رکود در صنعت ساختمان و نگرانی شغلی مهندسان

این در حالی است که مجمع جهانی اقتصاد(World Economic Forum) که نشست سالانه سران کشورها و فعالان عمده اقتصادی جهان را در 'داووس' سوئیس برگزار می کند در گزارشی با عنوان 'سرمایه انسانی' ایران را پس از چین، هند، آمریکا و روسیه پنجمین کشور جهان از لحاظ جمعیت دانش آموختگان رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی اعلام کرده است. ایران در سال 2016 میلادی 335 هزار دانش آموخته متخصص در رشته های مهندسی داشت.

گرچه این آمار نشانگر ظرفیت و توان بالای نظام آموزش عالی ایران و استعداد جوانان کشورمان برای تحصیل در رشته های فنی است اما فقدان تناسب و هماهنگی میان نظام تربیت نیروی انسانی متخصص با کشش و پویایی بازار کار سبب مشکلاتی شده بطوری که بر اساس تحقیقات 'سازمان همیاری اشتغال دانش آموختگان جهاد دانشگاهی' در پایان سال 1392 حدود 35 درصد از بیکاران تحصیل کرده دانشگاهی ایران را دانش آموختگان رشته های مهندسی ساخت و تولید تشکیل داده اند.

طبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، رشته های مهندسی ساختمان عبارتند از عمران، معماری، ترافیک، نقشه برداری، شهرسازی و برق. 55 درصد این متخصصان مهندس عمران، 12 درصد معماری، دو درصد نقشه بردار و یک درصد مهندس شهرسازی هستند. همچنین رشته مهندسی عمران با حدود 62 هزار دانشجو جزو 10 رشته پرجمعیت دانشگاهی در کشور است.

عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: مهمترین مشکل مهندسان ساختمان در شرایط رکود صنعت ساخت و ساز، نبود کار و فرصت اشتغال است.

مهندس محمدرضا محسنی افزود: در شرایط کنونی کار برای مهندسان ساختمان متناسب با جمعیت قابل توجه آنها نیست. طی سالهای اخیر نیز صنعت ساختمان به حالت رکود درآمده و از سوی دیگر بر تعداد مهندسان ساختمان افزوده شده و این عدم تناسب منجر به بیکاری این قشر و بروز مشکلات مالی برای آنان شده است.

وی ادامه داد: هیچ نهادی در مورد بیکاری مهندسان ساختمان احساس مسئولیت نمی کند و راه چاره ای برای افزایش مشکلات آنان بیان نمی شود. وزارت راه و شهرسازی مسئول رفع مشکلات در صنعت ساختمان و بیکاری مهندسان است و باید برای بهبود این وضعیت راه چاره ای بیابد.

عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی گفت: در گذشته مهندسی ساختمان شغل پردرآمدی بود و به همین علت خانواده ها فرزندان خود را ترغیب می کردند که مهندس ساختمان یا معمار شوند اما در سالهای بعد از انقلاب به دلیل افزایش دانشگاهها و گرایش بسیاری از جوانان به تحصیل در رشته های مربوط به مهندسی ساختمان یکباره جمعیت این قشر بیش از اندازه شد. از سوی دیگر میزان کار به اندازه جمعیت نبود به خصوص در شرایط کنونی که رکود اقتصادی در کل کشور حاکم است و قشر مهندس ساختمان با مشکلات متعدد مواجه شده است.

* رکود در ساخت و ساز

مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: رکود در صنعت ساختمان از چند سال پیش در کشور شروع و از سال 1393 تشدید شده و این مساله شامل خراسان رضوی نیز می شود.

مهدی سالیانی افزود: این رکود دلایل زیادی دارد که یکی از آنها بی توجهی به طرح جامع مسکن است و تا زمانی که این شرایط پا برجا بماند وضعیت مشاغل مرتبط با صنعت ساختمان بهتر از گذشته نخواهد شد.

وی ادامه داد: طرح جامع مسکن سال 1380 تدوین شد و متولی اجرای آن وزارت راه و شهرسازی است. با توجه به شرایط کنونی این طرح نیازمند بازنگری و تدوین سیاستهای کلانی است تا بر اساس آن متولیان استانی بتوانند نسبت به تغییر در وضعیت ساخت و ساز و مسکن تصمیم بگیرند.

مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری خراسان رضوی گفت: برای رونق ساخت و ساز لازم است بازنگری کلی در سطح قانونگذاری و سیاستهای کلان، ضوابط و مقررات توسط وزارتخانه های متولی صورت گیرد. دولت برای رونق بازار مسکن تلاش کرده اما به منظور حصول نتیجه لازم باید فعالیتهای جدیدی در سطح قانونگذاران، وزارتخانه ها و نیز در استان برای هماهنگی در اجرای سیاستهای کلان و ضوابط و مقررات انجام گیرد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: رکود در صنعت ساختمان مساله ای است که طی چند سال اخیر در کل کشور بوجود آمده و بطور قطع مشاغل مرتبط با آن بویژه مهندسان ساختمان را به لحاظ نبود کار دچار مشکل کرده است.

محمدرضا حسین نژاد افزود: برای بهبود این وضعیت باید یک سری تصمیمات در کلان کشور برای خروج از رکود و یک سری تصمیمات در حوزه استان برای مباحث مرتبط با روان سازی ساخت و ساز و تسهیل صدور مجوزها انجام گیرد.

وی ادامه داد: با مصوباتی که شورای اسلامی شهر مشهد در ماههای آینده خواهد داد و مساعدتی که استانداری خراسان رضوی و کمیسیون ماده پنج در این بخش خواهند داشت شاهد رونق در ساخت و ساز در حوزه استان و برداشتن موانع مربوط به رکود خواهیم بود.

معاون شهردار مشهد گفت: هرچند برای برداشتن موانع مربوط به رکود صنعت ساختمان باید سیاستها در کلان کشور اتخاذ شود اما مسئولان استانی و شورای شهر نیز می توانند با اتخاذ برخی تصمیمات زمینه جذب سرمایه گذاران و سازندگان را فراهم کنند تا دغدغه جامعه مهندسان برطرف شود.

وی به وضعیت صنعت ساختمان در مشهد نیز اشاره و بیان کرد: ظرف شش ماه اخیر تحرکاتی در این صنعت بوجود آمده که نمی توان علت خاصی برای آن در نظر گرفت. به دلیل شرایط حاکم بر کشور همیشه نمودار رکود یا رونق صنعت ساختمان در نوسان است اما شواهد نشان می دهد در آینده نزدیک صنعت ساختمان رونق می گیرد.

حسین نژاد به آخرین آمار صدور پروانه های ساختمانی در مشهد اشاره و بیان کرد: ظرف شش ماه نخست امسال 2 هزار و 511 پروانه ساختمانی با زیربنای 2 میلیون و 549 هزار و 162 مترمربع در مشهد صادر شده که این میزان در مدت مشابه سال قبل 2 هزار و 378 پروانه با زیربنای 2 میلیون و 699 هزار و 382 مترمربع بوده است.

* اشتغال 30 درصد مهندسان ساختمان

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: 37 هزار مهندس در هفت رشته ساخت و ساز در این استان پروانه اشتغال دارند اما تنها 30 درصد آنها مشغول کار هستند. 40 درصد مهندستان در خراسان رضوی نیمه شاغل بوده و 30 درصد نیز بیکار و یا به مشاغل غیرمرتبط با حوزه تخصصی خود مشغول هستند.

حسین کامران دیسفانی افزود: مهندسان ساختمان به صورت عمده با دو مشکل مواجه هستند، نخست اینکه شمار دانش آموختگان رشته های مرتبط با مهندسی ساختمان بیش از حد و ظرفیت اشتغال است و در واقع تناسبی بین تعداد مهندسان و ظرفیت اشتغال وجود ندارد.

وی ادامه داد: چند سالی است که رکود صنعت ساختمان را در بر گرفته و شرایط بدی را برای مهندسان و دیگر مشاغل مرتبط با این صنعت ایجاد کرده و طی چند سال اخیر نیز رونقی در صنعت ساختمان شکل نگرفته و به بیکاری مهندسان منجر شده است.

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی گفت: دستگاههای متولی نظیر وزارتخانه های علوم و راه و شهرسازی و نیز شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان باید بررسی دقیقی نسبت به موضوع بیکاری مهندسان ساختمان و ازدیاد جمعیت دانش آموختگان رشته های مهندسی داشته باشند و راه حلی برای آن بیابند.

وی افزود: باید راهکارهایی اتخاذ شود تا حداقل بین عرضه و تقاضا در بخش مهندسی ساختمان تناسبی بوجود آید و وضعیت از شرایط فعلی بدتر نشود. هم اینک در بخش ارائه خدمات مهندسی هیچ مهندسی به درآمد مطلوب دست نمی یابد و در واقع کار حرفه ای درآمد زیادی ندارد اما انعقاد قرارداد با سازندگان سرمایه گذار منجر به کسب درآمد مطلوب برای مهندسان می شود.

کامران دیسفانی اظهار امیدواری کرد که دولت و مسئولان تا حدودی برای خروج از رکود صنعت ساختمان راهکاری بیانیشند و نیز خود مهندسان با تعریف و تولید پروژه هایی که می تواند برای این قشر اشتغال ایجاد کند وارد عمل شوند.

وی گفت: مهندسان ساختمان می توانند ورود بالادستی به موضوعات مهندسی داشته باشند و با تعریف و تشویق سرمایه گذاران و بکارگیری متخصصان فضای کسب و کار را بهبود ببخشند.

650 مجموعه انبوه ساز، هزار و 800 شرکت مشاوره ای و دو هزار شرکت پیمانکاری در خراسان رضوی فعالیت می کنند. خراسان رضوی در مجموع 48 هزار مهندس شامل 24 هزار نفر عضو نظام مهندسی ساختمان، 15 هزار عضو نظام مهندسی کشاورزی و 9 هزار نفر عضو نظام مهندسی معدن دارد. سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی با 30 هزار عضو مهندس در هفت رشته عمران، مکانیک، برق، شهرسازی، ترافیک، نقشه برداری و معماری دومین سازمان نظام مهندسی بزرگ کشور بعد از تهران است. حجم ساخت و سازها در خراسان رضوی در زمان رونق اقتصادی سالانه بالغ بر هفت میلیون مترمربع است.