اوپک در دوراهی سهم بازار یا نفت گران

به گزارش مهر، هفته قبل رویترز گزارش داد که کمیته مشترک وزرای اوپک متشکل از اعضای اوپک و کشورهای غیراوپکی تولیدکننده نفت، در بیانیه‌ای اعلام کرده اند که برای بررسی تمدید توافق کاهش تولید به مدت ۶ ماه دیگر توافق کردند. در حالی در پیشنویس نخست این قرارداد مطرح می‌شود که سطح بالای پایبندی به توافق و پیشنهاد برای تمدید ۶ ماهه آن لازم است اما براساس نسخه نهایی، این کمیته از دبیرخانه اوپک درخواست کرده است تا «وضعیت بازار را بررسی کند و در آوریل ۲۰۱۷ در مورد تمدید کاهش‌های داوطلبانه تولید گزارش ارائه دهد».

علت چنین اقدامی به اعلام ذخایر نفتی آمریکا بازمی‌گردد که حاکی از افزایش ذخیره نفتی این کشور دارد. براساس آمار اعلام شده، میزان برداشت نفت آمریکا افزایش یافته است  و ذخایر نفت این کشور  در هفته منتهی به ۱۰ مارس، به رکورد بی‌سابقه ۵۲۸٫۴ میلیون بشکه رسیده است. همین مساله سبد نفتی اوپک را از تک و تا انداخت و قیمت نفت آن به کمترین نرخ خود در سال جدید میلادی رسید. به این ترتیب متوسط قیمت نفت اوپک در هفته منتهی به ۲۴ مارس ۲۰۱۷ یعنی ۴ فروردین ماه برابر با ۴۸٫۷۶ دلار در هر بشکه شد؛ این در حالی است که متوسط قیمت نفت در ابتدای سال ۲۰۱۷، با نرخی معادل ۵۲٫۲۳ دلار معامله شده بود. این تحولات می تواند حضور مجدد شیل اویل ها را توجیه پذیر کند. و این یعنی زنگ خطر برای اوپکی ها؛ حال اینکه تولیدکنندگان نفت برای مدیریت بازار و قیمت باید چه تصمیمی اتخاذ کنند، جای بحث دارد.

جواد یارجانی، نماینده سابق ایران در اوپک درباره اینکه در چنین شرایطی باید چه اقدام عملیاتی را در پیش گرفت، با تاکید بر اینکه کشورهای عضو اوپک باید بین سهم بازار و قیمت نفت یکی را انتخاب کنند، به خبرنگار مهر گفت: نگرانی درباره قیمت نفت مشکل تمام کشورهای تولیدکننده نفت است. به جرات می توان گفت قیمت بالای نفت طی سال های گذشته که به دلیل تحریم های ایران و رخدادهای سیاسی در لیبی رخ داد، سخت ترین ضربه را به بازار نفت زد چرا که موجب شد تا عوامل اصلی تعیین کننده قیمت به حاشیه کشیده شده و عوامل سیاسی بر این بازار حاکم شود.

او ادامه داد: در نوامبر ۲۰۱۴ عربستان توانست با عدم کاهش تولید نفت خود، شیل اویل آمریکا را از بازار بیرون کند. البته باید توجه داشت که اکنون با پیشرفت فناوری، هزینه تولید شل اویل ها کاهش یافته است ازطرفی نوع تکنولوژی تولید شیل اویل به نحوی است که هر زمان اراده کنند می توان تولید نفت خود را آغاز کنند. به این ترتیب اوپکی ها در ماه می باید درباره سیاست های خود در بازار نفت به جمع بندی مناسبی برسند.

این کارشناس بین المللی نفت با بیان اینکه ایالات متحده آمریکا نخستین گام را در تنظیم بازار نفت خود برداشت، اضافه کرد: اوپک ایجاد بسیاری از طرح واره ‌هایخود را مدیون نهادی است که به موجب آن تولیدکنندگان نفت آمریکا با یکدیگر متحد شدند.

به گفته یارجانی مهم ترین تصمیم گیرنده کنونی در اوپک، عربستان است، چرا که بیشترین حجم کاهش تولید نفت را به منظور کنترل بازار انجام داده است. از سویی دیگر باید توجه داشت که وضعیت عربستان بین تمام کشورهای نفتی متفاوت است، چرا که هزینه های بالایی دارد و در دوران کاهش قیمت نفت بیشترین آسیب را از این جانب متحمل شد.

او با اشاره به سفر اخیر پادشاه عربستان به کشورهای آسیای شرقی تصریح کرد: مهم ترین پیامد این سفرهارا می توان اهمیت جایگاه نفت دانست که بلند پایه‌ترین مقام حکومتی کشوری برای انجام مذاکرات متفاوت راهی کشورهای آسیای شرقی که اغلب مصرف کننده نفت هستند، شد. به طوری که بسیاری از رسانه ها از این اقدام شاه سعودی به عنوان بازاریابی نفتی یاد کردند و آن را نشان از اهمیت ویژه نفت دانستند. گرچه ایران پیش از انقلاب اسلامی نخستین کشوری بود که برای تنوع بخشی به مبادی مصرفی نفت خود اقدام به مشارکت۵۰ -۵۰  در ساخت پالایشگاهی در  کره کرد، اما متاسفانه به دلیل مشکلات متنوع مجبور به فروش سهم خود شد. در این بزنگاه عربستان ۴۰ درصد ازاین سهم را به قیمت ۵۰۰ میلیون دلار خریداری کرد.

نماینده سابق اوپک ادامه می دهد: آنچه در اوپک از اهمیت بالایی برخوردار است، توان تولید است نه میزان ذخیره نفتی. از سویی دیگر باید توجه داشت که سرمایه به سمتی تزریق می شود که آرامش و ثباتی نسبی در آن وجود داشته باشد. بنابراین انتظار می رود برای جذب سرمایه خارجی باید ثبات بیشتری در زمینه سیاست گذاری صنعت نفت به ویژه در بخش قراردادهای نفتی ایجاد کنیم.

یارجانی در بخش دیگری از گفته های خود از روسیه به عنوان یکی از شرکای مهم ایران در بخش صنعت نفت یاد کرد و گفت: میزان روابط تجاری ایران و روسیه در حدود یک میلیارد دلار است که با توجه به همسایگی و وجود منافع مشترک رقم کمی برای مبادلات تجاری محسوب می شود. به این ترتیب مبادلاتی که در زمینه تجهیزات و کالاهای نفتی در ازای نفت خام بین ایران و روسیه مبادله شود می تواند در تحکیم رابطه دو طرفه موثر باشد.

او همچنین با اشاره به توانمندی شرکت گرنو در زمینه تجارت نفتی (traid oil) که به عقیده بسیاری شرکتی روسی است که تحت پوشش غیر روسی (فنلاندی) فعالیت می کند، اظهار کرد: باید از چنین تجربیات موفقی در راستای قدرتمند ساختن نفت خود استفاده کنیم. شرکت گرنو یکی از پنج شرکتی است که در حوزه تجارت نفت فعالیت می کند که حتی در برخی موارد درآمد آن از درآمد نفتی کشورهای تولیدکننده نفت نیز پیشی می گیرد. البته آمریکا به بهانه اینکه این شرکت وابسته به ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه است، این شرکت را تحریم کرده است.