روند بررسی لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی

حجت الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان صبح روز یکشنبه (19 آذر ماه) برای تقدیم لایحه بودجه به مجلس شورای اسلامی آمد و در سخنرانی خود اعلام کرد که وعده‌های انتخاباتی‌اش مبنی بر  اشتغال فراگیر، رفع فقرمطلق و ایجاد عدالت در بودجه سال ۹۷ ظهور یافته است.

لایحه بودجه در حقیقت پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌های دولت برای مدت یک سال است که برای بررسی‌های لازم و تصویب، تقدیم مجلس شوای اسلامی می‌شود. منابع عمومی در لایحه بودجه سال 97، 368 هزار میلیارد تومان و درآمدهای مالیاتی و گمرکی و دیگر هزینه‌ها هم 193 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. همچنین قیمت نفت در لایحه بودجه براساس بشکه‌ای 55 دلار و با نرخ تسعیر ارز که در واقع یک نرخ حسابداری است، هر دلار 3500 تومان محاسبه شده است.

می‌توان اذعان کرد که هزینه‌های جاری دولت در لایحه بودجه با رشدی به میزان  8.9 درصد همراه بوده و پروژه های عمرانی با 15 درصد کاهش و طرح‌های تملک دارایی مالی با 44.8 درصد افزایش همراه است.

 به نظر می‌رسد؛ کلیات بودجه ارائه شده دارای ابهاماتی است و برخی نمایندگان نسبت به ذکر نشدن برخی مسائل مهم مانند تعین تکلیف نجومی بگیران در روند این لایحه، اعتراض دارند و  بر این باورند که بودجه سال آینده می توانست بسیار بهتر و پربارتر بسته شود.

علی مطهری نایب رئیس دوم مجلس طی اظهارنظری درباره لایحه بودجه سال 97 اعلام کرد؛ با رد این لایحه در مجلس مسلما دولت به اصلاح آن خواهد پرداخت.

 روند بررسی بودجه سال 1397 چگونه است؟

روند بررسی بودجه سالانه کشور طبق آیین نامه داخلی مجلس به شرح زیر است: 

ماده 186- دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور را حداکثر تا پانزدهم آذر ماه هر سال به مجلس تسلیم نماید. نحوه رسیدگی به لایحه بودجه، یک‌ شورى خواهد بود و ترتیب رسیدگى به شرح ذیل مى‌ باشد:

1- نمایندگان مجلس از زمان چاپ و توزیع لایحه بودجه سالانه کل کشور و پیوست‌ ها و سوابق آن تا مدت ده روز مى‌ توانند پیشنهادهاى خود را به کمیسیون‌هاى تخصصى مجلس تقدیم نمایند.

2- کمیسیون‌هاى تخصصى موظفند حداکثر تا پانزده روز پس از چاپ و توزیع لایحه، گزارش خود را به کمیسیون تلفیق تقدیم نمایند.

3- کمیسیون تلفیق موظف است حداکثر ظرف پانزده روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون تخصصی، ضمن رسیدگى به گزارش کمیسیون‌هاى تخصصى گزارش نهایى خود را تنظیم و به مجلس شوراى اسلامى تقدیم نماید. مهلت رسیدگی کمیسیون تلفیق حداکثر تا پانزده روز با موافقت هیأت رئیسه قابل تمدید می‌باشد.

4- در جلسه علنى، پس از رسیدگى به کلیات بودجه و تصویب آن، به پیشنهادهاى مربوط به درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه عمومى دولت رسیدگى و سقف آن به ‌تصویب خواهد رسید. پس از آن پیشنهادهاى مربوط به تبصره‌ ها و ردیف‌ها رسیدگى مى‌ گردد.

تبصره 1- در جلسه علنى، تنها پیشنهادهایى که توسط نمایندگان و کمیسیون‌ها در زمان مقرر دریافت و به چاپ رسیده، مشروط به عدم مغایرت با قانون برنامه، قابل طرح مى‌ باشد. پیشنهادهایی که منبع درآمد مشخصی نداشته باشد قابل طرح نخواهد بود و پیشنهادهایی که مازاد بر سرجمع نباشد زمانی قابل طرح است که ردیف مشخص جایگزین را معین نماید. تشخیص موارد مذکور با رئیس جلسه خواهد بود.

تبصره 2- نحوه رسیدگى به متمم، اصلاحیه‌ هاى بودجه و سایر مواردى که در این ماده پیش‌ بینى‌ نشده طبق مقررات معمول در این آیین‌ نامه خواهد بود.

تبصره 3- در صورت عدم تصویب کلیات لایحه بودجه، فقط برای یک‌ بار موضوع به کمیسیون تلفیق ارجاع می‌شود تا حداکثر ظرف هفتاد و دو ساعت گزارش اصلاحی خود را به مجلس ارائه نماید.

ماده 187- جلسات مجلس برای رسیدگی به بودجه سالانه باید بلاانقطاع در کلیه ایام هفته غیراز جمعه و تعطیلات رسمى، حداقل روزى چهار ساعت منعقد گردد و تا موقعى که شور و مذاکره پایان نیافته و رأى مجلس أخذ نشده است از دستور خارج نمى‌ شود و هیچ لایحه یا طرح دیگر نمى‌ تواند مطرح باشد مگر لایحه یک یا چند دوازدهم بودجه در صورت ضرورت.

تبصره- اگر مطالب فورى و فوتى اعم از طرح‌ها و لوایح دو فوریتى و غیره پیش آید که به تشخیص مجلس تأخیر آن موجب زیان جبران ‌ناپذیرى باشد، در این صورت براى طرح و تصویب آن زمان مشخصى معین مى‌ شود.

ماده 188- چنانچه لایحه بودجه سالانه کشور تا تاریخ تعیین شده در این آیین‌نامه به مجلس تسلیم نشود دولت موظف است لایحه چند دوازدهم بودجه را نیز به مجلس تسلیم نماید.

این لایحه پس از چاپ و توزیع در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. ابتدا نماینده دولت و سپس دو مخالف و دو موافق به ترتیب هر کدام به مدت پنج دقیقه صحبت می‌کنند و سپس کلیات لایحه به رأی گذاشته می‌شود. در صورت تصویب، رسیدگی به لایحه در ردیف اول دستور جلسه علنی بعد قرار می‌گیرد. در وقت رسیدگی ابتدا پیشنهاد نمایندگان درخصوص میزان چند دوازدهم مطرح و درصورت عدم تصویب نسبت به عدد چند دوازدهم پیشنهادی دولت رأی‌گیری می‌شود.

تبصره 1- مجلس چند دوازدهم بودجه را بر مبنای آخرین قانون بودجه سالانه مصوب مجلس رسیدگی می‌نماید.

تبصره 2- حداکثر مدتی که مجلس می‌تواند برای بودجه چند دوازدهم تصویب نماید سه ‌دوازدهم است.