سایه تحولات خاورمیانه بر روابط ایران و آمریکا/ آینده برنامه هسته‌ای ایران در عصر ترامپ؛ توافق بزرگ میان تهران و واشنگتن محقق می‌شود؟
به گزارش اقتصادنیوز، واشنگتن پست با انتشار یادداشتی مدعی شد، سقوط دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه استراتژی ایران و محور مقاومت را تحت تاثیر قرار داد.
به ادعای این نشریه دولت اسد نه تنها مهمترین متحد ایران بود، بلکه مجرای حیاتی برای حزب الله لبنان، قدرتمندترین حامی تهران نیز محسوب می‌شد. در شرایط کنونی و با توجه به رویکرد فعلی گروهی که قدرت را در شام در دست گرفتند، هموار سازی مسیر پیچیده‌تر شده است.
سایه تنش تهران و واشنگتن بر خاورمیانه
واشنگتن پست در ادامه یادداشت ادعایی‌اش ضمن اشاره به رویارویی یکساله ایران و مقاومت با اسرائیل مدعی است که پویایی‌های اخیر در خاورمیانه می‌تواند روابط و تعاملات احتمالی تهران و واشنگتن را تحت تاثیر قرار دهد.
به ادعای این نشریه، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید و میانه‌رو در ایران که ماه ژوئیه قدرت را در دست گرفت از مذاکره با آمریکا و عزمش جهت عبور از تحریم‌ها گفت. به ادعای ناظران با توجه به اینکه تصمیم گیری‌های پزشکیان باید توسط شورای عالی امنیت ملی تایید شود، این احتمال وجود دارد که تمایل او برای رایزنی با غرب هدف محدودیت‌هایی قرار بگیرد. با این همه استراتژی ملایم او در باب با غرب این امکان را فراهم می‌کند تا بستر برای تنش زدایی هموار شود.
واشنگتن پست در ادامه ادعا کرد، کمتر از یک ماه دیگر، مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس جمهوری تازه آمریکا که بسیاری او را معامله‌گر قلمداد می‌کنند، برگزار می شود. ترامپ پیشتر در گفتگو با مجله تایم مدعی شد: «حل تنش‌ها در خاورمیانه در قیاس با وضعیت روسیه و اوکراین آسان‌تر است و چالش‌های حاکم بر این جغرافیا حل خواهد شد».
به ادعای این نشریه، رئیس جمهوری منتخب آمریکا ممکن است به چشم انداز توافق عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان که با تاخیر قرار است اجرایی شود، اشاره کند، اما تصور حل" بحران خاورمیانه بدون بهبود روابط ایران با ایالات متحده و اسرائیل دشوار است.
بنابراین، همانطور که برخی از تحلیلگران مدعی‌اند، مشخص نیست که آیا بخت با ترامپ جهت دستیابی به "توافق نهایی" با ایران همسو همراه است یا نه؟ واشنگتن پست در پاسخ به این سوال پاسخ منفی داد و مدعی شد اگرچه هر دو طرف علاقه‌مند به مذاکره هستند، اما بعید است به نتیجه‌ای دست یابند.
توافق با ترامپ، از ایده تا واقعیت!
این نشریه در ادامه ادعا کرد، ایران نشان داده که به معامله و توافق تمایل دارد با این همه این کشور غنی سازی اورانیوم در سطح بالا را افزایش داده و (به ادعای بازیگران غربی) در حال گذار از آستانه گریز هسته‌ای قرار دارد. در همین راستا گروهی از بازیگران مدعی‌اند که ایران ظرف یک تا دو هفته این توان را دارد تا از آستانه گریز هسته‌ای عبور کند.
با این همه گروهی مدعی‌اند که در صورتی که رایزنی‌ها میان تهران و واشنگتن در مسیر درستی قرار بگیرد، این احتمال بالا است که تهران در ازای امتیازاتی که به ست می‌آورد، پیشرفت برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند.
به ادعای واشنگتن پست، علی لاریجانی، مشاور رهبری ایران اخیراً گفته است: «ما دنبال بمب نمی‌رویم و شما شرایط ما را برای توافق بپذیرید». همزمان مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران نیز در گفت و گو با نشریه فایننشال تایمز خاطر نشان کرد که «توافق هسته‌ای ایران و آمریکا در سال 2015 که ترامپ در سال 2018 از آن خارج شد، هنوز می‌تواند به عنوان یک اصل و مبنا عمل کند و براساس واقعیت‌های جدید به روز شود.»
او افزود: «بارها گفته‌ایم که اگر طرف‌های دیگر به تعهدات خود بازگردند، ما نیز به این توافق باز می‌گردیم».
به ادعای واشنگتن پست، البته، انعقاد توافق ایران و آمریکا به سادگی احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که به طور رسمی توافق هسته‌ای نامیده می‌شد، نخواهد بود. چرا که اولا، برنامه هسته‌ای تهران از سال 2018 پیشرفت قابل‌توجهی داشته و پس از خروج ترامپ از این توافق، تهران نسبت به توافق با واشنگتن بی‌اعتمادتر شده است. به همین دلیل تیم بایدن علیرغم تلاش‌هایی که داشت نتوانست برجام را احیا کند.
در این میان بعید است مقام‌های ایران با مقام‌های آمریکایی رایزنی داشته باشند. به ادعای این نشریه، ترامپ نیز به نوبه خود هنگام خروج از برجام به صراحت اعلام کرد که خواهان توافقی جامع‌تر است. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت کابینه، 12 نوع شرط (ادعایی) در قاب الزامات بسیار اساسی برای ایران مطرح کرد. شروطی که نه تنها شامل توقف برنامه هسته‌ای ایران بود، بلکه مواردی چون اعمال محدودیت‌هایی ادعایی علیه برنامه موشکی این کشور، حمایتش از مقاومت و رویکردش در ارتباط با اسرائیل و عربستان و دیگر متحدان ایالات متحده را نیز شامل می‌شد.
شاهین‌های ضدایران به دنبال معامله سخت
این نشریه در ادامه گزارش ادعایی‌اش آورد، این که بدانیم ترامپ چه می‌خواهد، دشوار است چرا که او به ندرت در باب جزئیات کارهایی که می‌خواهد انجام دهد، صحبت می‌کند و ادعا دارد که بیان جزئیات توانایی معامله‌گری‌اش را مختل می‌کند.
با این حال فارغ از این که پمپئو بخشی از دولت جدید نخواهد بود، ترامپ بسیاری از شاهین‌های ضد ایرانی، چهره‌هایی چون مارکو روبیو را به عنوان وزیر امور خارجه و مایکل والتز را به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب کرده که احتمالاً به دنبال معامله سختی با ایران هستند.
تیم ترامپ قبلاً مدعی شده که با حمایت از اهرم (ادعایی) نظامی - کمپین جدید "فشار حداکثری" - برای گرفتن امتیاز از تهران تعریف خواهد کرد و بدین طریق تحریم‌ها را علیه ایران تشدید می‌کند. این در حالی است که صادرات نفت خام ایران از 400 هزار بشکه در روز در سال 2020 به بیش از 1.5 میلیون بشکه در روز در سال 2024 رسیده است. اما دستیابی به این امر دشوار خواهد بود زیرا بیشتر نفت ایران راهی چین می‌شود که انگیزه کمی برای همکاری با تحریم‌های ایالات متحده دارد.
روزهای اخیر گروهی از تحلیلگران فعال در حوزه خاورمیانه در باب چشم انداز نوعی معامله بزرگ که شامل توقف دائمی برنامه هسته‌ای، موشکی و حمایت ایران از نیروهای مقاومت باشد، خوشبین نیستند. چنین امتیازاتی برای تهران که دشمن اسرائیل است و فاقد اعتماد به واشنگتن است و برنامه هسته‌ای خود را اهرمی برای افزایش توان بازدارندگی‌اش می‌داند، غیرقابل تصور است.
کریم سجادپور فعال در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی مدعی است: «مقام‌های ایران تنها زمانی معامله انجام داده‌اند که فشار وجودی را احساس کردند، و در حال حاضر این فشار را حس نمی‌کنند».
ناتان ساکس تحلیلگر مؤسسه بروکینگز نیز ادعا کرد: «تحقق همه خواسته‌های پمپئو بعید است».
تحلیلگران ایرانی نیز مدعی‌اند اگرچه ایران بعید است که برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند، اما دکترین هسته‌ای‌اش را تغییر نخواهد داد.
در همین راستا، جان بی آلترمن فعال در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی مدعی است: «می‌توان یک معامله کوچک را تصور کرد، اما تصور تحقق توافق جامع بسیار سخت است». یک توافق کوچک می‌تواند امتیازهایی را در ازای لغو تحریم‌ها در اختیار تهران قرار دهد.
به ادعای ناظران اگر ایران با الزامات بازرسی سرزده موافقت کند، چنین توافقی ارزش انجام خواهد داشت. بالاخص آن که اگر اسرائیل به دنبال ماجراجویی (ادعایی) علیه ایران باشد و حمله پیشگیرانه‌ای را رقم بزند، آن زمان تهران نیز ممکن است زیرساخت‌های نفتی در خلیج فارس را به عنوان اقدامی تلافی جویانه هدف قرار دهد و بدین طریق ضمن آن که بهای نفت را افزایش می‌دهد، معادلات جهان را برهم خواهد ریخت.
این نشریه در انتها مدعی شد، توافق قابل تایید با ایران می‌تواند خطر جنگ منطقه‌ای را کاهش دهد. اما این امر مستلزم آن است که ترامپ از جاه طلبی‌های خود برای «حل» بحران خاورمیانه دست بردارد. این که آیا او در این مسیر گام برمی‌دارد یا نه، مشخص نیست.
