قرارداد پرابهام نفتی با ویتول سوئیس

به گزارش اقتصادنیوز ، اواسط شهریورماه سال 95 خبری با عنوان «قرارداد فروش نفت ایران به ویتول سوئیس با تخفیف و در ازای دریافت وام» در خبرگزاری فارس منتشر شد.

که در آن خبر یک منبع آگاه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس اعلام کرد قراردادی در حال انعقاد با شرکت ویتول سوئیس است که هدف از این قرارداد دوساله فروش نفت خام و کاندنسیت با تخفیف به این شرکت در ازای دریافت وام با بهره های سنگین است که البته هنوز محل مصارف این وام ها تعیین نشده است.

دو هفته بعد یعنی اواخر شهریور ماه خبر تکمیلی از جزئیات این قرارداد در خبرگزاری فارس با عنوان «تخفیف بی‌سابقه در فروش مرغوب‌ترین فرآورده‌های نفتی ایران در ازای وامی با سود  تقریبا 10 درصد» منتشر شد.

اطلاعات خبرنگار خبرگزاری فارس نشان می­‌دادکه در فاز اول، شرکت ملی نفت ایران متعهد شده است از اول ماه نوامبر سال جاری میلادی (2016)، میلیون‌ها تن فرآورده پالایشگاهی از جمله انواع نفت کوره و انواع گازوئیل با کیفیت‌های متفاوت را با تخفیف‌های 15 تا 45 دلار در هر تن و برای مدت دو سال به شرکت ویتول سوئیس بفروشد و در مقابل یک میلیارد دلار  وام با بهره 6.1 درصد و 2.35 درصد کارمزد اولیه به عنوان هزینه فاینانس و در مجموع 8.54 درصد، به علاوه نرخ بهره رایج بین‌المللی یا لایبور دریافت کند. با این حساب نرخ بهره نهایی وام دریافتی بالغ بر ده درصد خواهد بود.

بررسی‌های فارس نشان می‌داد که شرکت ویتول با این قرارداد، مرغوب‌ترین و بازارپسندترین فرآورده های صادراتی ایران را برای یک مدت طولانی در اختیار خود گرفته و با برخورداری از این تخفیف استثنایی و بی‌سابقه، که در مورد یکی از این فرآورده‌ها به 45 دلار در هر تن بالغ می‌شود، عملاً سایر مشتریان و خریداران را از بازار ایران بیرون کرده و فروش این فرآورده‌های با ارزش پالایشگاهی را به انحصار خود در می‌آورد.

از سوی دیگر این شرکت با پرداخت وام و تحمیل شرایط یک­‌طرفه، ریش شرکت ملی نفت ایران را در این زمینه در گرو خود خواهد داشت و امکان تجدید نظر را از شرکت نفت خواهد گرفت.

بر اساس این گزارش دلال این معامله یک طرفه و پرسود برای ویتول، یک شرکت ایرانی مستقر در سوئیس است که برخی از مدیران فعلی آن در قالب بخش خصوصی درگیر منافع شخصی خود با شرکت ویتول هستند و به همین دلیل تلاش می‌کنند، تا مشابه این قرارداد را به نفت خام و میعانات گازی نیز تعمیم دهند.

در ان گزارش آمد در صورت موافقت نهایی با پیشنهاد ویتول برای نفت خام، شرکت ملی نفت ایران موظف می‌شود درخواست تعدادی از پالایشگاه‌های منطقه اروپا و مدیترانه برای خرید مستقیم نفت خام و میعانات گازی ایران را مسکوت گذاشته یا آنها را از طریق واسطه سوئیسی به ویتول حواله دهد.

اما این پایان اطلاعات خبرنگار فارس از این قرارداد نبود بلکه یک هفته بعد گزارشی با عنوان «اختیار دوره تعیین قیمت پایه فراورده به شرکت ویتول داده شد» در همین خبرگزاری منتشر شد، اطلاعات جدید خبرنگار فارس نشان می‌داد که علاوه بر این  امتیاز در اعطای تخفیفات بی سابقه در قیمت فرآورده های نفتی، شرکت ملی نفت ایران اقدامی دیگر، اختیار دوره تعیین قیمت پایه ی فرآورده را نیز به شرکت ویتول داده است.

بر این اساس ظاهرا شرکت سوئیسی می­ تواند با انتخاب دوره قیمت‌گذاری فرآورده ی نفتی، قیمت خرید فراورده را به اختیار خود تعیین و ده‌ها دلار [در تن] را از این محل نصیب خود کند.

ماهیت این امتیاز به گونه‌ای است که دلال سوئیسی می تواند فرآورده نفتی را در یک ماه برداشت، اما قیمت آن‌را به دلخواه خود بر اساس ماهی (ماه قبل، همان ماه یا ماه بعد از آن) محاسبه و پرداخت کند که سطح قیمته‌ا پایین تر بوده است.

اطلاعات رسیده به فارس نشان می دهد که شرکت ویتول در تلاش است قراردادهای مشابهی را برای فروش نفت‌خام و میعانات گازی پارس جنوبی به دست آورد.

اواخر مهرماه جزئیات بیشتر از نحوه فروش فراورده به این شرکت سوئیسی با عنوان «تخفیف 55 میلیارد تومانی از جیب سهامداران پالایشگاه لاوان» منتشر شد که در این گزارش خبرنگار فارس گفت نفت گاز(گازوئیل) شیرین پالایشگاه لاوان یکی از فرآورده هایی است که قرار است برای یک دوره یکساله و با تخفیف قیمت یک دلار و نود سنت در هر بشکه (معادل 25.14 دلار در هر تن) و از طریق دلال سوئیسی به شرکت ویتول فروخته شود.

این تخفیف در حالی به این دلال تعلق می‌گیرد که خرید و فروش نفتگاز 500ppm (یا 0.05%) در منطقه خلیج فارس و خاور میانه بر اساس گزارش پلاتس، با سی سنت حق مرغوبیت در هر بشکه (یا 25.2 در هر تن) انجام می شود.

به این ترتیب در قرارداد یکجانبه با شرکت ویتول، نفتگاز شیرین تولیدی پالایشگاه لاوان،در مقایسه با بازار منطقه، با20.2 دلار در هر بشکه یا 50.16 دلار تخفیف در هر تن فروخته شده است.

با توجه به اطلاعات خبرگزاری فارس، شرکت پالایشگاه لاوان موظف است طی یکسال 480 هزار تن نفتگاز (16 کشتی هر یک به مقدار 30 هزار تن) از طریق دلال سوئیسی به شرکت ویتول تحویل دهد. ضرر و زیان این قرارداد برای پالایشگاه لاوان صرفا از محل تخفیف قیمت فروش در حدود 8 میلیون دلار است.

همچنین با توجه به واگذاری انتخاب دوره قیمت‌گذاری به ویتول، و با توجه به نوسانات بازار معاملات آتی، پیش بینی می شود 15 دلار در هر تن نیز از این محل به پالایشگاه لاوان زیان وارد گردد که در طول مدت قرارداد و برای 480 هزار تن برابر با 2.7 میلیون دلار است که با احتساب زیان قبلی ، در مجموع 15 میلیون دلار یا حدوداً 55 میلیارد تومان خواهد بود که نهایتا از جیب سهامداران پالایشگاه لاوان پرداخت می‌شود.

از آنجا که سهام عمده پالایشگاه لاوان متعلق به تامین اجتماعی و سهام عدالت استانی است عملا هزینه وام شرکت ملی نفت ایران،به صورت پنهانی به این دو سهامدار عمده پالایشگاه لاوان باز می گردد.

این گزارش حاکی است در طول مدتی که این گزارش ها در خبرگزاری فارس منتشر می شد، توضیحات و حتی تکذیبیه هایی از سوی مسؤولان صنعت نفت در واکنش به این اخبار ارسال شد که بنابر رسالت حرفه ای خبرنگاری تمام این تکذیبیه ها و توضیحات در خبرگزاری فارس منتشر شد.

اما با تمام این توضیحات جالب است که 4 ماه پس از انتشار این اخبار در خبرگزاری فارس دو روز قبل 4 منبع آگاه به خبرگزاری روییترز گفتند، شرکت ویتول، بزرگترین تاجر نفتی جهان موافقتنامه ای با شرکت ملی نفت ایران برای اعطای وامی معادل یک میلیارد دلار به این شرکت امضا کرده که تضمین آن صادرات آینده فرآورده های نفتی ایران خواهد بود.

این قرارداد، اولین قرارداد مهمی است که از زمان لغو تحریم ها در سال 2016 بین ایران و یک تجارت خانه مهم بین المللی منعقد می شود. ویتول و شرکت ملی نفت ایران از اظهارنظر در این باره خودداری کرده اند. این قرارداد از نوع قراردادهایی است که در آنها مشتری برای کمک به پیشبرد یک پروژه تولیدی، پولی را از پیش به تولید کننده پرداخت می نماید.

این قرارداد نشان دهنده سرعت ترمیم اقتصاد ایران در فاصله تنها یک سال از زمان لغو تحریم ها ست که به تهران اجازه می دهد به سرعت سهم از دست رفته خود از بازار را پس بگیرداین قرارداد همچنین برخی از توافقات قدیمی تهران با شرکت های غربی را مجددا برقرار می سازد.

شرکت های خارجی به دلیل نگرانی از قوانین پیچیده تحریم های ایران همچنان با احتیاط به صنعت انرژی این کشور نزدیک می شوند و شرکت هایی نظیر شل، بی پی و انی به آهستگی خرید نفت از ایران را از سر گرفته اند.

آن دسته از مدیران این شرکت ها که شهروند آمریکا محسوب می شوند، به دلیل نگرانی از تحریم های پابرجای دولت آمریکا اغلب از مذاکرات با ایران کنار گذاشته می شوند که از جمله شاخص ترین آنها می توان به باب دادلی، مدیر عامل شرکت بی پی اشاره کرد.

در طی سال های اخیر، شرکت های بزرگ تجاری برای تضمین دسترسی درازمدت به مقادیر زیادی نفت و فرآورده های نفتی، به انعقاد این نوع قراردادها با تولید کنندگان روی آورده اند. برای مثال شرکت های بزرگ از جمله ویتول در طول جنگ اقلیم کردستان عراق با داعش در 2 سال گذشته، از این نوع قراردادها استفاده کرده اند.

یک منبع آگاه گفت: «این قرارداد وام احتمالا به یورو است و نرخ بهره آن حدود 8 درصد است و تضمین در نظر گرفته شده برای آن فرآورده های نفتی است.» به گفته وی بخشی از این فرآورده ها ممکن است به جای شرکت ملی نفت ایران توسط بخش خصوصی عرضه شوند.