تشنگی، تنها سهم دریاچه ارومیه

به گزارش ایسنا، اطلاعات ثبت شده در ۲۴ آذر ماه، بیانگر این است که حجم آب موجود در دریاچه برابر با یک میلیارد و ۶۶ میلیون متر مکعب بوده و این در حالی است که طبق میانگین دراز مدت ۳۰ ساله، میزان آب موجود در دریاچه باید برابر با ۱۶ میلیارد متر مکعب باشد.

برخی نقش عوامل انسانی در خشکی دریاچه‌ی ارومیه و لزوم مداخله‌ی زودهنگام را عاملی بر خشک شدن دریاچه می دانند و معتقدند که با در نظر گرفتن دخالت نامناسب بشر در طبیعت، هیچ بلا و خطری دور از انتظار نیست. در همه بحران‌های زیست محیطی به اقدامات اورژانسی نیاز است و به ساری صراف کارشناس حوزه آب برای احیای دریاچه‌ای مثل دریاچه‌ی ارومیه در دنیا حدود ۲۵ سال زمان لازم است.

وی با اشاره به نقش خشکی دریاچه در گرم شدن هوا اظهار کرد: پهنه‌ی آبی دریاچه در گذشته نقش موثری در تعدیل هوای شهرهای حاشیه‌ دریاچه داشت. اما امروزه با توجه به وجود پهنه‌ خشکی در سطح وسیع و خاصیت خشکی‌ها شاهد گرم شدن هوا حتی در فصول سرد سال هستیم.

وی با بیان این‌که ۱۵ سال پیش برخی هشدار محققان و دانشگاهیان مبنی بر خشکی دریاچه‌ی ارومیه را سیاه‌نمایی خواندند، اظهار کرد: بی‌توجهی به هشدارها، نبود منشور محیط‌زیست، جای خالی کرسی‌های آزاداندیشی در مسائل زیست محیطی، نبود حمایت ملی از محیط زیست و اجرایی نشدن قوانین و حمایت از برخی کارخانجات آلاینده به بهانه‌ی حمایت از تولید و اشتغال نتیجه‌ای جز تخریب محیط زیست ندارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز گفت: بی‌توجهی مسئولان ذی‌ربط نسبت به بحران خشکی دریاچه‌ی ارومیه و نبود قوانین مصوب برای کشاورزان و مردم، باعث شده است تا مردم خشکی دریاچه را یک بازی خبری تلقی کنند. مسئولان به مردم نیاز دارند، از این‌رو می‌کوشند مردم را ناراحت نکنند. هیچ هشدار جدی و قانون تصویب شده‌ای در این‌باره وجود ندارد. علاقه‌ی مردم ما هم در شعار خلاصه شده و هیچ تغییر مثبت و موثری در مصرف آب و الگوی کشت توسط مردم و مسئولان دیده نمی‌شود!

وی با اشاره به برخی سیاست‌گذاری‌های نادرست حوزه‌ی کشاورزی در برنامه‌ی ششم توسعه تصریح کرد: تولید سالانه‌ی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن چغندر و تبدیل ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب‌دار به باغ از جمله سیاست‌های مدون در برنامه‌ی توسعه‌ی ششم است که بدون توجه به میزان آب مورد نیاز به احداث باغ و کشت چغندر تدوین شده و با توجه به این‌که اراضی موجود در حاشیه‌ی دریاچه‌ی ارومیه یکی از کانون‌های اصلی کشت چغندر با نیاز آبی فراوان است، اجرای این طرح، بحران خشکی را تشدید خواهد کرد. منابع آبی ما قانونی به هدر می‌روند.

ساری صراف افزود: تا زمانی که بحران دریاچه‌ی ارومیه و کم‌آبی از سوی مسئولان جدی گرفته نشود، نمی‌توان از مردم انتظار داشت. با وجود چنین طرح‌هایی در برنامه‌ی ششم توسعه‌ مردم نیز بحران آب را جدی نمی‌گیرند و اگر محصولاتی با نیاز آبی زیاد کشت کنند، کار غیرقانونی انجام نداده‌اند، چون مجوز آن در برنامه‌ی توسعه‌ی کشور و از سوی مسئولان صادر شده است. مردم زمانی خود را موظف به اجرای قوانین می‌دانند که مسئولان را جدی و صادق ببیند.

وی با اشاره به نادیده گرفته شدن منابع انرژی، توصیه به استفاده از کودهای شیمیایی و تشویق به سدسازی در برنامه‌ی ششم توسعه گفت: با وجود منابع آبی محدود و بحران خشکی دریاچه، نمایندگان هم وعده‌ی سدسازی به مردم می‌دهند. مردم این مغایرت در بیانات و قوانین مصوب را به وجود اهداف پنهان و سیاسی تعبیر می‌کنند.

گفتنی است که در چهار سال گذشته ۲۲۲۶ میلیارد تومان اعتبار به طرح های احیای دریاچه تخصیص یافته اما بدلیل مشکلات دولت در تامین منابع اعتباری میزان تخصیص، معادل ۲۰ درصد اعتبارات مصوب بوده است همچنین در بررسی‌های انجام گرفته از آخرین وضعیت پروژه‌ها و عوامل اثرگذار در آن سه عامل تغییرات اقلیمی و تدابیر مدیریتی به همراه مشکلات اقتصادی درتامین منابع اعتباری عنوان شده است.

علاوه بر این باید به این مساله توجه کرد که از ۲۷ راهکار مصوب ستاد ملّی احیای دریاچه ارومیه  ۱۲ راهکار در افزایش تراز دریاچه ارومیه تاثیر مستقیم دارد که می توان به ممنوعیت توسعه اراضی کشاورزی، ممنوعیت برداشت غیرمجاز از منابع آب سطحی و زیرزمینی، کنترل سطح زیرکشت چغندر قند و جلوگیری از خروج چغندر تولیدی به سایر استان ها و ساماندهی برداشت از منابع آبی در حوضه دریاچه اشاره کرد که تا کنون به سرانجام نرسیده است

همچنین کاهش میزان مصرف تا حد ۴۰ درصدی در بخش کشاورزی از مهمترین برنامه های مدیریت مصرف منابع آبی است لذا در این حوضه باید با آگاه سازی و آموزش کشاورزان و جلب مشارکت آنان در اجرای طرح های مدیریت کشت، استفاده از ارقام مقاوم به کم آبی و پربازده و اجرای شبکه های آبیاری تحت فشار و سیتم های نوین آبیاری در اراضی حوضه دریاچه ارومیه از میزان مصرف مازاد بر نیاز کشاورزی کاسته شود.

حیات و احیا دریاچه ارومیه نیازمند یک بسیج همگانی و توجه به برنامه ها است که برای این مهم لازم است تمام مسوولان در تمام ارگان ها با یکدیگر متحد باشند تا بتوان دریاچه ارومیه را از خشکی و تشنگی نجات داد.