جهان در برزخ پاسخ ایران و حزب الله/ هزینه قمار نتانیاهو برای خاورمیانه؛ غرب در دام افتاد

به گزارش اقتصادنیوز، روز چهارشنبه، اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در حالی که برای مراسم تحلیف ریاست جمهوری ایران به تهران سفر کرده بود، توسط اسرائیل ترور شد. این ترور خونین همزمانی داشت با حمله اسرائیل به حومه جنوبی بیروت؛ حمله ای که منجر به شهادت فواد شکر، رهبر ارشد حزب الله لبنان شد. حال بسیاری از ناظران با اشاره به واکنش تند تهران و تعهد رهبرایران مبنی بر پاسخ به این دو ترور خونین اسن سوال را مطرح می کنند، تحولات اخیر چه معنایی برای درگیری ها در خاورمیانه خواهد داشت؟ از منظری دیگر ترور اسماعیل هنیه و پاسخ محور مقاومت چه تاثیری بر مذاکرات آتش بس اسرائیل و حماس خواهد داشت. شورای آتلانتیک در این باره با چند نفر از کارشناسان در باب پیامدهای ترور اسماعیل هنیه و فواد شکر گفت و گو کرده است. اقتصادنیوز این تحلیل را در دوبخش ترجمه کرده که بخش نخست با عنوان «چالش تازه پزشکیان؛ ترور اسماعیل هنیه گره مذاکرات را کور کرد؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم و نهایی آمده است.

پاسخ ایران به اسرائیل تعیین کننده است

جاناتان پانیکوف مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه در گفت و گو با شورای آتلانتیک مدعی شد: اسرائیل به فاصله زمانی نسبتا کمی فواد شکر و اسماعیل هنیه، دو چهره برجسته حزب الله و حماس را ترور کرد، این ترورهای خونین پیروزی استراتژیک برای این بازیگر تلقی نمی شود و پیامدهای بلندمدت و کوتاه مدت ماجراجویی های اخیر تل آویو تا حدودی به دو مقوله کلیدی مرتبط است. این که آیا ایران به تنهان به ترور اسماعیل هنیه در خاکش پاسخ خواهد داد یا این که با حزب الله و سایر اعضای مقاومت هم صدا خواهد شد.

این تحلیلگر در ادامه مدعی شد، از آنجایی که اسرائیل تلاش داشت تا توان بازدارندگی ایران را هدف قرار دهد، شاید تهران بخواهد به شکلی مستقل به این ترور خونین پاسخ دهد. او در ادامه در باب سوالی مبنی بر این که رویکرد پزشکیان به ترور اخیر چه خواهد بود نیز مدعی است که آنچه امروز در ایران مطرح است، مسئله ای است در ارتباط با امنیت ملی. به باور این تحلیلگر، طبیعتا پزشکیان نیز به سان سایر مقام های ایران خواهان پاسخ است، اما پاسخی سنجیده که زمینه ساز رویارویی تمام عیار نشود.

پانیکوف در بخش دیگری از یادداشت خود به پیامدهای ترور اسماعیل هنیه برای مذاکرات صلح غزه اشاره کرد و مدعی شد: ترور رهبر ارشد حماس، چهره ای که یکی از مذاکره کنندگان اصلی توافقنامه برای تحقق صلح بود، قطعا رایزنی ها را برای بازه زمانی نامشخصی به تعویق می اندازد، اما این به معنای پایان توافق صلح نیست. این کارشناس در ادامه ادعا کرد که با ترور اسماعیل هنیه شرایط میدانی جنگ در غزه تغییر نخواهد کرد، بالاخص آن که نتانیاهو با توسل به اهرم های مختلف تلاش دارد تا آتش بس را به تعویق بیاندازد. با این همه آنچه در این مقطع تعیین کننده هست، پاسخ‌های ایران، حزب‌الله و حماس به ترور های اخیر توسط اسرائیل است: آیا شاهد بازگشت به تنش‌های فعلی خواهیم بود یا جنگ بالقوه گسترده‌تر در سطح منطقه.

سرنوشت رایزنی دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم با غرب

احمد فواد الخطیب ، تحلیلگر برجسته خاورمیانه نیز در گفت و گو با شورای آتلانتیک مدعی است: شکی نیست که ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، جنگ غزه و کل منطقه را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار خواهد داد. از منظر او این ترور خونین را از چند زاویه باید بررسی کرد؛ اول، تل‌آویو شاید می توانست رهبر ارشد حماس را در دوحه ترور کند، اما نکرد، چرا؟ شاید به دلیل پایگاه العدید، بزرگ ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه.

دومین تحلیل ادعایی آن است که همزمانی ترور اسماعیل هنیه با فواد شکر، تلاش (ادعایی) اسرائیل برای اثبات این گزاره بود که این بازیگر قادر به جنگ در دو جبهه به شکلی همزمان است. از منظری دیگر نتانیاهو و کابینه راست افراطی اش هنیه را ترور کردند تا بدینگونه به مذاکرات صلح تیر خلاص شلیک کنند. این تحلیلگر در ادامه ادعا کرد، ترور اسماعیل هنیه ممکن است زمینه ساز آشتی سیاسی بین حماس و فتح شده و یا فرایند آن را تسریع بخشد. در حالی که توافق هفته گذشته در چین بخشی از مجموعه ای طولانی از تلاش ها برای آشتی دادن حماس و فتح است، ترور رهبر ارشد حماس ممکن است در نهایت موجب شود تا طرفین شکاف های میان خود را پرکنند.

فواد الخطیب در ادامه ادعا کرد، ایران احتمالاً به این ترور به شیوه ای مشابه حملات موشکی و پهپادی خود علیه اسرائیل در ماه آوریل پاسخ خواهد داد. ترور اسماعیل هنیه تنها ساعاتی پس از تحلیف رئیس جمهور جدید در خاک ایران، انجام شد. رخدادی که قطعا پاسخ تند ایران را به دنبال خواهد داشت؛ پاسخی که به ادعای این تحلیلگر می تواند فرایند رایزنی های احتمالی تهران و واشنگتن با هدف رفع تحریم ها را حداقل در کوتاه مدت تحت تاثیر قرار دهد.  در این میان حزب الله نیز با ایران هم صدا خواهد شد، هم برای پاسخ به ترور فواد شکر و هم انتقام از ترور اسماعیل هنیه. اما از آنجایی که این گروه نیز به سان ایران خواهان تشدید تنش و جنگی تمام عیار نیست، پاسخش محدود و سنجیده خواهد بود.

بت سانر عضو کمیته مشورتی پروژه استراتژی ایران شورای آتلانتیک مدعی است، اسرائیل با ترور های اخیر تلاش کرد تا به گونه ای مستقل از آمریکا توان بازدارندگی اش را نشان دهد، با این همه پیامدهای ماجراجویی اش می تواند برای روابط دوجانبه تل آویو و واشنگتن پرهزینه باشد.

با این همه به ادعای سانر، سوال اصلی این است اسرائیل با ترورهای اخیر چه چرخه ای را به راه انداخته است. از منظر این تحلیلگر، فعلا پیش بینی این گزاره سخت است و همه چیز به پاسخ ایران بستگی دارد.

همزمان توماس اس. واریک تحلیلگر مسائل خاورمیانه نیز در گفت و گو با شورای آتلانتیک مدعی است: ترور اسماعیل هنیه نوعی قمار استراتژیک برای تل آویو محسوب می شود، قماری که قطعا سرنوشت مذاکرات اتش بس و گروگان ها را حداقل در کوتاه مدت تحت تاثیر قرار خواهد داد. از منظر این کارشناس پیامدهای میان مدت ترورهای اخیر بر جنگ غزه نیز قابل تامل است، اسرائیل به دنبال نابودی حماس است و حماس در تلاش برای بازتعریف نقش خود. طبیعتا در شرایط کنونی تحقق این گزاره ها مبهم است.

دنی سیترینوویچ عضو غیر مقیم برنامه های خاورمیانه شورای آتلانتیک ادعای متفاوتی دارد و مدعی است، اسرائیل از خطوط قرمز عبور کرده و از همین رو پاسخ تند ایران و محور مقاومت دور از ذهن نمی باشد.

به ادعای این تحللیگر، با ترورهای اخیر قواعد بازی در خاورمیانه تغییر کرده، حالا ایران و حزب الله با هدف احیای بازدارندگی و پایان دادن به ماجراجویی های اسرائیل ممکن است به کنش تل آویو پاسخی تند دهند؛ گزاره‌ای که می‌تواند خاورمیانه را در استانه جنگی تمام عیار قرار دهد.او مدعی است روزهای پر تنشی پیش رو است.