سردرگمی در اجرای ابرپروژه اسقاط 220 هزار خودور

به گزارش اقتصادنیوز طبق تصمیم دولت، قرار است ۲۰۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه خودروی فرسوده سنگین (تجاری) طی سه سال اسقاط و محصولاتی نو جایگزین آنها شوند. هرچند این طرح در صورت اجرا، تاثیر قابل‌توجهی بر کاهش آلودگی هوا و پایین آمدن مصرف سوخت و همچنین افت نرخ تصادفات جاده‌ای خواهد داشت، با این حال به نظر می‌رسد خودروسازان تجاری کشور هنوز از آمادگی لازم برای اجرای این ابرپروژه برخوردار نیستند.

این ناآمادگی را می‌توان به وضوح در آمار تولید سال گذشته تجاری‌سازان مشاهده کرد، چه آنکه با وجود افزایش تیراژ، فاصله زیادی با خودروهای موردنیاز در ابرپروژه اسقاط دارند. با در نظر گرفتن طرح دولت، باید هر سال ۶۷‌هزار و ۵۰۰ دستگاه خودرو تجاری سنگین در کشور به تولید برسد و این در حالی است که آمار سال گذشته نشان می‌دهد تجاری‌سازان تنها حدود یک سوم از این رقم را به تولید رسانده‌اند. با این حساب، دولت راه زیاد و سختی برای عملی کردن ابرپروژه خود دارد و اگر می‌خواهد ظرف سه سال، بیش از ۲۰۲ هزار خودروی فرسوده سنگین را اسقاط و جایگزین کند، باید زیرساخت‌های آن را فراهم کرده و ظرفیت خالی تجاری‌سازان را فعال سازد.طبق آمار اعلامی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در مجموع ۱۹ هزار و ۷۵۶ دستگاه خودروی تجاری سنگین در سال ۹۶ به تولید رسیده است که در مقایسه با سال ۹۵، افزایشی بیش از ۱۴ درصد را نشان می‌دهد. در این آمار، مینی‌بوس‌ها و میدل‌باس‌ها آماری یک هزار و ۳۸۱ دستگاهی را از خود به جا گذاشته‌اند تا در مقایسه با سال ۹۵، حدود ۵۳ درصد افزایش تولید را تجربه کرده باشند. همچنین تیراژ اتوبوس‌ها نیز به یک هزار و ۷۸۲ دستگاه رسیده که نشان از رشد ۵۴ درصدی آنها در مقایسه با سال ۹۵ دارد.از سوی دیگر اما در مجموع تنها ۱۶ هزار و ۵۹۳ دستگاه کامیون و کامیونت و کشنده طی سال ۹۶ به تولید رسیده و با این حساب، تولید این مدل خودروها نسبت به سال ۹۵، حدود ۹ درصد بالا رفته است.

هرچند این افزایش تولید خودروهای تجاری طی سال ۹۶، به نوبه خود نکته مثبتی به‌شمار می‌رود، اما نکته منفی اینجاست که تولیدکنندگان خودروهای موردنظر، زیر ظرفیت اسمی خود مشغول به تولید هستند. در این بین، با دو غول نیمه‌دولتی یعنی ایران‌خودرودیزل و سایپادیزل مواجهیم که با تیراژی بسیار کمتر از ظرفیت اسمی خود به تولید مشغول هستند. بنابر آمار اعلامی، ایران‌خودرودیزل (زیرمجموعه تجاری‌ساز ایران خودرو) طی سال گذشته کمتر از ۸۰۰ دستگاه محصول سنگین و نیمه سنگین (شامل کامیون، اتوبوس و مینی‌بوس) به تولید رسانده که این آمار در مقایسه با تیراژ سال گذشته افتی فاحش را نشان می‌دهد. در حالت تفکیکی، ایران خودرودیزل تنها ۴۸۱ ‌دستگاه کامیون و کامیونت و کشنده را طی سال گذشته به تولید رسانده که نشان از افت بیش از ۸۰ درصدی آن در مقایسه با سال ۹۵ دارد. این شرکت اما در بازه زمانی موردنظر ۲۹۴ دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس به تولید رسانده که این تیراژ سبب کاهش ۳۲ درصدی ایران خودرو دیزل (در حوزه اتوبوس و مینی‌بوس) شده است. دیگر واحد تجاری‌ساز نیمه دولتی کشور یعنی سایپادیزل نیز که زیرمجموعه گروه خودروسازی سایپا به‌شمار می‌رود، طی سال گذشته در مجموع چهار هزار و ۷۳۵ دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده را به تولید رسانده است که نشان می‌دهد در مقایسه با سال ۹۵ حدود ۵۴ درصد افزایش تیراژ داشته است.

هرچند خودروسازان خصوصی نیز در تولید محصولات تجاری کشور نقش دارند، با این حال آنها نیز با مشکلات زیادی به‌خصوص در حوزه مالی مواجه هستند و تیراژشان کفاف ابرپروژه اسقاط دولت را نمی‌دهد. با توجه به آمار منتشره، خودروسازان بخش خصوصی توانسته‌اند بیش از ۱۴ هزار دستگاه انواع کامیون و کامیونت و کشنده و اتوبوس و مینی‌بوس را به تولید برسانند.این در حالی است که آنها هم مانند ایران خودرودیزل و سایپادیزل، زیر ظرفیت اسمی خود تولید دارند. در این بین، بیشترین تیراژ نصیب بهمن موتور شده که آمارها نشان می‌دهند این شرکت حدود ۶ هزار دستگاه انواع خودروهای سنگین و نیمه سنگین را در سال ۹۶ به تولید رسانده است.با توجه به تیراژ سال گذشته تجاری‌سازان، اسقاط و جایگزینی بیش از ۲۰۲ هزار خودرو فرسوده، نیاز به بهبود زیرساخت‌ها و تخصیص منابع مالی کلانی دارد و باید منتظر ماند و دید دولت با چالش‌های موجود بر سر راه ابرپروژه‌اش چه خواهد کرد.