شوک ترامپ به جهان؛ اردن و مصر در بن بست/ عربستان در برابر آمریکا تسلیم می‌شود؟
به گزارش اقتصادنیوز، The Cradle با انتشار یادداشتی مدعی شد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر با پیشنهاد جابه‌جایی دو میلیون نفر از ساکنان غزه، جنجال‌های جهانی را برانگیخت؛ ایده‌ای که به قدری افراطی است که حتی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را هم غافلگیر کرد.
این پیشنهاد به معنای پاکسازی قومی غزه است، تبدیل این نوار را به «ریویرای خاورمیانه» در نظر دارد و نه تنها نشان از بی‌توجهی به جان فلسطینی‌هاست، بلکه بر حمایت عمیق دو حزبی آمریکا از پروژه اسرائیل در محافل سیاسی واشنگتن نیز تاکید می‌کند.
طرح شوکه کننده ترامپ
این وبگاه در ادامه مدعی شد: به مدت ۷۵ سال، فلسطینی‌ها در برابر تلاش‌ها برای محو حضور خود در سرزمین تاریخی خود مقاومت کرده‌اند. اکنون، پس از ۱۵ ماه جنگ، پیشنهاد ترامپ طرح پاکسازی قومی را به عنوان فرصتی برای سرمایه‌گذاری و در عین حال بستر‌سازی برای تقویت هماهنگی آمریکا و اسرائیل رونمایی کرده است که به ضرر کشورهای عربی است.
آنچه در این میان نگران‌کننده است، اهرمی است که ترامپ تلاش دارد تا با توسل بدان همسویی منطقه‌ای را رقم بزند. تلاش او برای بیرون راندن جمعی فلسطینی‌ها به عنوان بخشی از ابتکار «صلح»، راهبرد گسترده‌تری را نشان می‌دهد؛ فشار بر کشورهای عربی جهت پذیرش توافق‌نامه‌های ۲۰۲۰ ابراهیم – عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با اسرائیل – و در عین حال به حاشیه راندن آرمان فلسطین.
حتی در ایالات متحده، بسیاری پیشنهاد ترامپ برای جابجایی دو میلیون نفر از ساکنان غزه را به عنوان‌ایده‌ای خطرناک رد کردند. با این حال، امواج شوکه‌کننده چنین طرحی به شکلی کرکننده‌ای در اردن و مصر طنین‌انداز شده است. عربستان سعودی که تصور می‌شود در خط بعدی عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با تل‌آویو - اگر ترامپ در این زمینه بستر‌سازی کند - قرار دارد، به شدت به طرح واشنگتن واکنش نشان داد.
یوسف بن تراد السعدون، عضو مجلس شورای عربستان سعودی در مقاله‌ای برای روزنامه عکاظ عربستان سعودی، این طرح را به چالش کشید و نوشت: اگر ترامپ واقعاً می‌خواهد قهرمان صلح شود و به ثبات و رفاه برای خاورمیانه (غرب آسیا) دست یابد، باید اسرائیلی‌ها را پس از الحاق به آلاسکا و سپس گرینلند منتقل کند.
به نظر فلسطینی‌ها و بسیاری از مردمان جهان، طرح ترامپ تلاشی با هدف شکستن جنبش مقاومت غزه، حماس است، که پس از ۱۵ ماه جنگ بی‌امان، نه تنها در برابر ماشین جنگی اسراییل مورد حمایت آمریکا ایستادگی کرده است، بلکه شرایط خود را در سناریوی «روز بعد» تحمیل کرده است.
هفته گذشته، منظره ایستادن ترامپ و نتانیاهو در کنار هم در کاخ سفید هم سورئال بود و هم ناراحت‌کننده. ترامپ و نتانیاهوبا بی‌توجهی خیره‌کننده درباره آینده غزه و مردم آن صحبت کردند. حتی نتانیاهو نیز به نظر می‌رسید که از دید افراطی ترامپ برای تصرف سرزمین فلسطین به رهبری آمریکا غافلگیر شده بود. طرح ترامپ درباره غزه به عنوان یک معامله املاک و مستغلات، تلاشی جسورانه برای پایان دادن به اهرم سیاسی باقی مانده کشورهای عربی است.
عربستان سعودی که مدت‌هاست ظاهراً بر راه حل دو کشوری تأکید دارد، اکنون در موقعیتی قرار گرفته که موضع دیپلماتیک‌اش تضعیف شده است. تأکید ریاض بر تشکیل کشور فلسطین که پیش نیاز عادی‌سازی روابط با اسرائیل است، به نظر می‌رسد که به طور فزاینده‌ای در تضاد با پیام‌های ایالات متحده و اسرائیل قرار دارد.
قمار سعودی
ترامپ با این ادعا که عربستان سعودی به دنبال صلح با اسرائیل است، بدون توجه به شرط پادشاهی در باب تشکیل کشور فلسطین، این فشار را تشدید کرد. نتانیاهو به سرعت این ادعا را با لحنی پر از کنایه تقویت کرد و گفت که سعودی‌ها می‌توانند یک کشور فلسطینی در عربستان سعودی ایجاد کنند. آن‌ها زمین زیادی در اینجا دارند.
هماهنگی آمریکا و اسرائیل یک فرایند خطرناکی را برجسته می‌کند؛ تشدید فشار بر عربستان سعودی که تاکنون در برابر همه درخواست‌های عادی‌سازی ایالات متحده مقاومت کرده است. با توجه به نقش نمادین و استراتژیک پادشاهی در جهان اسلام، ریاض را درگیر چالشی جدی کرده است. حرکت به سمت عادی‌سازی بدون تشکیل کشور فلسطین می‌تواند قمار با مشروعیت خاندان حاکم آل سعود باشد.
در همین حال، اردن با اقتصادی آسیب‌پذیر، خود را در موقعیت دشواری می‌بیند. بالاخص آن که ترامپ هم اردن و هم مصر را به عنوان مقاصدی بالقوه برای آوارگان فلسطینی معرفی کرده است که باعث فعالیت دیپلماتیک دیوانه وارش در مثلث قاهره-ریاض-امان شده است.
با این حال، همانطور که تاریخ نشان داده، واکنش‌های دیپلماتیک اعراب دیرهنگام بود. نشست اضطراری سران کشورهای عربی برای رسیدگی به این بحران برای ۲۷ فوریه برنامه‌ریزی شده است؛ جدول زمانی که نشان می‌دهد این موضوع برای اعراب در فوریت قرار ندارد.
قاهره که نسبت به رویکرد ترامپ محتاط است، به واشنگتن، متحدان اروپایی و تل‌آویو هشدار داده که در صورت ادامه جابجایی اجباری، پیمان صلح ۵۰ ساله‌اش با اسرائیل در خطر است. ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن پا را فراتر گذاشت و هرگونه تلاش برای جابجایی فلسطینیان را «اعلان جنگ» خواند.
با این حال، با علیرغم این لفاظی‌ها، قاهره و امان هر دو آسیب‌پذیر هستند. توانایی ترامپ در دستکاری کمک‌های مالی به عنوان اهرم فشار می‌تواند اردن را به وابستگی عمیق‌تر به عربستان سعودی سوق دهد. در همین حال، مصر که در حال گذر از یک بحران اقتصادی است، با وضعیت مشابهی روبرو است.
در همین حال زوی بارئل، ستون‌نویس اسرائیلی در هاآرتص نوشته است: تا به حال، کشورهای خاورمیانه (غرب آسیا) به واسطه همسویی ژئوپلیتیکی‌شان، محور سنی معتدل یا محور طرفدار آمریکا، طبقه‌بندی می‌شدند. در این میان ترامپ روز سه‌شنبه محور جدیدی را معرفی کرد: محور ترس. اما بارئل پیش‌بینی می‌کند که قاهره و امان ممکن است هدف خشم و تهدید اقتصادی آمریکا قرار بگیرند و عربستان سعودی احتمالاً نتواند سکوتش را ادامه دهد.
در سطح بین‌المللی، پیشنهاد ترامپ با محکومیت‌های گسترده‌ای مواجه شده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، این طرح را به سخره گرفت و با اشاره به اظهارات ترامپ در مورد تصاحب خاک دانمارک، پیشنهاد کرد که اگر ترامپ اینقدر مشتاق اخراج است، باید اسرائیلی‌ها را به گرینلند بفرستد. در حالی که ترامپ در مواجهه با انتقادات فزاینده تلاش کرده تا طرح خود را کم اهمیت جلوه دهد و اخیراً آن را غیرفوری توصیف کرده، رویکردش آسیب‌زاست.
