حمله به کورسک و اعتبار از دست رفته پوتین؛ کرملین چگونه ماشین جنگی‌اش را توجیه می‌کند؟

به نوشته اقتصادنیوز، اوایل آگوست، زمانی که نیروهای اوکراینی در مسیر 385 مایل مربع از خاک روسیه در منطقه کورسک، از مرز روسیه عبور کردند، کرملین مدعی شد که همه چیز را تحت کنترل دارد. شبکه دولتی «آر تی» یک روز پس از آغاز حمله گزارش داد: «ارتش می‌گوید کی یف در دستیابی به هدف خود جهت تثبیت جایگاهش در روسیه شکست خورده است». با این حال در رسانه‌های اجتماعی روسیه، چنین تبلیغاتی چندان دلچسب نبود. نیروهای اوکراینی که رهبری نظامی روسیه را غافلگیر کرده بودند، از مرز عبور کرده و صدها سرباز روسی را به اسارت گرفتند. ده‌ها هزار نفر از ساکنان این منطقه فرار کردند. در روزها و هفته‌های بعد، به نظر می‌رسید که نیروهای روسی قادر به انجام ضدحمله قابل توجه نیستند. همزمان یکی از محبوب‌ترین کانال‌های ملی‌گرای طرفدار جنگ در اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام، که ۱.۲ میلیون مشترک دارد، از بی‌کفایتی فرمانده ارتش، والری گراسیموف و «حامیانش در کرملین» شکایت داشت. به طور معمول، انتقاد مستقیم از رئیس جمهور روسیه در رسانه‌های اجتماعی تحت کنترل دولت نادر است، اما اکنون خود پوتین هدف قرار گرفته است. در OK، پلتفرم رسانه اجتماعی روسی که در میان جمعیتی مسن‌تر محبوب است، گفته شده بود: «او(پوتین) کشور را ویران می‌کند.». این عبارت بخشی از مقاله فارن افرز است، اقتصادنیوز این یادداشت را ترجمه کرده که در ادامه بخش اول آن آمده است.

اعتبار از دست رفته پوتین

به گفته Filter Labs، شرکت تجزیه و تحلیل داده که از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل داده‌های رسانه‌های اجتماعی، دولتی و داده‌های اقتصادی روسیه استفاده می‌کند، احساسات نسبت به پوتین پس از شروع حمله کورسک به شدت کاهش یافت و در طول ماه اوت منفی باقی ماند. بسیاری از کاربران گفتند: «استراتژیست بزرگ ما دست به خود تخریبی زده است. برخی بر شکست تبلیغات روسیه تاکید داشتند: در تلویزیون بر شکست اوکراین مانور می دهند، گفته می‌شود، روس‌ها شهرک‌ها را یکی یکی اشغال می‌کنند و همه چیز برای ما خوب پیش می‌رود." اما در واقع، اوکراین منطقه بلگورود را بمباران، به کورسک حمله و در حال بمباران شهرهای داخلی روسیه است." براساس داده‌های Filter Labs، سقوط اعتبار پوتین از زمان تلاش برای کودتا توسط یوگنی پریگوژین، رهبر شبه نظامی واگنر در تابستان 2023 تا به امروز چنین سیر نزولی را مشاهده نکرده بود. در هفته‌های پس از تحولات کورسک، چندین کانال تلگرامی محبوب طرفدار جنگ به این موضوع پرداخته‌اند و همزمان بیشترین نظرات ضد کرملین را در تابستان حذف کردند. اما در نزدیکی خطوط مقدم، احساسات عمومی تغییر نکرده است. حتی در نظرسنجی روسی که کارشناسان حامی‌اش نگران پاسخ‌هایی هستند که حامی ساختار سیاسی حاکم هستند، کاهش سه هفته‌ای محبوبیت پوتین برجسته بود. براساس داده‌ها  60 درصدی که رهبری پوتین را "به طور کامل تایید می‌کنند" به 50 درصد کاهش یافت.

یکی از کاربران در OK، پلتفرم رسانه اجتماعی روسیه، نوشت: «او کشور را ویران می‌کند». این یافته‌ها به یک مشکل اساسی در سیستم اطلاعاتی پوتین اشاره دارند. دولت از ابتدای حمله به اوکراین در سال 2022، رسانه‌های لیبرال روسیه را خفه کرد و سازمان‌های خبری مستقل را مجبور به تعطیلی یا خروج از کشور کرد و دسترسی به پلتفرم‌هایی مانند فیس بوک، اینستاگرام و توییتر را مسدود کرد. از زمان شروع جنگ، پوتین به بسیاری از ارکان اصلی دولت روسیه - ارتش، سرویس امنیت فدرال، اداره ریاست جمهوری و نیروهای مزدور - اجازه داد تا بر رسانه‌های اجتماعی محبوب طرفدار جنگ و به ویژه کانال‌های تلگرامی خود نظارت کرده، به یکدیگر حمله کنند و منافع خود را پیش ببرند. این امر علاوه بر ترویج سیاست‌های کرملین، به پوتین اجازه می‌دهد تا قدرت را در میان این مراکز قدرت متعادل کند. در همین حال، روس‌های معمولی می‌توانند برخی از ناامیدی‌های خود را در رسانه‌های اجتماعی ابراز کنند - تا زمانی که از رهبر یا تصمیم برای شروع جنگ انتقاد نکنند.-

کورسک و چالش مشروعیت کرملین

با این حال، در لحظات بحرانی مانند حمله به کورسک، ترکیبی از تبلیغات رسمی و کنترل‌های آنلاین درون‌نخبه‌ها رویاروی هم قرار دارد. این فروپاشی‌ها به این معنا نیست که جنبش توده‌ای پنهانی در داخل روسیه وجود دارد که از ایده‌های لیبرال حمایت می‌کند یا مخالف جنگ است. اما آنها یک ضعف مرکزی را در سیستم تبلیغاتی کرملین آشکار می‌کنند، ضعفی که صرفاً در مورد افشای اطلاعات نادرست کرملین در مورد جنایات جنگی یا تحقیر اوکراینی‌ها نیست. عبور از دروغ‌ها، سخنان نفرت انگیز و تحریک به نسل کشی از نظر اخلاقی درست است و برای اثبات حقیقت با اهمیت قلمداد می‌شود. اما به چالش کشیدن داستان‌های ساختگی در داخل روسیه بعید است که ماشین جنگی پوتین یا تسلط رژیم بر جامعه روسیه را تضعیف کند. در عوض، آسیب‌پذیری‌های کلیدی در سیستم اطلاعاتی پوتین درباره محدودیت‌های کنترل و تأثیر آن بر اعتماد کلی رژیم توانایی این بازیگر برای تداوم جنگ را به چالش می‌کشد. شرکای بین‌المللی اوکراین باید روش‌های خاص سازماندهی جریان اطلاعات در روسیه را درک کنند. کرملین کدام برنامه‌ها، رسانه‌ها و مخاطبان را برای فعال کردن تلاش‌های جنگی مهم می‌داند و چگونه می‌توان این روابط را مختل کرد.

شکاف‌های حاکم بر ساختار کنترل کرملین حول دو محور قرار دارد: نارضایتی‌های طولانی‌مدت که ساختار سیاسی برای مدیریت آن تلاش می‌کند و شوک‌های ناگهانی که برای مدل تبلیغاتی‌اش بسیار پیچیده است. همانطور که ماریا اسنگووایا فعال در دانشگاه جورج تاون مشاهده کرده، کرملین توانسته حمایت مردم از جنگ های خود را داشته باشد - حتی قبل از دوران سانسور شدیدی که امروز وجود دارد.- به عنوان مثال، در سپتامبر 2015، در آستانه مداخله روسیه در جنگ داخلی سوریه، مرکز لوادا، یک سازمان مستقل نظرسنجی روسیه، دریافت که 69 درصد از مردم با ارائه کمک نظامی مستقیم به دولت سوریه مخالف بودند. با این حال، در عرض یک ماه، نظرات به طرز چشمگیری تغییر کرد: 72 درصد از کمپین بمباران کرملین در سوریه حمایت کردند. به همین ترتیب، در دسامبر 2021، تنها هشت درصد از روس‌ها فکر می‌کردند که روسیه باید نیروهای نظامی را برای جنگ علیه دولت اوکراین بفرستد. با این حال، تا فوریه 2022، 68 درصد از اقدامات نیروهای روسی در اوکراین حمایت کردند، رقمی که در ماه مارس به 80 درصد افزایش یافت. اگر چه به نظر می‌رسد که چنین نوساناتی به سادگی نشان دهنده سازگاری جمعیت با سیاست‌های کرملین است، داده‌های نظرسنجی همچنین ارتباط مهمی را بین حمایت مردمی از جنگ و احساس هویت ملی روس‌ها نشان داده است. برای مثال، در مطالعات، روس‌ها رابطه‌ای بین سطوح بالای خودشیفتگی جمعی (ایده برتری روسیه نسبت به سایر کشورها)، رنجش جمعی (با این باور که روس‌ها توسط خارجی‌ها تحقیر می‌شوند) و حمایت از جنگ را نشان داده‌اند. بنابراین، هنگامی که کرملین استدلال می‌کند که روسیه باید به نام امپراتوری تاریخی خود وارد جنگ شود و به جهانیان نشان دهد که "در اوج است"، از نگرش.هایی استفاده می‌کند که در حال حاضر در جمعیت روسیه وجود دارد.حتی در حال حاضر، پس از بیش از دو سال و نیم جنگ، اکثر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که روس‌ها عموماً حمایت یا حداقل رضایت خود را از جنگ نشان می‌دهند، اگرچه به نظر می‌رسد در برخی زمینه‌ها محبوبیت‌ها کاهش یافته است. در محیط آنلاین به شدت سانسور شده، شکایات کمی در مورد نرخ تلفات روسیه وجود دارد، چه رسد به ابراز همدردی با اوکراینی‌ها. با این حال، وقتی جنگ بر منافع شخصی آنها تأثیر می گذارد، مردم آشکارا نگران می شوند.