السودانی در عربستان به دنبال چه بود؟/ رمزگشایی از نشست محرمانه آنتونی بلینکن در عراق

به گزارش اقتصادنیوز، امواج میدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد، محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، درگیر اهرم‌های دیپلماتیک برای تعریف واکنش منطقه‌ای مشترک به تحولات شام است.

به ادعای این وبگاه، تعامل فزاینده سودانی در این مسیر مستلزم برگزاری جلسات متعددی با مقامات ارشد ایالات متحده و رهبران منطقه‌ای است. در همین حال، گروهی مدعی‌اند که سودانی تلاش دارد تا مانع از مشارکت مقاومت عراق در شام شود.

محرمانه‌های یک دیدار

به ادعای این وبگاه، در حالی که شورشیان سوری تسلط خود را بر دمشق، پایتخت سوریه مستحکم کردند، خبرگزاری رسمی عراق گزارش داد که سودانی در 11 دسامبر با عبدالله دوم پادشاه اردن در عمان طی یک سفر یک روزه دیدار کرد.

گزارش شده است سفر سودانی، بخشی از تلاش گسترده‌تر عراق برای تأمین «هماهنگی مشترک عربی» است که نخست وزیری این کشور تلاش دارد در قاب این فعل و انفعال‌ها بر «احترام به اراده آزاد» مردم سوریه، «حفاظت از تمامیت ارضی » و همچنین «حفظ تنوع قومیتی و مذهبی» این سرزمین متمرکز شود.

همزمان و براساس گزارش رسانه‌ها، 13 دسامبر، نخست وزیر عراق میزبان آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در سفری از پیش اعلام نشده بود. بلینکن به خبرنگاران گفت که این نشست با هدف حصول اطمینان از این است که بستر برای تعریف دولتی فراگیر هموار شود؛ دولتی غیرفرقه‌ای و متمرکز که مانع از ظهور گروه‌های تروریستی و رادیکال شود.

شبکه خبری الجزیره مستقر در قطر پس از این سفر گزارش داد که بلینکن به طور خصوصی از سودانی خواسته تا مانع از مشارکت مقاومت عراق در شام شود. خبرگزاری الجزیره به نقل از یک مقام آمریکایی که نامش فاش نشده مدعی است که وزیر خارجه ایالات متحده به سودانی هشدار داده که اجازه ندهد ایران از طریق خاک عراق حمایت‌های مالی و نظامی‌اش را در اختیار متحدانش در سوریه و لبنان قرار دهد.

بلینکن بدون اشاره مشخص به ایران، متعاقباً مدعی شده که «لحظه مناسبی» برای عراق است تا«حاکمیت، ثبات، امنیت و موفقیت آینده خود را تقویت کند».

به ادعای این وبگاه، 18 دسامبر هنگامی که سودانی با محمد بن سلمان در اقامتگاه زمستانی ولیعهد سعودی در العلا دیدار داشت، سوریه نیز در دستور کار طرفین بود. دفتر نخست وزیری عراق مدعی است که موضوعات مورد بحث شامل «اهمیت توافق بر روی هماهنگی مشترک در خصوص پیامدهای تحولات شام» است. این گزارش افزود که سودانی "آمادگی خود را برای همکاری بادوستان خود در منطقه ابراز کرد."

موج سواری سودانی

سایر گزارش‌های رسمی از نشست مواضع گذشته عراق از جمله تاکید بر «وحدت خاک سوریه» و همچنین «عدم مداخله در امور عراق» را تکرار کردند. سودانی اکنون حیات سیاسی خود و آینده نقش منطقه‌ای عراق را در مقطعی حساس می‌یابد. برخی از ناظران با تلاش برای ترسیم تصویری از معامله، مدعی‌اند که پیچیدگی‌ها حاکم بر معادلات اخیر خاورمیانه در نهایت ممکن است موجب شود تا هم‌صدایی حاکم میان عراق با ایران پایان یابد.

گروهی از ناظران همزمان مدعی‌اند، بخت یار السودانی است، او همان چهره‌ای بود که هفته‌ها پیش به واسطه همسویی با واشنگتن تحت فشار قرار داشت و بسیاری خواهان استعفا و کناره‌گیری‌اش بودند.

به ادعای امواج میدیا، السودانی از بحران سوریه به عنوان فرصتی خلاقانه استفاده کرده تا عراق را در مسیر دیپلماتیک قرار داده و از این منظر تلاش کند تا بغداد پیش رو باشد. گروهی از ناظران مدعی‌اند، تبیین پویایی او در قامت نخست وزیر در همین قاب قابل تبیین است.

به ادعای ناظران، سودانی با هشدار نسبت به «عواقب شدید» تحولات شام، در هفته‌های اخیر تهدید کرده که در صورت بدتر شدن شرایط در سوریه؛ کشوری که در همسایگی عراق دارد، این احتمال وجود دارد که ترکش‌های درگیری‌های فرقه‌ای از شام به عراق برسد.

بیانیه‌های عمومی نخست‌وزیر پس از برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه در 7 دسامبر، بر این مقوله ادعایی تاکید دارد که بی‌ثباتی دوباره در شام می‌تواند شرایط را برای اقلیت‌های قومی عراق نیز بدتر کند.

ابومحمد الجولانی، رهبر تازه نفس سوریه به عنوان چهره‌ای جنجالی در عراق شناخته می‌شود. ابوبکر البغدادی، رهبر وقت گروه تروریستی داعش در سال 2011 جولانی را برای تعریف شعبه‌ای از این گروه رادیکال در سوریه مامور کرد. اما پس از تأسیس شاخه سوری القاعده، این گروه در فوریه 2014 رسما راهش را از گروه اصلی جدا کرد.

ژوئن 2014، داعش شمال عراق را هدف حملاتش قرار دارد و یک سوم این کشور را تصرف و بغدادی در شهر موصل اعلام خلافت کرد. در جریان حملات گروه تروریستی داعش هزاران مسلمان شیعی و ایزدی کشته و اسیر شدند. با این حال، حمله رعدآسا در نهایت پس از فراخوان آیت الله العظمی علی سیستانی، متوقف شد. متعاقباً، مجموعه‌ای از گروه‌های مسلح شیعه تحت عنوان مقاومت عراق تحت یک نیروی حامی جدید موسوم به یگان‌های بسیج مردمی (PMU) متحد شدند.

به ادعای امواج میدیا، این پویایی‌ها به دلیل شکاف‌های آشکار در تشکیلات سیاسی شیعه عراق و تمرکز ایران بر معادلات خاورمیانه است. در همین حال گروهی مدعی‌اند که السودانی به دنبال آن است تا زمینه را برای ادغام یگان‌های بسیج مردمی عراق یا حشد الشعبی در ساختار نظامی و سیاسی هموار کند.

این در حالی است که السودانی برای تحقق این گزاره ممکن است رودروی ائتلاف هماهنگی شیعیان قرار بگیرد. سودانی در مصاحبه‌ای که 19 دسامبر با کانال رسمی العراقیه انجام داد، از رویکرد خود در قبال سوریه دفاع کرد و ادعاها درباره فشارهای خارجی در باب یگان‌های بسیج مردمی را رد کرده است.

همزمان دیپلماسی شاتل عراق احتمالا ادامه خواهد داشت و ممکن است مستلزم گشودن کانال‌های ارتباطی جدید با کشورهای همسایه باشد. به عنوان مثال، رئیس مجلس سنی تازه انتخاب شده در 18 دسامبر با وزیر امور خارجه اردن در امان دیدار داشت. در حالی که مذاکرات به طور رسمی بر تقویت «روابط استراتژیک برادرانه» متمرکز بود، هماهنگی در مورد سوریه احتمالاً در دستور کار قرار داشت.