تهران زلزله بیاید چقدر تلفات دارد؟

نخستین نشست مشترک مسئولین و اساتید مهندسی زلزله در قالب تشکیل کارگروه افزایش تاب آوری سازه ها در برابر زلزله در تهران با حضور مهدی چمران رییس شورای شهر تهران، سید محمد آقامیری عضو شورا، علیرضا زاکانی شهردار تهران و معاونان شهرداری تهران بعلاوه اساتید و صاحب نظران این حوزه در ساختمان شورای شهر تهران برگزار شد و افراد حاضر در جلسه با طرح مباحث و طرح سوال به گفتگو و تبادل نظر پرداختند.

مهدی چمران رییس شورای شهر تهران با حضور در این نشست با تاکید بر اینکه قدرت علمی ما درموضوعات عمومی بخصوص مدیریت بحران و پایش های مخاطرات قابل قبول و مطلوب است گفت: باید ما در بخش اجرایی نیز همانند موضوعات تئوری قوی باشیم تا بتوانیم آمادگی خود در برابر زلزله را بالا ببریم.

وی ادامه داد: متاسفانه ما در حوزه اجرایی بخصوص در بحث ایمن سازی عملکرد مطلوبی نداریم و اگر تهران زمین لرزه ای با قدرت 6 ریشتر به وقوع بپیوندد شاهد آسیب های فراوانی خواهیم بود گفت: آمادگی در برابر این اتفاق ها یک اصول است و باید بدانیم در قبال بروز چنین مخاطره ای چگونه باید عمل کنیم.

رییس شورای شهر تهران با انتقاد از اینکه متاسفانه ساخت و سازهای شهر از طراحی خوبی برخوردار نیست گفت: بخشی از بالا بردن ایمنی ساخت و سازها به نوع طراحی های ساختمانی برمی گردد بطور مثال ما در زلزله بم شاهد خرابی های بیشماری بودیم اما دیدیم یک مسجد با قدمت بالا آسیب چندانی ندیده و این نشان از اصولی بودن طراحی آن دارد.

وی فاکتورهای مهم دیگر برای افزایش ایمنی و استحکام ساختمانها در برابر زلزله را توجه به مکان یابی درست، بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده و اجرای اصولی و مبتنی بر پایه های علمی برشمرد و تاکید کرد که ما در تهران با داشتن ساختمان های متنوع باید اصول اولیه ایمنی را با دقت بیشتری ببینیم و تلاش کنیم خوب بسازیم.

سید محمد آقامیری رییس کمیته عمران شورای شهر تهران هم در این جلسه  گفت: بحث تاب‌آوری شهر تهران در برابر زلزله بالای ۷ ریشتر را در کمیته عمران شورای شهر تهران پیگیری کردیم. این اقدام از آبان ماه سال گذشته آغاز شد و در حین این اقدام زلزله ترکیه به وقوع پیوست که دقیقا فضا را برای ما روشن کرد و آنچه را که در ذهن داشتیم، مانیتور شد.

وی افزود: برای شهر و آنچه که پیش آمد یک شوک جهانی بود. این زلزله ما را مصمم کرد که به فکر این موضوع باشیم و با دید بازتری روی این مقوله کار کنیم. بر همین اساس این کارگروه را در اسفند ماه سال گذشته تشکیل دادیم. کارگروهی که به همراه معاونین کار خود را آغاز کرده و در این فاصله از طریق تیم کارشناسی که تهیه شد و با حضور اساتید مطرح دانشگاه‌ها که در این جلسه در خدمت‌شان هستیم، جلساتی برگزار شد.

آقامیری ادامه داد: از بین همه اساتید ۴۵ نفر اعلام آمادگی کردند که امروز در خدمت ۱۲ نفر از این اساتید هستیم تا در دوره اول این کارگروه از نظرات آنها بهره مند شویم. بنا داریم خروجی این جلسات پس از ۴ تا ۵ جلسه منجر به تشکیل کارگروهی قوی شود تا بتوان فکر اساسی در این خصوص منتج به راهکاری مناسب محقق شود.

این عضو شورای شهر تهران ادامه داد: در ترکیه اگر زلزله آمد استان‌های جنوبی آن درگیر مسائل مربوط به زلزله شدند ولی پایتخت سیاسی و اقتصادی ترکیه آنکارا و استانبول به کار خود ادامه می‌دادند و کشور از نظر حاکمیتی و سیاسی سر پا بود، اما تصور کنید زلزله در تهران به وقوع بپیوندد. تهرانی که پایتخت کشور است و برنامه‌های حاکمیتی، سیاسی و اقتصادی همه در این شهر به وقوع می‌پیوندد، اگر این فاجعه در تهران پیش بیاید در حقیقت این اتفاق برای کل کشور می‌افتد. چطور باید کشور را مدیریت کنیم؟ بر همین اساس ضرورت دارد که برای تهران یک فکر اساسی انجام شود و مدلی طراحی شود که برای کل کشور به ویژه کلانشهرها که در معرض زلزله قرار دارند، بکار گرفته شود.

وی با اشاره به تبعات و خسارات زلزله احتمالی تهران، تاکید کرد: بزرگترین زلزله‌ای که در جهان داشته‌ایم زلزله اقیانوس آرام بوده که بیشترین تلفات آن با سونامی رقم خورده، بطوریکه ۲۲۰ هزار نفر در این زلزله تلفات داشته‌ایم ولی زلزله‌ای که برای تهران پیش بینی می‌شود با نظرات مختلفی که کارشناسان ارائه می‌کنند ۳۰۰ هزار نفر و ۵۰۰ هزار نفر پیش بینی شده، این عددها روی کاغذ راحت است اما قطعا این موضوع شوخی نیست که چنین عددی در تهران داشته باشیم.

وی ادامه داد: قطعا باید این دغدغه را اساتید برای مسئولین ما ایجاد کنند که به موضوع زلزله توجه ویژه‌ای داشته باشیم و اینکه دوره بازگشت زلزله‌ها چه زمانی است، کارشناسان باید در این خصوص اظهار نظر کنند و نظرات آنها نیز باید پشتوانه علمی داشته باشد. در این کارگروه باید دغدغه‌های این حوزه برای مسئولین کشور در سطح ملی و نه صرفا شهرداری تهران تبیین شود. چرا که در این اتفاق کل حاکمیت سیاسی و اقتصادی در کشور درگیر می‌شود، لذا باید همه دست به دست هم دهیم تا در خصوص این مشکل راهکارهایی مناسب را اتخاذ کنیم.

علیرضا زاکانی  هم در حاشیه نشست بررسی راهکارهای افزایش تاب‌آوری شهر تهران گفت: امروز از بعد تحقق همفکری و تلاش جمعی در حوزه تاب‌آوری شهر تهران در برابر زلزله با جمع شدن اساتید اتفاق مبارکی افتاد. اساتیدی که از دانشگاه‌های مختلف و برتر کشور دعوت شدند و شورا به عنوان متصدی برگزاری این جلسه به صورت فعال، مباحث کارشناسی و فنی خوبی مطرح کردند.

وی افزود: صحبت اصلی این جلسه این بود که آیا امکان آمدن زلزله‌ای با مقیاس بالاتر از هفت ریشتر در تهران وجود دارد یا خیر؟ و اینکه در کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در این حوزه چه اقداماتی در این حوزه می‌توان انجام داد. اساتید صاحبنظر صحبت‌های خود را مطرح کردند. زلزله قطعا در کانون گسل و پیرامون آن خطرات متفاوت و غیر قابل مقایسه‌ای دارد. هر روز باید آمادگی لازم ایجاد شود و در مسیر اولویت اقدامات قبل از وقوع حادثه حرکت کنیم.

شهردار تهران ادامه داد: همه موارد و سناریوها باید در نظر گرفته شود. موضوع استحکام بنا و زیرساخت‌های شهری باید مورد توجه قرار گیرد اما ظرف ۳۰۰۰ سال گذشته زلزله‌ای که کانون آن شهر تهران باشد رخ نداده، لذا آمارهایی که ذهن مردم را درگیر زلزله‌هایی با مقیاس بالا در شهر تهران کند خارج از ذهن است؛ اما سه گسل پیرامونی وجود دارد که بر روی سازه‌های بلند تاثیرگذار هستند؛ لذا باید اولویت را به سازه‌های بلند در شهر تهران داد.

شهردار تهران با تأکید بر اینکه باید مسیر درست نوسازی برای همه مجموعه‌های شهر در نظر گرفته شود، افزود: برای شهرداری تهران پیشگیری در این حوزه مقدم است. پیشگیری به این معنا که استحکام بخشی ابنیه مسکونی مردم و زیرساخت‌های شهری به عنوان اولویت قرار گیرد. در حقیقت کاری که انجام داده‌ایم توجه به بافت ناپایدار و ناایمن شهر است. لذا برای اولین بار در تاریخ کشور ۹ دستگاه، ۱۶ هزار ساختمان بلندمرتبه شهر را پایش می‌کنند.

به گفته زاکانی، همچنین طرحی تحت عنوان پویش «محله امن» آغاز شده که طی آن ۹۰۰ نفر آموزش‌های لازم را می‌بینند و تیم‌های ما به ۱۲۸ هزار پلاک که بالغ بر یک میلیون نفر را در حدود ۳۵۰ هزار خانواده می‌شوند، پوشش می‌دهند. قطعا آغاز این طرح اطلاع رسانی عمومی می‌شود و یکی از اهداف ما تحقق مقاوم سازی پلاک‌های ریزدانه است. یعنی شناسایی آنها محقق و نوسازی آنها آغاز شود.

وی ادامه داد: نکته دیگری که باید مد نظر قرار گیرد این است که کالبد شهر برای مواجهه با شرایط مخاطره آمیز همچون زلزله آماده شود و در این میان نوسازی بافت ناپایدار مورد توجه قرار گیرد. موضوعی که می‌تواند اهرمی برای تغییر و تحول شهر و ارائه خدمات بهتر قرار گیرد.

شهردار تهران اظهار کرد: اگر به سمتی برویم که حذف گاز در تهران صورت بگیرد خطرات ناشی از آن نیز حذف خواهد شد و با استفاده از انرژی برق به عنوان جایگزین در هنگام بروز حوادثی چون زلزله ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول خطرات را از این طریق کاهش دهیم. از سوی دیگر باید در حوزه آموزش و مواجهه با حوادث اقدامات موثری را انجام دهیم که سازمان پیشگیری و مدیریت بحران در این حوزه اقدامات گسترده‌ای را آغاز کرده و در مجموع مکلف هستیم دست به دست هم دهیم و ارائه خدمات مناسبی به شهروندان داشته باشیم.

به گفته شهردار تهران، شهر تهران تا کنون طی ۳۰۰۰ سال گذشته زلزله بزرگی ندیده و پیرامون تهران زلزله‌های بزرگ داشتیم که روی ساختمان‌های بلندمرتبه تاثیرگذار است. لذا در جهت ایمن سازی این ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهر، باید گام‌های موثر برداریم.

زاکانی در پاسخ به سوالی در خصوص آخرین وضعیت گودهای پر خطر شهر تهران؟ نیز گفت: گودهای پر خطر مربوط به شهرداری تهران با عزم بزرگی که شکل گرفت بخشی از آنها همچون گود برج میلاد رفع خطر شده است و گودهای باقیمانده نیز برای رفع خطر در دستور کار قرار گرفته و در حال انجام است اما گودهای مربوط به دیگران که صاحبان آنها دقت لازم را ندارند قطعا از طریق معرفی به دستگاه قضایی رفع خطر آنها دنبال خواهد شد.

شهردار تهران در پاسخ به سوال دیگری در خصوص موضوع بارگذاری‌های بزرگ در قالب جهاد مسکن و توجه به موضوع گسل‌ها در کمیسیون ماده ۵ گفت: کل گسل‌های تهران در پهنه طرح تفصیلی ثبت شده است؛ لذا خارج از قواعد آن نمی‌توانیم الزام یا کاری انجام دهیم. اگر شائبه‌ای در این خصوص وجود داشته باشد که یک گسل چه شرایطی دارد مرکز تحقیقات راه و شهرسازی باید مجوزهای لازم را بدهد.

به گفته وی، قطعا همه اقدامات مبتنی بر شرایطی خواهد بود که شهر به سمت ایمنی پیش برود. در حال حاضر نیز در موضوع «محله کن» ۵۰۰۰ پلاک که عمدتا فرسوده و کوچک مقیاس بودند و به موضوع جان مردم و آسیب به آن مرتبط بود. لذا در کمیسیون ماده ۵ برای یک معضل ارائه طریق کردیم و طرحی را در آنجا جایگزین کردیم که اقدام بسیار بزرگی محسوب می‌شود. قطعا مسیری که می‌رویم توجه به مصالح شهر و منافع مردم است. در حال حاضر محله‌هایی همچون اسلام آباد، نفرآباد، کن، ونک، حصارک و شمیران نو در دست مطالعه هستند. چرا که محله‌ای همچون شمیران نو نیاز به نوسازی عمومی دارد که باید به نفع مردم و شهر این اقدام انجام شود.

 محمد آقامیری در پایان این نشست در جمع خبرنگاران گفت: جلسه‌ای که تشکیل شد با حضور اساتید دانشگاه‌های مختلف حول موضوع تاب‌آوری سازه‌های شهر تهران در برابر زلزله بود. آنچه که در این جلسه حائز اهمیت بود این بود که نظر اکثر کارشناسان پیش بینی وقوع زلزله بالای ۶ ریشتر در تهران بود. بر همین اساس باید راهکارهای مختلفی برای وقوع این حادثه پیش بینی شود که در خلال آن مشخص شود وظایف هر یک از دستگاه‌ها و شهرداری تهران چیست؟

وی افزود: وظایف شهرداری تهران مشخص است، اما در این جلسات بررسی مجددی انجام می‌شود تا با حضور اساتید مجربی که از هفت دانشگاه برتر کشور دعوت شدند این وظایف مورد بررسی قرار گیرد. ۴۵ استاد برای این موضوع انتخاب شدند که به مرور در جلسات کارگروه افزایش تاب‌آوری سازه‌ها در برابر زلزله دعوت خواهند شد و ماحصل این جلسات تشکیل یک کارگروه با حضور اساتیدی که مایل به همکاری هستند، خواهد بود تا بتوانیم یک بسته اجرایی تهیه کنیم تا در هنگام زلزله احتمالی مشخص باشد وظیفه ما چیست؟

آقامیری تاکید کرد: امروز باید بدانیم قبل از زلزله و پس از آن چه اقداماتی باید انجام شود. تا کنون گسل‌ها بر اساس بازگشت دوره زلزله آنها مورد بررسی و توجه قرار می‌گرفتند؛ اما امروز بر اساس نصب سنسورها و از طریق ماهواره می‌توان بررسی آنها را انجام داد. لذا باید بر اساس اطلاعات به روز، بررسی‌های دقیق مجددی انجام شود تا مشخص شود در هنگام زلزله، قبل و پس از آن چه باید کرد؟

رییس کمیته عمران شورای شهر تهران با تاکید بر لزوم ارائه آموزش‌های صحیح به شهروندان برای هنگام وقوع زلزله گفت: در موارد مختلف در هنگام وقوع زلزله در تهران باید راهکارهای مختلفی مد نظر داشته باشیم. اینکه شهروندان بدانند در هنگام وقوع زلزله باید در خانه بمانند یا از خانه خارج شوند و چه چیزهایی در هنگام خروج از خانه همراه داشته باشند؟. همه این موارد در حال بررسی است و باید ماحصل آن به عنوان آموزش در اختیار مردم قرار داده شود. باید فرهنگ‌سازی وقوع زلزله از طریق صدا و سیما دنبال شود تا هر فردی راهکارهای مختلف را در ذهن خود ناشی از آموزش‌ها داشته باشد.

وی ادامه داد: بی تردید باید درجه آمادگی در برابر زلزله را بالا ببریم و برگزاری جلساتی همانند جلسه امروز می‌تواند این آمادگی را افزایش دهد. مسئولین کشور نیز در این حوزه باید پایش گسل‌ها از طریق تکنولوژی‌های روز را در دستور کار خود قرار دهند و مدیران ملی و محلی این موضوع را دنبال کنند. البته این موضوع در سطوح مختلف در حال انجام است.

وی تاکید کرد: اساتید امروز نظرشان این است که زلزله در تهران رخ خواهد داد و دوره بازگشت زلزله گسل‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و پیش بینی‌ها احتمال وقوع زلزله بالای هفت ریشتر در تهران را نشان می‌دهد. البته میزان تاثیر آنها با توجه به فاصله از تهران متفاوت است که معمولا بر روی سازه‌های بلندمرتبه تاثیر بیشتری دارد.