آغاز ماه عسل اعراب و ترامپ/ رقص شمشیر اعراب برای دلارهای آمریکا/ خزان بایدن در خاورمیانه فرا رسید

به گزارش اقتصادنیوز، به نظر می رسد نامزدی دونالد جی. ترامپ برای انتخابات ریاست جمهوری نخبگان حاکم در بازیگرانی چون اسرائیل و عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس را خوشحال کرده است. با توجه به اینکه جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی آمریکا در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری 2020 خود به شدت از ریاض انتقاد می‌کرد، حمایت عربستان از ترامپ ممکن است تعجب‌آور نباشد. بالاخص آن که پادشاهی انتقادهای تند دولت کنونی آمریکا را فراموش نکرده است.

در باب اسرائیل نیز وضعیت دولت بایدن پیچیده است. در شرایطی که رئیس جمهوری آمریکا بعد از حمله هفتم اکتبر حماس با توسل به هر اهرمی از اسرائیل حمایت کرد، اما انتقادهای تند اعضای حزب دموکرات بالاخص شاخه مترقی این حزب از تل آویو، کاملا هریس را درگیر بازی پیچیده ای کرده است. سایر کشورهای منطقه، مانند بحرین، مصر و امارات متحده عربی نیز بیش از یک نامزد دموکرات، حامی چهره ای جمهوری خواه هستند، هرچند تلاش دارند تا تمایل خود را در این باره آشکار نکنند. یکی از مهم ترین دلایل حمایت آنها از ترامپ شاید به این دلیل است که رئیس جمهوری پیشین در دوران ریاست خود به موضوعات حقوق بشری توجهی اندک داشت. علاوه بر این، این گروه از بازیگران بر این باورند که ترامپ، با دیپلماسی غیر معمول خود، ممکن است بتواند به جنگ غزه پایان دهد - کاری که دولت بایدن فعلا قادر به انجامش نبود.

بازگشت به ماه عسل ترامپ و اعراب

به نوشته مرکز عربی واشنگتن دی سی، سعودی ها به یاد می آورند که ترامپ در قامت رئیس جمهوری پادشاهی را به عنوان اولین مقصد سفرهای خارجی اش برگزید. آنها در طول مبارزات انتخاباتی سال 2016، زمانی که ترامپ مهاجران کشورهای مسلمان نشین را هدف قرار داد و سپس بلافاصله پس از تصدی مسئولیت، ورود این گروه به ایالات متحده را ممنوع کرد، در باب او تردیدهایی داشتند، اما سعودی ها پیام سخنرانی ماه مه 2017 ترامپ در ریاض را به خوبی دریافت کردند. او به پادشاهی و دیگر رهبران کشورهای عربی اطمینان داد که برای اجرای اصول حقوق بشری و دموکراسی آنها را تحت فشار قرار نخواهد داد.

ترامپ همچنین برای ارتقای روابط اقتصادی میان عربستان سعودی و ایالات متحده مقدمه سازی کرد و قراردادی به ارزش 400 میلیارد دلار میان دو بازیگر منعقد و هزاران شغل در آمریکا و عربستان سعودی ایجاد کرد.ترامپ زمانی مارس 2018 مقابل دوربین ها نمودار بزرگی را به نمایش گذاشت که ظاهراً خرید اقلام نظامی آمریکا توسط عربستان را به گونه ای نشان می داد که گویی داده های مرتبط به تعاملات تجارت و دیپلماتیک میان دو کشور است.

جرد کوشنر، داماد ترامپ مسئولیت صلح اعراب و اسرائیل را بر عهده گرفت. عربستان سعودی به «طرح صلح» ادعایی ترامپ برای اسرائیل و فلسطینی ها (که به شدت به نفع اولی بود)، یا توافقات بعدی ابراهیم را که به واسطه اش بحرین، مراکش، سودان و امارات روابط دیپلماتیک با اسرائیل را برقرار کردند، نپیوست، اما رضایت ضمنی اش را در خفا اعلام کرد. بالاخص در باب پیوستن بحرین به طرح عادی سازی، ترامپ به نوبه خود برای محافظت از بن سلمان در پی قتل جمال خاشقجی، مخالف سعودی و مقیم آمریکا در اکتبر 2018 نقشی برجسته ایفا کرد. اگرچه آژانس اطلاعات مرکزی صراحتا اعلام کرد که شاهراده دستور قتل را صادر کرده، اما ترامپ نقش ولیعهد را منکر شد. ترامپ همچنین نقش عربستان در جنگ یمن را نادیده گرفت و مصوبه ای که در دوران اوباما با هدف توقف صادرات سلاح به پادشاهی تعریف شده بود را وتو کرد. به باور ناظران اعلام نامزدی ترامپ برای کارزار 2024 ممکن است بر موضع بن سلمان جهت غلبه بر تردیدهای کارشناسان سرمایه گذاری سعودی در سال 2021 و قرار دادن 2 میلیارد دلار از ثروت مستقل عربستان سعودی در شرکت سرمایه گذاری جدیدی که توسط کوشنر تأسیس شده بود، تأثیر گذاشته باشد. از همین رو بن سلمان خود را برای بانکداری (به معنای واقعی و مجازی) در دولت جدید ترامپ آماده می کند.

بازی دو سر باخت بایدن

اگرچه در حال حاضر واضح است که کاملا هریس نامزد نهایی حزب دموکرات خواهد بود، اما سعودی ها همچنان ترامپ را ترجیح خواهند داد. بالاخص به این دلیل که هریس در طول این چهار سال با مواضع گاها خصمانه بایدن در باب اعراب مخالفتی نکرد. زمانی که بایدن در سال 2022 تصمیم گرفت از عربستان سعودی دیدن کند - عمدتاً برای متقاعد کردن سعودی ها برای تولید نفت بیشتر جهت کاهشی پیامدهای حمله روسیه به اوکراین بر قیمت انرژی-تلاش داشت تا تغییر رویکردش در ارتباط با پادشاهی با انتشار مقاله ای توجیه کند، اما تردیدها در باب رویکرد او بیشتر شد. از طرفی دیگر اگر چه تیم بایدن بسیاری از سیاست های ترامپ را به چالش کشید، اما امیدوار بود تا زمینه را برای اجرای توافق‌نامه آبراهام به عنوان راهی برای دستیابی به «پیروزی» دیپلماتیک در خاورمیانه، به‌ویژه پس از خروج فاجعه‌بار ایالات متحده از افغانستان، هموار کند. علاوه بر این، با متوقف شدن فرایند صلح بین اسرائیل و فلسطین، دولت بایدن امید داشت که الحاق سعودی‌ها به توافق‌نامه آبراهام، معادلات بازی را تغییر دهد. با این حال، چشم‌انداز این فرایند پیچیده‌تر شد زیرا طبق گزارش‌ها، سعودی‌ها خواستار یک پیمان امنیتی مشابه ناتو با واشنگتن و حمایت ایالات متحده از برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان به عنوان بهای عادی‌سازی روابط با اسرائیل شدند.

جنگ در غزه روابط ایالات متحده و عربستان سعودی را پیچیده تر کرده، دولت بایدن تلاش داشت تا عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس را در طرح بازسازی غزه پس از جنگ مشارکت دهد، اما شکست خورد. مقامات سعودی امروز ممکن است به واسطه بازدیدهای متعدد تیم بایدن از پادشاهی در ماه‌های اخیر، خوشحال‌تر از گذشته باشند، اما همچنان با ترامپ خوشحال تر هستند. در این میان خانواده ترامپ درگیر تضمین معاملات تجاری بزرگ در عربستان سعودی و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس هستند. اریک پسر ترامپ اخیرا به فایننشال تایمز گفت که سازمان ترامپ نه تنها در توسعه برج ترامپ در جده مشارکت خواهد داشت، بلکه با شرکت املاک و مستغلات عربستانی دار گلوبال در ساخت یک استراحتگاه لوکس و زمین گلف در عمان نیز مشارکت خواهد داشت. در حال حاضر، سازمان ترامپ یک زمین گلف لوکس را در دبی راه اندازی کرده است.

اریک ترامپ تلویحاً اعلام کرد که این قراردادها موجب تصاد منافع نشده و روابط تجاری با دولت نه برای ترامپ و نه برای کشورهای خلیج‌فارس جدید نیست. براساس داده ها از دسامبر 2016 (بلافاصله پس از انتخاب ترامپ) تا فوریه 2017، لابی‌گران سعودی برای حدود 500 اتاق به ارزش 270 هزار دلار در هتل ترامپ در واشنگتن دی‌سی هزینه کردند. در سال 2018، همراهان بن سلمان در هتل بین المللی ترامپ در منهتن اقامت داشتند و درآمد این مکان را 13 درصد افزایش دادند. علاوه بر این، امارات متحده عربی، از اواخر سال 2017 تا اواسط سال 2018، برای اتاق های هتل ترامپ واشنگتن دی سی برای هر شب ده هزار دلار هزینه کرده است.

مخالفت خوانی های اسرائیل و اعراب با بایدن

ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود به دلیل امتیازهایی که به تل آویو داد در اسرائیل محبوب بود. به رسمیت شناختن شرق بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و انتقال سفارت آمریکا به آن شهر، به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان سوریه، بستن سرکنسولگری آمریکا در شرق بیت المقدس که عمدتاً به جامعه فلسطینی خدمت می کرد و بستن دفتر ساف در واشنگتن بخشی از این امتیازها بود. تحرکات ترامپ در اسرائیل - حتی خارج از جناح‌های راست‌گرا - چنان مورد استقبال قرار گرفت که نتانیاهو در طول مبارزات انتخاباتی‌اش در سال 2019 بیلبوردهای بزرگی از ترامپ و خودش در حال خندیدن به نمایش گذاشت. اما زمانی که نتانیاهو به بایدن برای پیروزی در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا تبریک گفت، ترامپ شمشیر از رو کشید. با اینهمه حمایت های همه جانبه بایدن از اسرائیل بعد از حمله هفتم اکتبر محبوبیت رئیس جمهوری کنونی در اسرائیل را افزایش داد. اما با طولانی شدن جنگ در غزه و افزایش تلفات غیر نظامی این جنگ، بایدن تحت فشارها ناچار شد تا رویکردش را اندکی تغییر دهد.

موضع گیری ها و خواست دولت بایدن جهت توقف کوتاه مدت ارسال بمب های 500 پوندی به اسرائیل (بمب های 2 هزار پوندی هنوز در دست بررسی هستند)، ممکن است جایگاه رئیس جمهوری را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار دهد.

با این حال چندین کشور عربی که روابط دیرینه ای با ایالات متحده دارند، از جمله مصر، امارات و بحرین، نسبت به رقابت های ریاست جمهوری ایالات متحده محتاط تر بوده اند، اما احتمالاً بی سر و صدا به دنبال بازگشت ترامپ هستند. این تا حد زیادی به دلیل انتقاد نادر دموکرات ها از وضعیت حقوق بشر در کشورهای اقتدارگرای عرب و اقدامات تنبیهی است که دولت های دموکرات گاه به دلیل سوء استفاده از اپوزیسیون علیه این کشورها اعمال می کنند.برای مثال، در طول مبارزات انتخاباتی 2020، بایدن در توییتی نوشت که «دیگر چک سفیدی برای دیکتاتور مورد علاقه ترامپ، چهره هایی چون عبدالفتاح السیسی، حاکم مصر امضا نمی کند»بایدن بعد از پیروزی نیز قاهره را به واسطه روابط حقوق بشری تحت فشار قرار داد. این در حالی است که ترامپ در سال 2016 عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر را «مردی فوق‌العاده» خواند و بعداً از او در کاخ سفید پذیرایی کرد. اما از آنجایی که ایالات متحده برای حل و فصل جنگ غزه به کمک قاهره نیاز دارد، دولت بایدن انتقاد علنی خود از مصر را کنار گذاشت و چندین تماس تلفنی با سیسی در مورد وضعیت غزه داشته است. با این وجود، سیسی و دولتش احتمالاً مشتاق بازگشت ترامپ هستند. به همین ترتیب، بحرین، از زمان سرکوب سال 2011، گهگاه توسط دولت‌های دموکرات مورد انتقاد قرار گرفته ، در حالی که ترامپ در آخرین روز ریاست‌جمهوری خود در ژانویه 2021، به حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، لژیون شایستگی، درجه فرماندهی را اعطا کرد.

همزمان امارات متحده عربی به دلیل اتهامات مربوط به "تسهیل فعالیت اقتصادی روسیه" و نقش آن در جنگ یمن مورد انتقاد قرار گرفته ، در حالی که به نظر می رسد این کشور مقصد سرمایه گذاری ترامپ و خانواده اش است. یکی از رهبران عرب که ممکن است بیش از همه دلتنگ ترامپ باشد، ملک عبدالله پادشاه اردن است که مدت ها با رئیس جمهور ایالات متحده رابطه دوستانه داشته است. پادشاه اردن معتقد بود ترامپ بیش از حد به نتانیاهو امتیاز می دهد و با طرح صلح ترامپ مخالف بود. با این حال، اگر ترامپ دوباره ریاست جمهوری شود، پادشاه اردن سعی خواهد کرد با او به توافق برسد، زیرا اگر وضعیت اسرائیل و فلسطین حل نشده باقی بماند، اردن در خطر است.