احتمال مهم درباره واکنش ایران به قطعنامه شورای حکام/ پای انتخابات آمریکا در میان است؟

به گزارش اقتصادنیوز روزنامه اعتماد نوشت:این قطعنامه که با 20 رای موافق، 2 رای مخالف و 12 رای ممتنع با پیشنهاد انگلیس، فرانسه و آلمان به تصویب رسید، به دنبال این است که ایران در قبال گزارش‌های مشکوک در دو سایت هسته‌ای تورقوزآباد و ورامین شفاف‌سازی کرده و امکان بازرسی‌های موثر را برای ماموران آژانس در این دو سایت فراهم کند. 

ایالات متحده تا پیش از این به نظر می‌رسید که مخالف تصویب این قطعنامه است و بنا ندارد سطح تنش‌هایش را با ایران افزایش دهد، اما به دلیل استدلال اروپایی‌ها مبنی بر در خطر بودن یکپارچگی معاهده منع اشاعه هسته‌ای، مخالفت‌های خود را کنار گذاشت و به اروپایی‌ها پیوست. لازم به ذکر است که دو رای مخالف در تصویب این قطعنامه متعلق به چین و روسیه است و ایشان در بیانیه مشترکی که همراه ایران منتشر کردند، خواستار این شدند که غربی‌ها از تشدید تنش‌ها خودداری کرده و به سمت احیای توافق حرکت کنند. 

جدا از قطعنامه اخیر شورای حکام، با توجه به سیگنال‌هایی که اخیرا توسط آقایان دکتر کمال خرازی، دکتر سید عباس عراقچی و سردار احمد حق‌طلب مبنی بر احتمال تجدیدنظر ایران در دکترین هسته‌ای‌اش به طرف‌های غربی داده شد، به نظر می‌رسد که راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال چالش هسته‌ای‌اش با غرب وارد مرحله جدیدی شده است و اکنون ایران با در اختیار داشتن ذخایر قابل توجه اورانیوم با غنای مناسب، راهبرد «بازدارندگی هسته‌ای نهفته» یا «بازدارندگی هسته‌ای در آستانه» را دنبال می‌کند که بخش قابل توجهی از علل اتخاذ این راهبرد را ‌باید در تهدیدات روزافزون اسراییل به عنوان تنها قدرت اتمی منطقه خاورمیانه و همچنین رفتار غرب در قبال تعهداتش در قبال برجام جست‌وجو کرد.

ایران تا یک‌سال پس از خروج ایالات متحده امریکا از برجام در سال 2018، به تعهدات خودش در قبال توافق پایبند بود و سپس مطابق با حقوق ذاتی خود و مبتنی بر بند 26 و 36 برجام و در پاسخ به خروج امریکا از توافق، به صورت تدریجی اقدام به کاهش تعهداتش کرد و میزان ذخایر اورانیوم غنی شده خود را افزایش داد.

پس از عدم همراهی اروپایی‌ها، تهران اقدام به غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 60 درصد کرد و به تدریج میزان دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های هسته‌ای را کاهش داد و برخی دوربین‌های نصب شده را خاموش کرد. لذا امروز که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیان می‌کند که نمی‌تواند صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را تایید کند، ‌باید پیش از سوزن زدن به ایران، یک جوالدوز به غربی‌ها بزند که چرا زمینه را برای کاهش همکاری‌های ایران و آژانس فراهم کردند. 

همچنین شرایط امروز منطقه و محیط بین‌المللی، هیچ شباهتی به گذشته نداشته و نظم در حال گذار نظام بین‌الملل، چالش قدرت‌های بزرگ شرق و غرب با یکدیگر و همچنین جنگ اوکراین و جنگ غزه، معادلات امنیتی منطقه خاورمیانه و نظام بین‌الملل را وارد مرحله جدیدی کرده که منجر به تغییر راهبردهای کلان ایران در عرصه سیاست خارجی شده است. 

همچنین با توجه به درگذشت مرحوم ابراهیم رییسی، اکنون ایران در آستانه یک انتخابات زودهنگام قرار گرفته است که نتیجه آن تا حد قابل توجهی می‌تواند بر نوع مواجهه ایران با پرونده هسته‌ای و سطح همکاری‌هایش با آژانس تاثیر بگذارد. هر چند که تاکنون نتایج تایید صلاحیت‌ها و آرایش سیاسی انتخابات مشخص نشده است، اما با توجه به افراد ثبت‌نامی و اهمیت مساله هسته‌ای، بعید نیست که مجدد همچون سال 92، شاهد مناظره‌های داغ میان داوطلبین با محوریت سیاست خارجی و پرونده هسته‌ای باشیم و احتمال دارد که قطعنامه اخیر شورای حکام، محل بحث در مناظرات انتخاباتی قرار گیرد. البته باید توجه داشت که ریل‌گذاری سیاست‌های کلان ایران در عرصه سیاست خارجی توسط شورای عالی امنیت ملی و رهبری نظام صورت می‌گیرد و با توجه به تجربیات گذشته، نباید منتظر تغییرات قابل توجهی در این سیاست‌ها بود و حتی در صورت انتخاب یک رییس‌جمهور با رویکردی متفاوت از رییس‌جمهور فقید، احتمالا دستاوردهای فنی ایران در عرصه هسته‌ای حفظ و فقط سطح همکاری‌های ایران با آژانس افزایش خواهد یافت. 

 با توجه به در پیش بودن انتخابات امریکا و برگزاری آن چند ماه پس از انتخابات ایران و احتمال روی کار آمدن مجدد ترامپ در کاخ سفید، بعید به نظر می‌رسد که تهران در این فرصت محدود عزم این را داشته باشد که وارد یک توافق جدی همه‌جانبه با طرف امریکایی شود. فارغ از اینکه چه کسی و با چه رویکردی در سیاست خارجی، به عنوان نهمین رییس‌جمهور ایران انتخاب شود، تهران برای ورود به هرگونه توافق با طرف امریکایی در زمینه هسته‌ای ولو موقت تا مشخص شدن نتیجه انتخابات امریکا صبر خواهد کرد.