یکه‌تازی بن سلمان برای پادشاهی/ عربستان به پایان عصر وابستگی به نفت رسید؛ ولیعهد جامعه و اقتصاد را زیر رو کرد

به گزارش اقتصادنیوز، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از زمان انتصابش در 21 ژوئن 2017، سیاست مالی گسترده ای را پیش برد و برای  تبدیل اقتصاد عربستان سعودی به یکی از پیشرفته ترین اقتصادهای در حال رشد در گروه 20 خیز جدی برداشت.ولیعهد، که در قامت رئیس شورای امور اقتصادی و توسعه نیز نقش آفرینی می کند، در باب اجرایی کردن اقدامات پیشگامانه مانند ثبت آرامکو، بزرگترین شرکت تولیدکننده نفت جهان  و راه اندازی شهر نئوم گام هایی جدی برداشته است.او همچنین شورای وزیران پادشاهی را موظف به شناسایی و نظارت بر مکانیسم ها و اقداماتی کرد که برای تحقق چشم انداز 2030 بسیار مهم هستند.

پلن تازه بن سلمان

به نوشته نشنال ،گسترش پایگاه صنعتی عربستان، ایجاد اشتغال، افزایش مشارکت زنان در نیروی کار، تقویت سرمایه گذاری مستقیم خارجی و گسترش بازارهای مالی پادشاهی از ارکان اصلی چشم انداز 2030است.مرکز ملی سنجش عملکرد، واحد تحویل و دفتر مدیریت پروژه  2030 نهادهایی هستند که بر تحویل طرح‌های مرتبط با این چشم‌انداز نظارت می‌کنند که طبق برآوردهای عمومی ممکن است حداقل یک تریلیون دلار برای ریاض هزینه داشته باشد.پادشاهی همچنین برای گشایش بخش های جدید برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی خیز جدی برداشته است.به عنوان نمونه در بخش گردشگری، عربستان سعودی 800 میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده و هدف تجدید نظر طلبانه ای را برای جذب 150 میلیون بازدید کننده تا پایان دهه تعیین کرده است.

در همین راستا اقتصاددانان می گویند عربستان سعودی که دومین ذخایر بزرگ نفت جهان را در اختیار دارد، سال ها پیش سیاست نوع بخشیدن به هیدروکربن ها را کلید زد.حسنین مالک، رئیس استراتژی بازارهای نوظهور فعال در یک شرکت سرمایه گذاری مستقر در دبی در این باره می‌گوید: «عربستان سعودی همچنان تا سال 2030 به نفت و بخش عمومی خود وابسته خواهد بود، اما تحولی که از قبل ایجاد شده و هنوز بر آن تمرکز شده، غیرقابل انکار است و تحقق آن بدون حضور ولیعهد این کشور اتفاق نمی‌افتاد».پادشاهی 15 درصد مالیات بر فروش و 20 درصد مالیات بر درآمد شرکت ها اعمال کرد، این بازیگر همزمان مشوق های مالیاتی را برای شرکت هایی که دفتر مرکزی خود را در این پادشاهی ایجاد می کنند، ارائه می دهد.درآمد مالیاتی در سال گذشته به 352 میلیارد ریال (93.8 میلیارد دلار) رسید که رشد سالانه 8.9 درصدی را نشان می‌دهد. مالیات بر درآمد، سود و عایدی سرمایه تقریباً 46 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت و در پایان پاییز سال گذشته به 36 میلیارد ریال رسید، در حالی که مالیات بر کالاها و خدمات با 5 درصد افزایش به 264 میلیارد ریال رسید.

پروژه ای برای تمام فصول

به گفته صندوق بین‌المللی پول، که در اوایل ماه جاری دستور العملی را در اختیار پادشاهی قرار داد، تلاش‌ها برای حذف یارانه‌ها افزایش یافته، بالاخص آن که یارانه‌های سوخت بار قابل توجهی را برای بودجه نشان می‌دهد.اگرچه هنوز فضا برای اصلاحات یارانه‌ها هموار نیست، اما گام هایی جدی در این مسیر برداشته شده است.جیمز سوانستون، اقتصاددان خاورمیانه و شمال آفریقا در کپیتال اکونومیکس، می گوید: صادرات غیرنفتی با 1.5 واحد درصد از تولید ناخالص داخلی غیرنفتی به 14.5 درصد در مقایسه با هدف 50 درصد افزایش یافته است و بیشتر آن خدماتی بوده است.

جنید انصاری، مدیر بخش استراتژی سرمایه گذاری و تحقیقات در کامکو مستقر در کویت نیز براین باور است: «ما هیچ تغییر قابل توجهی در مسیرسیاست اقتصادی در آینده نمی‌بینیم، زیرا آنچه در حال حاضر شاهدش هستیم، رویکردی است که در گذشته آغاز شده و بسیار تدریجی و آرام به نفع کل جمعیت عربستان در حرکت است».

یکی از ارکان اصلی چشم انداز 2030 توسعه بخش های جدید اقتصاد عربستان از جمله بخش های مرتبط با مراقبت های بهداشتی، ورزش، انرژی های تجدیدپذیر، فناوری و خودرو، املاک و مستغلات، هوا فضا، دفاع، سرگرمی، اوقات فراغت، خرده فروشی و معدن است.فشارها، عمدتاً توسط صندوق سرمایه گذاری عمومی و نهادهای مرتبط با آن، برای گسترش بخش غیرنفتی، منجر به انبوهی از اجرایی شدن پروژه های بزرگ در این کشور شده است. از مکعب های غول پیکر گرفته تا استراحتگاه های ساحلی مجلل، فهرست پروژه ها در هشت سال گذشته به سرعت رشد کرده است.برخی از پروژه‌ها چنان وسیع هستند که به‌عنوان پروژه‌های گیگا تعریف می‌شوند.انصاری فعال در کامکو کویت می‌گوید: «این رخداد در بازار پروژه‌ها با جوایز قراردادی که از سال 2018 (به استثنای سال 2020، به دلیل همه‌گیری کووید-19) رشد ثابتی داشته است، مشهود است».

جوایز قراردادها در پادشاهی به رکورد 102.1 میلیارد دلار در سال 2023 رسید که 64.5 درصد نسبت به سال 2022 افزایش یافته است، این قراردادها در سراسر بخش صنایع تعریف شده اند که نشان دهنده روند توسعه همه جانبه در پادشاهی است.طبق داده‌های Meed، شهر نئوم به تنهایی 237 میلیارد دلار قرارداد منعقد کرده ، در حالی که بر اساس داده‌ها، پروژه توسعه گردشگری سرخ، از سال 2017 که اعلام شد، قراردادهایی به ارزش 21 میلیارد دلار منعقد کرده است.این در حالی است که صندوق سرمایه‌گذاری عمومی در عربستان سعودی، یکی از بزرگترین صندوق‌های دارایی مستقل جهان، برای درجه موفقیتی که ولیعهد در نهایت در تحقق چشم‌انداز خود به دست خواهد آورد، حیاتی باقی خواهد ماند. این صندوق با 925 میلیارد دلار دارایی در ایجاد مسیر جدید رشد بسیار موثر بوده است.

در سال 2021، PIF یک استراتژی پنج ساله را با هدف دو برابر کردن دارایی ها به 1.07 تریلیون دلار، سرمایه گذاری حداقل 40 میلیارد دلار در سال در اقتصاد داخلی تا سال 2025 و کمک به ایجاد 1.8 میلیون شغل راه اندازی کرد.یاسر الرمیان، کارشناس در این باره گفت که این صندوق به میزان 320 میلیارد دلار به اقتصاد غیرنفتی پادشاهی از طریق 10 بخش سرمایه‌گذاری جدید و راه‌اندازی شرکت‌هایی در عربستان سعودی برای تقویت فعالیت‌های اقتصادی و تقویت سرمایه‌گذاری دولتی کمک خواهد کرد.در ماه مارس، عربستان سعودی 8 درصد سهام خود در آرامکو را منتقل کرد تا دارایی های خود را افزایش دهد. ارزش سهام بر اساس قیمت سهام آرامکو در آن زمان، تقریباً 163.6 میلیارد دلار بود.بازار انتظار دارد که ریاض بیشتر سهام خود را در بزرگترین شرکت تولیدکننده نفت جهان بفروشد تا به تامین مالی بلندپروازی های خود ادامه دهد.اگرچه تعهد قوی برای ارائه پروژه‌های کلیدی وجود دارد، اما تغییر واقعیت‌های اقتصادی و مقیاس عظیم تعهد مالی مورد نیاز، ریاض را ملزم به بازنگری استراتژی خود کرده است.ماه آوریل، محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان سعودی، گفت که پادشاهی با چالش‌های اقتصادی و ژئوپلیتیک فعلی سازگار خواهد شد و برخی از پروژه‌ها را کند کرده یا بدان ها شتاب می بخشد.روشن نیست که کدام عناصر این چشم انداز کم رنگ می شود یا اینکه آیا دولت قصد دارد تحویل پروژه هایی مانند خط 170 کیلومتری را به تاخیر بیاندازد.ریاض قصد داشت 1.5 میلیون نفر از ساکنان را در شهر هوشمند در حال ساخت نئوم، در استان تبوک پادشاهی، جای دهد. مقامات اکنون انتظار دارند که تنها 2.4 کیلومتر از این پروژه تا سال 2030 تکمیل شود.