مارپیچ خطرناک خاورمیانه؛ دوراهی هولناک بایدن/ پلن ایران و مقاومت چیست؟

 به گزارش اقتصادنیوز، خاورمیانه در یک لحظه خطرناک قرار دارد. از زمان حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل و پاسخ تند این بازیگر به غزه، منطقه در آستانه رویارویی تمام عیار قرار گرفته است. هر چه جنگ غزه طولانی تر شود، احتمال شروع یک جنگ منطقه ای افزایش می یابد. پس از ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران، چرخه بالقوه فاجعه آمیز تشدید تنش کلید خورد، بالاخص آن که ایران و متحدانش، از جمله حزب الله لبنان، انصار الله در یمن، و اعضای مقاومت اسلامی در عراق و سوریه برای واکنشی احتمالی خیز برداشته اند.

خاورمیانه بر لبه پرتگاه جنگ

در همین راستا نشریه فارین پالسی نوشت: در حالی که چشم انداز خاورمیانه تاریک است، تاریخ اخیر نشان داده که می توان چرخه تشدید تنش های خطرناک میان دشمنان دیرینه را مهار کرد. به ادعای این نشریه، نوزده روز دراماتیک در ماه آوریل نشان داد که چگونه می توان به تنش ها پایان داد. پس از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران، تهران حمله مستقیم بی‌سابقه و گسترده‌ای را علیه اسرائیل انجام داد؛ حمله ای که با هشدار قبلی آغاز شد و در جریانش محور مقاومت، متحدان ایران نیز خویشتن داری کردند.همزمان پدافند هوایی- دفاعی اسرائیل همراه با ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی و برخی کشورهای عربی برای محدود کردن خسارت ها، بخشی از پرتابه ها را رهگیری کرد.

با این همه به ادعای گروهی از ناظران، ممکن است تاریخ تکرار نشود. عبارات هشدار آمیز مقام های ایران و آنچه دیپلمات ها بر آن تاکید دارد، نشان می دهد که ممکن است پاسخ احتمالی ایران به اسرائیل این بار بزرگ تر و پرهزینه تر باشد. شاید تهران این بار هم صدا با متحدانش اسرائیل را هدف قرار دهد.

فارین پالسی در ادامه یادداشت ادعایی اش آورده، مدت کوتاهی پس از مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران، توطئه ترور اسماعیل هنیه در قلب پایتخت ایران اجرایی شد؛ رخدادی که موجب شد تا از همان ابتدا هراس ها از پاسخ احتمالی تهران افزایش یابد. اسرائیل به نوبه خود مدعی است که در صورت حمله ایران، دست به حمله (ادعایی) متقابل خواهد زد یا حمله پیشگیرانه را اجرایی می کند.

همزمان ایالات متحده و متحدانش تلاش دارند پاسخ ایران و حزب الله به ترورهای اخیر را محدود کنند و این گروه از بازیگران استراتژی مدیریت بحران سه جانبه را دنبال می کنند؛ بدین معنا که به دنبال توقف فوری جنگ در غزه هستند؛ قابلیت‌های دفاعی اضافی را در اختیار اسرائیل قرار داده؛ و از طریق کانال های خود تلاش دارند تا پاسخ ایران به ترور اسماعیل هنیه را مهار کنند.با این حال، علیرغم فشارهای ادعایی از سوی مقامات ارشد امنیتی اسرائیل و ناامیدی در واشنگتن، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، همچنان طرح آتش بس غزه که برای کاهش تنش های گسترده تر در منطقه حیاتی است را رد می کند. 

تنها گزینه های آمریکا

اگر تلاش‌های ایالات متحده برای محدود کردن چرخه تشدید تنش ها شکست بخورد، بدترین سناریو می‌تواند حمله (احتمالی) ایران و اسرائیل به یکدیگر باشد؛ حمله‌ای که هزینه‌های بالایی را به دو بازیگر تحمیل خواهد کرد، همزمان این احتمال نیز وجود دارد که اسرائیل خاک لبنان را هدف حملاتش قرار دهد. تنش ها بعید است به همین جا ختم شود؛ احتمال ورود انصار االه به جنگ و هدف قرار دادن تل آویو نیز افزایش خواهد یافت و گروهی مدعی اند در این میان شاید اسرائیل طی اقدامی ماجراجویانه تاسیسات هسته ای ایران را هدف حملات ادعایی اش قرار دهد.

در این میان حمله همزمان محور مقاومت به پایگاه های آمریکا در عراق و سوریه نیز محتمل است؛ حملاتی که ارامش نسبی و موقت حاکم را درهم خواهد شکست و موجب خواهد شد تا ایالات متحده وارد نزاعی در مقیاس گسترده شود. به ادعای فارین پالسی، در برخی مواقع، خصومت‌های محلی، حملات هدفمند محتاطانه، و تبادل آتش فراتر از مرزهای غزه که از 7 اکتبر خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داده ، پیامدهایی وسیع به دنبال خواهد داشت و می تواند به یک جنگ منطقه‌ای تمام عیار با اثرات مخرب بالقوه بر جهان. تجارت و تامین انرژی، با نرخ بالای تلفات غیرنظامیان تبدیل شود.

وقوع این سناریو ها هنوز قابل اجتناب است. حتی اگر تلاش ایالات متحده برای مهار خصومت‌ها با مشکل مواجه شود، اما نه آمریکا در میانه رقابت های انتخاباتی‌اش خواهان جنگ است و نه ایران خواهان رویارویی. همچنین حزب الله فارغ از زرادخانه پیشرفته اش نیز به نظر نمی رسد که خواهان یک جنگ تمام عیار با اسرائیل باشد.اما برای اینکه منطق تنش زدایی غالب شود، ممکن است به پیش فرض هایی برای برقراری صلح در غزه نیاز باشد. واشنگتن تلاش کرده تا این شعله‌ورها را از طریق راه‌های دیپلماتیک مختلف و تلاش‌های موقتی مدیریت کند، اما واضح است که بدون برقراری آتش‌بس غزه، منطقه همچنان در آستانه درگیری‌های بزرگ قرار خواهد گرفت. دولت ایالات متحده به صراحت اعلام کرده که خواهان صلح در غزه است، اما هنوز با قوی ترین کارت هایش بازی نکرده است.به ادعای ناظران امروز زمان ان فرا رسیده تا ایالات متحده برای برقراری آتش بس و معامله گروگان ها از تمامی اهرم های خود استفاده کند. البته راهکارهای واشنگتن زمانی کارساز است حماس نیز با توافق موافقت کرده و اسرائیل مانع تراشی نکند.در همین راستا تحت فشار قرار دادن تل آویو از طریق توقف صادرات تسلیحات به این بازیگر در کنار رایزنی با حماس از طریق کانال های میانی می تواند کارساز باشد.

به ادعای فارین پالسی اگر پیشرفتی در زمینه آتش بس در غزه حاصل شود، واشنگتن می تواند بی سر و صدا به شکلی موازی برای کاهش تنش ها گام بردارد، گزاره ای که می تواند شامل توافق با حزب الله شود. در این میان گروهی می گویند که تحقق توافق آتش بس در غزه می تواند زمینه ساز کاهش تنش ها شود و گروهی دیگر بر رایزنی های غیر مستقیم و محرمانه تهران و واشنگتن در عمان تاکید دارند.

به واسطه این گروه رایزنی ها از طریق کانال های مورد اعتماد چون مانند قطر یا سوئیس فرایند توافق را تسهیل خواهد کرد.به نوشته فارین پالسی بزرگترین مانع برای حرکت در این مسیر ممکن است سیاست داخلی ایالات متحده باشد. فشار بر اسرائیل برای دولت بایدن و همچنین کامالا هریس، معاونش و نامزد احتمالی ریاست جمهوری حزب دموکرات آن هم چند روز قبل از کنوانسیون ملی دموکرات ها و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نوامبر می تواند برای این گروه پرهزینه خواهد بود.با این همه وقوع  جنگ مارپیچ منطقه‌ای می‌تواند برای رئیس‌جمهوری که با وعده پایان دادن به جنگ‌های بی‌پایان نامزد می‌شود، گران‌تر تمام شود - تعهدی که رهبران جمهوری‌خواه نیز بدان تن داده اند.