش به تدریج یک حلقه از پرونده های جنایی در اطراف نخست وزیر پیشین ایجاد می شود، به طوری که حتی اگر وکلایش موفق به لغو برخی از اتهامات شوند، او همچنان به واسطه برخی دیگر از اتهام ها درگیر خواهد شد.

به نوشته میدل ایست ای، این واقعیت‌های سیاسی در پاکستان را برجسته می‌کند، جایی که خان و حزبش همچنان محبوب هستند. برکناری خان از قدرت در آوریل 2022 تنها به اهداف سیاسی او کمک کرد. انعطاف پذیری او در برابر ناملایمات، به جای حرکت معمولی برای قطع یک معامله سیاسی و خروج از کشور، خان را در میان رای دهندگان به چهره ای برجسته تر تبدیل کرده است.در همین حال، شکست مفتضحانه جانشین خان در تسکین اقتصادی کشور از تورم عظیم، به آرمان ضد خان کمکی نکرد. سرکوب مداوم حامیان نخست وزیری پیشین همچنین باعث افزایش همدردی با او شده است، حتی در میان حوزه هایی که ممکن است با سیاست های خان مخالف باشند.

پشت پرده رویارویی «خان» و ارتش

در سطح ساختاری، موج حمایت از خان پیامدهای عمده ای برای ذینفع قدرت برتر پاکستان بالاخص ارتش دارد. خان به جای آن که کناره گیری از قدرت را به گردن مخالفانش بیاندازد گفت که ارتش با حمایت ایالات متحده مسئول سقوط او بوده است.استدلال خان بر اساس محتویات اسنادی در قلب پرونده اسرار دولتی بود، که در آن یک مقام آمریکایی ظاهرا نگرانی‌هایی را با پاکستانی‌ها در مورد سفر خان به روسیه مطرح کرد - موضوعی که روابط دوجانبه را پیچیده کرد.این گزاره در نهایت ارتش را به یک بازیگر اصلی در حماسه سیاسی تبدیل کرد و خان به عنوان یک نیروی سیاسی در مقابل ارتش کشور قرار گرفت. دستگیری خان در سال گذشته حتی واضح‌تر نشان داد که سیاست و روایت او چالشی ساختاری برای نقش و امتیازات ارتش ایجاد کرده است.

صرف وجود خان، حتی در یک سلول زندان، برای جوان نگه داشتن پیروانش و مرتبط نگه داشتن حزب سیاسی او کافی بوده است.خان از متحد سیاسی ارتش به یک چالش وجودی برای قدرت نهادی این نهاد تبدیل شده، این بدان معنا است که هر دولت بالقوه آینده خان احتمالا نیاز به ایجاد برتری غیرنظامی بر ارتش دارد و عملا نفوذ خود در سیاست را عقب می‌اندازد.مانند رهبر سابق پاکستان ذوالفقار علی بوتو، که توانست ارتش را تا حدی در پی جنگ 1971 مهار کند، خان نیز با اراده سیاسی و همچنین حمایت سیاسی قابل توجه برای مهار ارتش به عنوان یکی دیگر از شخصیت‌های این چنینی ظاهر شده است. . این نه تنها فرهنگ سیاسی کشور، بلکه خطوط سیاست گذاری داخلی و خارجی آن را نیز متحول می کند.

بازداشت «خان» یکپارچگی قضایی کشور را به خطر انداخته، رخدادی که با استعفای اخیر قضات عالی برجسته تر شد.احتمالا محکومیت اخیر خان آخرین مورد نخواهد بود. او ممکن است با اتهامات جدیدی روبرو شود. اما زمان صدور آخرین احکام به دقت طراحی شده تا عزم رای دهندگان در روز انتخابات را تضعیف کند.نیروهایی که علیه خان گردآوری شده‌اند می‌دانند که چنین حکم طولانی می‌تواند کسری از پایگاه رای‌دهندگان خان را به بیهودگی ماندن با او متقاعد کند - حتی اگر خان و حزبش، برخلاف همه شانس‌ها، همچنان یک نیروی سیاسی باقی بمانند.هیأت منصفه هنوز بیرون است، اما با توجه به تحولات سیاسی دو سال گذشته، خان احتمالاً سخت ترین چالشی است که دستگاه دولتی پاکستان در تاریخ مدرن خود با آن مواجه شده است.