بازی عربستان با کارت آمریکا و چین/ پکن در یارگیری ناکام ماند؛ ریاض با شرق و غرب معامله کرد؟

به گزارش اقتصادنیوز، 21 و 22می، وزیر دارایی عربستان سعودی و همتای چینی اش مذاکرات شان را با تاکید بر تقویت مشارکت در زمینه هایی از جمله هوش مصنوعی، انرژی های تجدیدپذیر و شهرهای هوشمند به پایان رساندند. این رایزنی ها به دنبال ایجاد یک "مشارکت استراتژیک جامع" توسط محمد بن سلمان ولیعهد و شی جین پینگ چین در دسامبر 2023 انجام شد.پیش از آن، در مارس 2023، چین نقش مهمی در میانجیگری میان عربستان و ایران داشت. عربستان سعودی در آگوست 2023 به گروه غیررسمی بریکس، متشکل از چین، برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی دعوت شد. ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) که با چشم انداز 2030 سعودی ها همسو است، برای دو بازیگر نتایج مثبتی را به همراه دارد. چرا که بدین طریق سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش ریاض برای تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان به دور از اتکا به نفت، نتیجه بخش خواهد بود.

پشت پرده نفوذ چین در خاورمیانه

آنگونه که نشریه دیپلمات نوشت، تعامل بازیگرانی چون عربستان و چین برای رشد و نوسازی فرصت های خوبی را در اختیار عربستان قرار می دهد. در پس‌زمینه، پادشاهی تلاش دارد تا بین منافع اقتصادی کوتاه‌مدت با چین و اتحاد راهبردی طولانی‌مدت با ایالات متحده که برای امنیت و ثبات منطقه ضروری است، تعادل ایجاد کند.ردپای رو به رشد چین در منطقه خلیج فارس بازتابی از اهداف استراتژیک این کشور است که شامل تامین امنیت منابع انرژی، به دست آوردن نفوذ و ایجاد روابط سیاسی و اقتصادی نزدیک تر با کشورهایی است که شورای همکاری خلیج فارس را تشکیل می دهند. چین یکی از بزرگترین خریداران نفت از کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه از ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی است.طرح کمربند و جاده این کشور نیز که شامل سرمایه گذاری های قابل توجهی در بنادر، زیرساخت ها و لجستیک با هدف افزایش اتصال و بهبود مسیرهای تجاری است، به شدت به خلیج فارس متکی است. همه اعضای شورای همکاری خلیج فارس اسناد همکاری مربوط به این طرح را امضا کرده اند.

بازی پادشاهی با دو کارت آمریکا و چین

چین ممکن است بتواند از طریق روابط استراتژیک و سرمایه گذاری با کشورهایی مانند عربستان سعودی، شکل گیری نظم جهانی چندقطبی تر را که یکی از اهداف اعلام شده اش است، تسهیل کند. وابستگی چین به خلیج فارس نشان دهنده دور شدن از هژمونی ایالات متحده و حرکت به سمت مراکز مختلف قدرت جهانی است.در میان این روابط در حال تحول، ایالات متحده شراکت راهبردی طولانی مدت با عربستان سعودی را حفظ کرده که دارای پایگاه های نظامی و همکاری گسترده در زمینه مسائل امنیتی و اطلاعاتی است. اتحاد عربستان-آمریکا عمیقاً ریشه در تاریخ دارد و با همکاری اقتصادی و نظامی قابل توجهی برجسته شده است.اقتصاد عربستان سعودی همچنان به شدت به ایالات متحده گره خورده زیرا فروش نفت این کشور با دلار آمریکا انجام می شود و واحد پول آن به دلار ثابت است. اقتصاد این بازیگر بیشتر به این درآمد وابسته است. در نتیجه، اقتصاد پادشاهی به طور مستقیم تحت تأثیر قدرت دلار آمریکا و وضعیت بازار جهانی نفت قرار دارد.

واشنگتن از عربستان سعودی به عنوان متحدی مهم در حفظ ثبات خاورمیانه یاد می کند. به ادعای دیپلمات عربستان، سعودی همچنین در طول تاریخ از تضمین های امنیتی ایالات متحده در برابر توان ایران و دیگر رقبای منطقه ای برخوردار بوده است. چین علیرغم نزدیکی با ایران، هنوز توانایی یا تمایلی برای جایگزینی با قدرت ایالات متحده در منطقه را ندارد.چین به طور سنتی از سیاست عدم مداخله در خاورمیانه پیروی می کند و فاقد زیرساخت های نظامی گسترده ای است که ایالات متحده در منطقه دارد. تعامل نظامی چین در خلیج فارس در حال حاضر محدود به عملیات ضد دزدی دریایی و فروش برخی از تسلیحات است که به دور از چتر امنیتی جامع ارائه شده توسط ایالات متحده قرار دارند.

چرا پادشاهی آمریکا را رها نمی کند؟

تعامل عربستان سعودی با چین را می توان کوتاه مدت دانست که هدف آن عمدتاً دستیابی به دستاوردهای اقتصادی فوری وهمکاری در حوه انرژی است. این تعاملات حول محور پیمان‌های تجاری، ترتیبات سرمایه‌گذاری، و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی همسو با کمربند و جاده قابل تبیین است. در حالی که این سرمایه‌گذاری‌ها چشم‌اندازی برای تنوع و توسعه اقتصادی در عربستان سعودی ارائه می‌کنند، اما ممکن است به سان تعاملات اقتصادی ریاض و واشنگتن عمق راهبردی نداشته باشد. موضع چین مبنی بر عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها، نگرانی های امنیتی حیاتی عربستان سعودی را برطرف نمی کند. بالاخص آن که ریاض ایران را به عنوان رقیب منطقه ای اش می بیند.ایالات متحده در آستانه امضای یک پیمان دفاعی دوجانبه حیاتی با عربستان سعودی است که تعهد امنیتی این کشور به پادشاهی را به میزان قابل توجهی تقویت خواهد کرد. انتظار می رود که شامل تضمین های رسمی ایالات متحده برای دفاع از پادشاهی و اعطای دسترسی عربستان سعودی به سلاح های پیشرفته ایالات متحده باشد. در مقابل، عربستان سعودی خرید تسلیحات خود از چین را متوقف می کند و سرمایه گذاری پکن در این کشور را محدود می کند.

با توجه به رقابت  چین و ایالات متحده، در نظر گرفتن جهت گیری ژئوپلیتیک عربستان سعودی بسیار مهم است. تغییر پویایی و بافت تاریخی تنها دو عاملی است که بر موضع عربستان سعودی تأثیر می گذارد. دیپلماسی چین این پتانسیل را دارد که با ارائه انگیزه های اقتصادی که به عربستان سعودی برای دستیابی به اهداف کوتاه مدت خود کمک می کند، شرایط را تغییر دهد.با این حال، چین ممکن است نتواند با اتحاد امنیتی و همکاری های عمیق عربستان سعودی با واشنگتن برابری کند. در نتیجه، بعید است که ارتباط طولانی مدت و گسترده ریاض با ایالات متحده جایگزین شود، حتی اگر همکاری اقتصادی با چین ادامه یابد و حتی رشد کند. موقعیت استراتژیک آینده عربستان سعودی ممکن است مستلزم حفظ تعادل بسیار دقیق بین این دو قدرت باشد که به این کشور اجازه می دهد از امکانات اقتصادی و در عین حال حفظ شراکت های امنیتی حیاتی استفاده کند.