اصابت ترکش درگیری در دریای سرخ به شاخ آفریقا/ سایه سنگین تنش بر آبراه‌های استراتژیک/ جهان در آستانه قحطی انرژی؟

به گزارش اقتصادنیوز،  دریای سرخ درگیر بحران است. در مرکز این طوفان، انصار الله یمن قرار دارند؛ گروهی که در حمایت از مردم فلسطین کشتی های اسرائیلی یا کشتی ها به مقصد سرزمین های اشغالی را هدف حملات راکتی و پهپادی شان قرار می‌دهند. حملات انصارالله به کشتیرانی تجاری در دریای سرخ هزینه‌هایی را بر تجارت جهانی تحمیل کرده است.

ایالات متحده و برخی از متحدانش برای مقابله با حملات این گروه هم صدا شده و چندین بار مواضع آنها را هدف قرار دادند. اما به باور ناظران این اپیزود گرچه گویای مشکلات امنیتی دریای سرخ است، اما بحران بسیار فراتر از آن است.فارن افرز در این باره یادداشتی منتشر کرده و اقتصادنیوز این یادداشت را ترجمه و در دو بخش منتشر کرد.بخش اول در ادامه آمده است.

ترکش های تنش در دریای سرخ

خشونت سیاسی و تکه تکه شدن دولت یمن  زمینه را برای افزایش قدرت انصار الله هموار کرد، این سناریویی است که در سراسر شاخ آفریقا در حال تکرار شدن است.

به بیانی دیگر درگیری‌های بین‌دولتی از سودان تا سومالی متاستاز کرده ومی‌تواند هرج‌ومرج بی‌سابقه‌ای را در سراسر شاخ رقم زده و ی برای مانور گروه های افراطی و کشورهای مخالف با منافع غرب بستر ساز شود.به ادعای ناظران برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط در شاخ آفریقا جهان نیازمند تعریف ائتلاف گسترده است. با این همه چنین ائتلافی بدون حمایت دیپلماتیک ایالات متحده نمی تواند موفق باشد.

ایالات متحده می بایست از مداخلات بی‌ثبات‌کننده بازیگرانی چون امارات که از طرفین درگیر در کشوری چون سودان حمایت می کند، جلوگیری کند. همچنین باید در باب وقوع قحطی در سراسر منطقه هشدار داد؛ چالشی که پس لرزه هایش سودان و اتیوپی را نیز درگیر خواهد کرد. تحقق این مقوله مستلزم تقویت روابط دیپلماتیک است. اگر بحران های به هم پیوسته منطقه بدتر شود، گروه های رادیکال این توان را خواهند داشت تا در این کریدور استراتژیک دست بالا را داشته باشند.

جنگ های متعدد باعث بی ثباتی در شاخ آفریقا شده و به بحران در دریای سرخ کمک می کند. از سال 2018 تا 2019، شورش‌های مردمی باعث سرنگونی رژیم‌های استبدادی طولانی مدت در اتیوپی و سودان شد، اما در همان بازه زمانی خشونت ها نیز افزایش یافت.

در جنگ دو ساله بین مقامات فدرال اتیوپی و نیروهای منطقه تیگری بیش از 500 هزار نفر کشته و میلیون ها نفر آواره شدند. توافق نوامبر 2022 که به آن درگیری پایان داد، تحت فشار فزاینده ای محقق شد هرچند بسیاری از مناقشه برانگیزترین مفاد آن هنوز اجرایی نشدند. دو منطقه بزرگ اتیوپی - ارومیا و آمهارا - از شورش‌های خونین رنج می‌برند و مذاکرات برای حل و فصل مسالمت‌آمیز درگیری در ارومیا در نوامبر به شکست انجامید. اگرچه پایتخت این کشور، آدیس آبابا، شرایط پایداری دارد، اما ناامنی در بسیاری از مناطق داخلی روستایی ادامه دار هست.

دومینوی سقوط های پرهزینه

تنش های داخلی در اتیوپی پس‌زمینه روابط تیره این بازیگر با اریتره است، اریتره که با سوال های بسیاری در مورد رویکرد رهبر سالخورده و یک انتقال سیاسی بالقوه و بی‌ثبات مواجه است. ایزایاس افورکی، رئیس جمهور اریتره، 78 ساله، برای سه دهه در قدرت بوده و بر یک ساختار استبدادی بسیار شخصی با مکانیسم های معدودی برای مدیریت جانشینی ریاست می کند. در ژانویه، اتیوپی محصور در خشکی یادداشت تفاهمی در مورد دسترسی به بندر با سومالی لند امضا کرد که در سال 1991 از سومالی جدا شد اما هیچ کشوری حاکمیت آن را به رسمیت نمی شناسد.

در زمان امضای این قرارداد، موسه بیهی عبدی، رئیس جمهور سومالیلند، گفت که این توافق شامل به رسمیت شناختن سومالیلند به عنوان یک کشور مستقل از سوی اتیوپی می شود که می تواند منجر به اختلاف جدی بین آدیس آبابا و موگادیشو شود و تلاش های شکننده برای ایجاد ثبات در سومالی را از مسیر خود خارج کند. جیبوتی، بندر سنتی کالاها و خدمات اتیوپی، همچنین می‌تواند با پیامدهای سیاسی و اقتصادی ناشی از تعمیق روابط اتیوپی و سومالی‌لند روبرو شود، در عین حال این کشور با عدم اطمینان در مورد جانشینی سیاسی نیز روبرو است.

به سان اتیوپی، دولت سودان نیز سقوط کرده است. دستگاه امنیتی متزلزل سودان در اکتبر 2021 در رأس دولت انتقالی عبدالله حمدوک، نخست وزیر قرار گرفت و سپس در آوریل 2023 وارد درگیری های داخلی ویرانگر شد. در اوایل سال 2024، این کشور بزرگترین بحران آوارگی در جهان را تجربه کرد و خشونت ها منجر به خروج حدود 10 میلیون نفر شد. مردم از خانه های خود فرار کردند و به واسطه جنگ پایتخت و کشور عملاً به دو بخش تقسیم شده‌اند و متخاصمان اصلی - نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) و نیروهای مسلح سودان (SAF) - در بن‌بست پرهزینه‌ای گرفتارند.

گفته می شود جنگ سودان قرار است مرگبار تر شود زیرا نیروهای پشتیبانی سریع حملات به شرق سودان را آغاز کرده اند، در این میان طرفین درگیر بسیج حوزه های انتخاباتی در امتداد خطوط فرقه ای هستند.

به واسطه جنگ داخلی در سودان، ترانزیت نفت سودان جنوبی به دریای سرخ مختل شده و بیش از 75 درصد از درآمدی که به مقامات جوبا، پایتخت سودان جنوبی سرازیر می شد، کاهش یافته است. کارمندان دولتی و همچنین ارتش و سرویس‌های امنیتی ماه‌ها بدون دستمزد به سر می‌برند و این تحول نگران‌کننده در آستانه برگزاری انتخاباتی نامشخص و بالقوه بی‌ثبات رخ داده است.

در شرق و شمال، آشفتگی سودان به تنش‌های سه جانبه بین دولت فدرال اتیوپی، مقامات تیگرایان و اریتره می‌افزاید، که همگی عمیقاً روی توازن قدرت در شرق سودان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. همچنین مذاکرات بر سر سد بزرگ رنسانس اتیوپی، یک پروژه زیرساختی عظیم که بر تامین آب مصر و سودان تأثیر می گذارد، فلج شده است. آخرین دور از مذاکرات در ماه دسامبر در میان اتهامات سوء نیت بین مصر و اتیوپی شکست خورد. کنیا در شرایط خاصی قرار دارد، رهبران این کشور برای متعادل کردن بودجه تحت فشار قرار دارند، اعتراضات اخیر در باب  مالیات و متعاقب آن انحلال کابینه در همین قاب قابل تبیین است. تجمع طوفان در امتداد مرزهای کنیا نیز به طور فزاینده ای به زمان، توجه و موضع گیری دیپلماتیک رهبران این بازیگر نیاز دارد.