ضوابط و مقررات موجود، شهر را دچار آشفتگی کرده است

به گزارش اقتصادنیوز ،معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در نشست تخصصی"روایت های معمارانه" که در خانه موزه لرزاده برگزار شد، در خصوص وجه اشتراک و افتراق معماری سلجوقی، صفوی و قاجار گفت: به نظر من معماری این سه دوره در یک سنت معماری و مطابق با شرایط خود شکل گرفته، به همین دلیل در شهرهای تاریخی مانند اصفهان، معماری دوره سلجوقی بسیار انگشت شمار است یا در شهر ری، معماری دوره قبل از اسلام را مشاهده نمی کنیم، چراکه شهرهای تاریخی در بستر سنت معماری زایش داشته و خود را مطابق با شرایط، به روز رسانی می کردند.

وی تصریح کرد: آنچه در این سه دوره معماری ثابت بوده، سنت معماری است نه معماری سنتی. سنت معماری، یک شیوه نامه یا دستور کار برای معمار بوده که براساس آن سنت عمل می کرده اما در دوره قاجاریه که ارتباط بین ایران و کشورهای اروپایی آغاز شد، عنصر دیگری بر سنت معماری ما اضافه و در دستگاه معماری ایرانی هضم شد و تلفیقی از معماری ایرانی و آنچه از معماری فرنگی گرفته شد، به وجود آمد اما همچنان غلبه با سنت معماری ایرانی بود. این یعنی معماری ایرانی در درون خود زایش، زندگی و پویایی داشته که حتی توانسته آنچه از معماری فرنگی وارد شده، مانند کلاه فرنگی را در درون خود هضم کند اما در اواخر دوره قاجار و پهلوی اتفاقات دیگری افتاد که آن سنت معماری فراموش شد.

عبدالرضا گلپایگانی با اشاره به موضوع معماری اسلامی اظهار داشت: اگر ما از معماری اسلامی دوره صفویه صحبت می کنیم، به این معنی نیست که آن دوره مسلمان تر از دوره حاضر بوده اند بلکه رفتارهای آنان توانسته یک مابه ازای مکانی خلق کند اما اکنون که معماران ما به جای سنت معماری، درس آموخته هایی را از فرنگ وارد معماری ایران و تبدیل به روش های ساخت و ساز کرده اند، اگر کسی بخواهد یک زندگی مبتنی بر فرهنگ اسلامی داشته باشد، شاید فضا و مکان برای آن فراهم نباشد. 

وی با انتقاد از طرح ها، ضوابط و مقرراتی که بر سنت معماری ایران چیره شده است، گفت: اکنون بر اساس ضوابط طرح تفصیلی توزیع تراکم ساختمانی بر مبنای دو معیار اندازه قطعه و عرض گذر تعیین می شود و این یعنی جان مایه اصلی طرح های توسعه شهری که مبنای توزیع جمعیت است، صرفاً بر دو معیار اندازه قطعه و عرض گذر نهاده شده است، این روش توزیع تراکم، نه در سنت معماری، نه مبانی علمی، نه ترافیک و حمل نقل، نه مسائل اجتماعی و تاریخی وجود نداشته است، یعنی آنچه امروز بخش مهمی از معماری ما را می سازد، این دو معیار است. ضمن اینکه مسائل اقتصادی نیز اختیار طراحی ساختمان را از معمار، طراح و حتی شهرداری گرفته و سوداگری که در حوزه  ملک و زمین اتفاق افتاده، معماری را از روال و قاعده خود خارج کرده است و این موضوعات دست معماران و طراحان را بسته است.

معاون شهردار تهران ادامه داد: چرا باید در بافت ارگانیک شهر که اندازه قطعات آن بسیار متنوع است یک زمین 250 متر مربعی 5 طبقه و در کنار آن یک زمین 240 متر مربعی 4 طبقه بسازد؟ وقتی یک فضا بر اساس این معیار و مقررات ساخته می شود، آنهم در شهر تهران که 30 درصد قطعات آن زیر 120 متر مربع است و قطعه بندی آن از یک نظام واحد پیروی نمی کند، وارد یک کوچه که می شوید، ساختمان هایی با تعداد طبقات مختلف از 4 تا 10 طبقه را مشاهده می کنید که اتفاقاً همه آن ها بر اساس ضوابط ساخته شده اند، بنابراین همین ضوابط و مقررات که جایگزین سنت معماری شده اند، شهر را دچار آشفتگی کرده است.

گلپایگانی افزود: ما 2 سال است که برای اصلاح این موضوع بدیهی، هم در کمیسیون ماده 5 و هم در شورای عالی شهرسازی و معماری می جنگیم اما شرایط برای اصلاح بسیار پیچیده و دشوار است. به عنوان مثال، یکی از ظرفیت های طرح جامع، استفاده از "انتقال حق توسعه" برای حفظ بناهای ارزشمند و میراث طبیعی است که در برخی از کشورهای دنیا نیز استفاده می شود اما علی رغم تلاش ها و پیگیری هایی که داشته ایم هنوز موفق نشده ایم، این مهم را عملیاتی کنیم.

وی با تأکید بر اینکه آنچه دست معماران و طراحان را برای طراحی معمارانه بسته است صرفاً مسائل اقتصادی نیست بلکه بسیاری از موارد مربوط به قوانینی است که خود ما معماران، شهرسازان و قانونگذاران وضع کرده ایم، اظهار داشت: همین ضوابط است که بهتر شدن حال شهر و زندگی در آن را دشوار  می کند و من این مسئله را ناشی از کم حوصلگی و نگاه تقلیل گرایانه به شهر و معماری می بینم.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران تصریح کرد: معماری و شهرسازی یک تارو پود درهم تنیده هستند و عوامل موثر در آن ها بسیار زیاد است که  شرایط پیچیده و قامضی را ایجاد کرده اند اما اگر می خواهیم معماری خوب انجام دهیم و حال شهر را بهتر کنیم، باید مطالعات زیادی داشته باشیم و از تجربیات دیگران استفاده کنیم. 

وی افزود: برای رسیدن به طرح و برنامه خوب باید به مسائل اقتصادی، اجتماعی، تاریخی، تکنیکی و روش های ساخت، زیست محیطی، ظرفیت های مهندسی و توان علمی دانش آموختگان معماری و سایر رشته های مرتبط توجه شود، چراکه نگاه تقلیل گرایانه و کم مایه روز به روز به مشکلات و پیچیدگی های شهری می افزاید.