فرمول های جدید برای صادرات «میلیارد دلاری» ایران به قطر

خبرآنلاین - زهرا علی‌اکبری: جنوب غربی قاره آسیا، در شرق شبه جزیره عربستان و بخش جنوبی خلیج فارس شیخ نشینی روزگار می گذراند که از سال 1971 استقلال یافته و از تحت الحمایگی بریتانیا خارج شده است. این کشور که  پیش از کشف نفت و گاز، به شکار مروارید و تجارت دریایی شهرت داشته است، این روزها بار دیگر بر سر زبان ها افتاده، با این تفاوت که حالا صفت ثروتمندترین کشور جهان را یدک می کشد و داستان سر زبان افتادنش به اختلافاتی باز می گردد که با همسایه ناراضی اش، عربستان دارد.

قطر این روزها از سوی عربستان، امارات متحده عربی و بحرین و چند کشور عربی دیگر با تحریم سفت و سختی روبرو شده است. این تحریم می تواند امنیت غذایی قطری را به خطر بیندازد که غذا یکی از عمده ترین اقلام وارداتی اش را تشکیل می دهد. حالا تاجری قطری گاوهای وارداتی اش را با هواپیما از استرالیا به قطر می برد تا لبنیات این کشور کوچک را تامین کند و ترکیه و ایران و دیگرانی نیز اعلام  آمادگی برای کمک کرده اند تا نگرانی ها فروکش کند.

قطر نامش جایی دیگر نیز با سرنوشت ایرانی ها گره خورده است. در پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان که میان قطر و ایران مشترک است، اما این کشور کوچک سال ها پیش از ایران و بیش از ایران از ذخایر گازی این میدان برداشت کرده است تا نشریه فوربز بدان نام ثروتمندترین کشور جهان را اعطا کند.

حالا اما قصه، قصه اختلافات عربی نیست. جهان، خصوصا کشورهایی که در خاورمیانه واقع شده اند، به فرصت های قطر چشم دوخته اند و ایران نیز می تواند از این فرصت ویژه سودی را نصیب ببرد.

 عدنان موسی‌پور، نائب رییس کمیسیون صادرات اتاق ایران که سابقه ای 15 ساله در تجارت با کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد، در این خصوص می گوید: دیگر زمانی برای فرصت سوزی نداریم و باید از فرصت پیش آمده بهره ببریم.

صحبت های این تاجر جوان اما باسابقه نکات مهمی برای کسانی دارد که قصد دارند از فرصت پیش آمده در قطر بهره ببرند. او معتقد است ایران نمی تواند با فرمول هایی که در عراق و افغانستان تجارت می کند، در قطر وارد عمل شود چرا که مردمان اندک این سرزمین ثروتمند به کیفیت بیش از کمیت اهمیت می دهند و مصرف کنندگان لاکچری این سرزمین کالاهایی می خواهند که کیفیت در آن حرف اول را بزند. طبق آخرین آمارها این کشور ۱۱،۴۹۳ کیلومتر مربعی در سال ۲۰۱۷ ۲٫۶ میلیون نفر جمعیت دارد، ۳۱۳٬۰۰۰ شهروند قطر و ۲٫۳ میلیون اتباع خارجی.  مشروح مصاحبه با عدنان موسی پور در کافه خبر در پی می آید.

 * این روزها فرصت قطر، در محافل سیاسی و اقتصادی بیش از هر عبارت دیگر به گوش می رسد. فکر می کنید امکانات استفاده از این فرصت فراهم است؟

ما به اندازه کافی فرصت سوزی کرده ایم، لازم است از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را ببریم.

 * پس از برجام، تجارت ایران دستخوش تغییراتی محسوس شده است، این تغییرات در حوزه کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس نیز قابل درک است؟

نکته مهمی است. ما پس از برجام با اروپا احساس نزدیکی کردیم اما باید این مساله را مدنظر قرار دهیم که در کنار نزدیکی به اروپا، از کشورهای حاشیه خلیج فارس که بازار مهمی برای ما محسوب می شوند فاصله گرفتیم. اتفاقا مراودات ما بیشتر با همین کشورهایی است که اطرافمان قرار دارند و اهمیت استراتژیک آنها نیز برای ما بسیار بالاست.

* آنچه اهمیت دارد این است که کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز به ما همین نگاه را دارند؟ اینکه ما فرصت تجاری مناسبی برایشان هستیم؟

کشورهای حاشیه خلیج فارس را باید سه دسته کنیم. عربستان، بحرین و امارت که رابطه چندان خوبی با ما ندارند، کویت و عمان که روابط حسنه ای دارند و قطر که ملایم تر از کویت و قطر و عربستان به ما نگاه می کند. این فرصت، شرایط را برای نزدیک تر کردن قطر به ما فراهم کرده است و ما باید از این موقعیت بهره کافی را ببریم. عربستان تلاش فراوانی کرده است تا قطر را به سمت خود جذب کند. اصلا ریشه این اختلافات به اینجا بر می گردد که قطر قصد نداشت به بحرین دوم، برای عربستان، در منطقه تبدیل شود. حالا ما می توانیم از این فضا برای نزدیک تر شدن به قطر و افزایش شمار یارانمان بهره گیری کنیم. فضای کسب و کار قطر در جهان زبانزد است، لازم است بدانید این کشور با کیفیت ترین نیروی انسانی منطقه را دارد و همان طور که آمارها نشان می دهد یکی از بهترین سرمایه گذاران جهان نیز تلقی می شوند.

اگر ما در فکر توسعه تجارت غیر نفتی مکان هستیم نباید به سادگی از کنار فرصت قطر عبور کنیم. به عبارت دیگر به اندازه کافی در این سال ها فرصت سوزی کرده ایم و حالا زمان فرصت سازی است.

* بسیاری فرصت قطر را به فرصت روسیه تشبیه می کنند، بعد از تیرگی روابط روسیه و غرب، این کشور نیز بازار مهمی برای ما محسوب شد، نظر شما در این خصوص چیست؟

فکر می کنم قیاس چندان درستی نباشد. ما از نظر فرهنگی به قطر نزدیک تریم تا به روسیه. فاصله ما با قطر بسیار نزدیک تر از فاصله ما به روسیه است و از نظر حمل و نقل، مشکلی در تجارت با قطر نداریم در حالی که حمل و نقل مساله مهمی در تجارت با روسیه محسوب می شود. در کل شرایط صعب جغرافیایی در تجارت با روسیه بسیار مهم است و ریسک تجارت با این کشور بسیار بالاتر از قطر است. منظورم این است که استفاده از فرصت قطر برای ما بسیار سهل تر از کشوری چون روسیه محسوب می شود.

* با این تفاسیر استفاده از فرصت قطر برای ما بسیار ساده تر از دیگر کشورهاست، راه های بالفعل کردن این موقعیت بالقوه چیست؟

ما پیش از این تجارت ضعیفی با قطر داشتیم. فکر می کنم کل صادرات ما به این کشور در حدود 105 میلیون دلار است و حدود 12 میلیون دلار نیز از این کشور کالا وارد می کنیم اما حالا این فرصت برای چند برابر کردن تجارت ما وجود دارد.

* چه حجمی از بازار قطر با تنش های فعلی میان این کشور و عربستان فعلا آزاد شده است؟

در حدود 40 درصد مواد غذایی قطر از عربستان و امارات وارد می شد.

* این 40 درصد چه عددی را تشکیل می دهد؟

در حدود 3.5 میلیارد دلار. پس ما با یک برنامه ریزی دقیق می توانیم تجارتمان با قطر را به یک میلیارد دلار افزایش دهیم.

* عمده ترین اقلام مورد نیاز قطر چیست؟ آیا تنها مواد غذایی بازار خوبی برای برنامه ریزی و صادرات داراست؟

اتفاقا قطر یکی از عمده ترین خریداران مصالح ساختمانی نیز هست. ظرفیت تولید مصالح ساختمانی نیز در ایران بالاست و می شود از این فرصت هم بهره برد.

* نگفتید چه اقداماتی برای بالفعل کردن این موقعیت باید در دستور کار قرار گیرد.

نکته بسیار مهمی است. ما از دو زاویه می توانیم قطر را بررسی کنیم. یکی اینکه این کشور می تواند در قامت خریدار کالاهای ما ظاهر شود و از سوی دیگر می توان از موقعیت استثنایی قطر برای بهبود موقعیت بهره برد .قطر مجهزترین ناوگان هوایی منطقه و جهان را در اختیار دارد و ما می توانیم با عقد قراردادهایی از این موقعیت استفاده کنیم. از سوی دیگر ظرفیت های بانکی این کشور و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند کویت و عمان ینز در این حوزه قابل بهره برداری است.

همین حالا امارات خیلی از تاجران ما را اذیت می کند ، می شود از موقعیت قطر استفاده کرد و این کشور را جایگزین امارات کرد.در ضمن موقعیت مناسب برای حل اختلافات احتمالی در پارس جنوبی نیز پیش روی ماست تا بتوانیم از ثروتمان در پارس جنوبی نیز استفاده کنیم و تحریم های احتمالی در این بخش را نیز بشکنیم. اما برای استفاده از این موقعیت چه کنیم؟ باید هر چه سریع تر مرکز تجارت ایرانیان را در قطر راه اندازی کنیم. از سوی دیگر دولت می تواند با تعریف یک خط اعتباری از صادر کنندگان به قطر حمایت کند و با در نظر گرفتن مسیر سبز گمرکی راه تجارت را هموار کند. من متاسفانه کندی واضحی در این حوزه می بینم در حالی که دشمن فرصت ایجاد شده، گذشت زمان است. باید در همین هفته آتی ما با تشکیل جلساتی در دوحه و تدوین برنامه عملیاتی وارد شویم و با فرمول های تجارت در عراق و افغانستان و... نیز سراغ قطر نرویم چون قطری ها ، ثروتمندند و حتی در این شرایط به استفاده از کالاهای متوسط تن نمی دهند. کیفیت در تجارت با قطر حرف اول و آخر را می زند.

* فکر می کنید این امکان هست که حتی در صورت عادی شدن دوباره روابط قطر و عربستان و دیگر کشورهای عربی، این موقعیت پابرجا بماند؟

حتما هست. ما اصلا این تنش فعلی را کنار بگذاریم. قطر میزبان جام جهانی در سال 2022 است. از همین حالا زمان خوبی است که از موقعیتی که در منطقه ایجاد می شود استفاده کنیم.

ببینید کشورهای حاشیه خلیج فارس همواره در عرصه تجارت با ما خریدار هستند و کشورهای اروپایی فروشنده . منطق حکم می کند ما برنامه تجاری محکمی برای مراوده با خریدارانمان داشته باشیم.

* ترکیه این روزها برای ورود جدی تر به بازار قطر تحرکاتی داشته است ، فکر می کنید می شود در رقابت با این کشور و سایر کشورها موفق بود؟

حتما می شود. ما نزدیکی فرهنگی خاصی با قطری ها داریم. باید توجه کنیم بخش مهمی از قطری ها ریشه ایرانی دارند و اتفاقا لابی ایرانی ها در قطر نیز لابی کارآمد و با نفوذی است. می شود از این موقعیت نیز بهره برد و در سایه این نزدیکی حتی امکان سرمایه گذاری قطری ها در ایران را فراهم کرد اما باز هم می گویم که قاتل این فرصت گذشت زمان و کندی است و امیدوارم مسئولان قدر این شرایط خاص را بدانند و با برنامه ای دقیق وارد عمل شوند.