پایان عصر میانجی‌گری در خاورمیانه؛ قطر به ماموریت خود پایان داد؟/ رمزگشایی از پلن تازه آمریکا برای منطقه

به گزارش اقتصادنیوز، وال استریت ژورنال با انتشار یادداشتی مدعی شد، قطر از رهبران سیاسی حماس خواسته تا این کشور را ترک کنند، این در حالی است که دوحه در یکسال گذشته تلاش داشته از اهرم‌های خود برای برقراری آتش بس در غزه و آزادی گروگان‌ها استفاده کند. به گفته منابع آگاه، قطر حدود 10 روز پیش در اقدامی هماهنگ با ایالات متحده به رهبری حماس اعلام کرد که این کشور را ترک کند.

پایان عصر میانجیگری دوحه؟

به ادعای ناظران، این تصمیم نشانه خوبی نیست و حکایت از آن دارد که تلاش طولانی دولت بایدن برای میانجیگری آتش بس در غزه به پایان رسیده است. پیشتر ایالات متحده هم صدا با مصر و قطر تلاش داشت تا زمینه را برای برقراری آرامش هموار سازد.  به ادعای این نشریه دولت قطر در ماه‌های اخیر به طور فزاینده‌ای از حماس و اسرائیل ناامید شده است. یکی از منابع آگاه در این باره مدعی شد، خواست قطر جهت خروج رهبران حماس از این کشور نشان از آن دارد که دوحه نیز تمایلی به آتش بس ندارد و یا تحقق این گزاره از منظر این بازیگر دور از دسترس است.

ایالات متحده حماس را در لیست سیاه خود قرار داده است و بنابراین رابطه مستقیمی با اعضای این گروه ندارد. از همین رو در طول یکسال رایزنی در باب آینده غزه به اهرم‌های دیپلماتیک و میانجی‌ها متکی بود. به ادعای وال استریت ژورنال تلاش‌ها برای برقراری آتش بس در غزه درماه‌های احیر به واسطه مخالفت‌ حماس با شرایط زیاده خواهانه اسرائیل بی‌نتیجه ماند.

این در حالی است که بنیامین نتانیاهو ادعا کرده که مخالف هرگونه توافقی است که در قابش حماس قدرتی داشته باشد. همزمان یکی از مقام‌های ارشد دولت بایدن در این باره به این نشریه گفت: «پس از رد پیشنهادهای مکرر برای آزادی گروگان‌ها، رهبران حماس دیگر نباید در پایتخت‌های متحدان آمریکایی مورد استقبال قرار گیرند. این گزاره‌ای بود که پس از رد پیشنهادت ارائه شده به حماس، با هماتایان خود در دوحه به اشتراک گذاشتیم.»

مقامات ارشد حماس درخواست خروج از کشور را رد کردند. این در حالی است که پیشتر مقام‌های قطری رهبران حماس را تهدید کرده بودند که در صورت عدم حصول پیشرفت در توافق‌ها، ناچارند خاک این کشور را ترک کنند. همزمان آنگونه که وال استریت ژورنال مدعی است، برخی از مقامات منطقه گفتند که اولتیماتوم ادعایی اخیر به حماس می‌تواند نوعی تاکتیک برای تحت فشار قرار دادن این گروه قلمداد شود؛ فشاری که هدف از اعمال آن گرفتن امتیاز است.

با این همه فعلا تلاش‌های انجام شده نتوانسته حماس را به پذیرش توافقی خارج از خطوط قرمزش وادارد. در این میان یک منبع آگاه مدعی شد، قطر در مورد پایان دادن به نقش میانجیگری‌اش و بستن دفتر حماس جدی است، اما اگر این اقدام مواضع حماس و اسرائیل را در مورد مذاکرات آتش بس به هم نزدیک کند، دوحه می‌تواند در تصمیم خود تجدید نظر کند.

قطر کوچک و غنی از هیدروکربن، متحد ایالات متحده است و میزبانی یک پایگاه هوایی بزرگ این کشور را برعهده دارد؛ پایگاهی که می‌تواند هزاران نیروی آمریکایی را در خود جای دهد، این کشور همچنین میزبان رهبران طالبان بوده است و تلاش دارد تا نقش صلح ساز و میانجی‌گر را به خوبی در منطقه ایفا کند. حضور رهبران حماس در قطر در ماه‌های اخیر تحت نظارت فزاینده‌ای قرار گرفته است، زیرا تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس با موانعی روبرو شده است. در اوایل آوریل، رهبران حماس با سایر کشورهای منطقه تماس داشتند.

به ادعای وال استریت ژورنال خروج رهبران حماس از قطر بر ساختار کلی رهبری این جریان تاثیر اندکی خواهد گذاشت؛ بخشی از رهبران حماس در لبنان، غزه، کرانه باختری و ترکیه حضور دارند. به ادعای این نشریه پس از ترور (شهید) اسماعیل هنیه در تهران، یحیی سنوار، رهبر ارشد حماس و مغز متفکر حمله 7 اکتبر 2023 به جنوب اسرائیل رهبری این جریان را عهده‌دار بود و در همان بازه زمانی قدرت در دست رهبری داخل غزه متمرکز شد. سنوار ماه اکتبر توسط اسرائیل ترور شد و گفته می‌شود هنوز جانشین احتمالی‌اش مشخص نیست تا بدین طریق استراتژی اصلی این گروه تبیین شود.