پرسش‌وپاسخ‌هایی‌که باید ایران و غرب دربارهFATF مطرح کنند
به گزارش اقتصادنیوز اما هیچ‌گاه پرسیده نمی‌شود که استدلالهای طرف مقابل بر چه برهان‌ها و بهانه‌هایی استوار است. «دنیای‌اقتصاد» سعی کرده با نگارش دیالوگ‌ها، ابزارهای لازم را برای تقویت طرف ایرانی در میز مذاکره شناسایی کند.
FATF تبدیل به موضوع حساسی در کشور شده که دیگر در ابعاد فنی خودش نمی‌گنجد. اظهارنظرها پیرامون این موضوع فنی از دایره سیاست هم خارج شده و موضوع به کرات در رسانه‌ها مورد بحث قرار گرفته است تا اذهان جامعه نیز درگیر یک موضوع فنی و تخصصی شود. مخالفان هنوز دغدغه‌ها و استدلالهای گوناگونی در رد آن بیان می‌کنند و معتقدند که دولت در مذاکره با طرف غربی از در ضعف وارد شده است. اما تاکنون شده که خود را جای طرف غربی بگذاریم تا استدلالهای بیان شده از سوی آنها را مقابل مذاکره‌کنندگان کشورمان تصور کنیم؟ تا زمانی که ما متوجه خواسته و استدلال طرف مقابل نباشیم، نمی‌توانیم به درک درستی از فضای مذاکره برسیم. همانند میدان جنگ که تا زمانی که از تجهیزات و مهمات آنها آگاه نباشیم، امکان پیش‌بینی درست از سوی ما سلب می‌شود. به همین منظور «دنیای اقتصاد» سعی کرد تا با شبیه‌سازی مذاکره طرف ایرانی با طرف غربی، استدلال‌ها و پاسخ‌های احتمالی طرف مقابل را برای همگان قابل تجسم کند. این گفت‌وگوی فرضی را می‌توان تا ساعت‌ها ادامه داد؛ اما به نظر همین گفت‌وگوی ۲ هزار کلمه‌ای نیز می‌تواند برای کسانی که خواهان درک بیشتری از ابعاد مختلف موضوع هستند، راهگشا باشد.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: با توجه به اینکه آمریکا بر خلاف حقوق بین‌الملل برجام را نقض کرده است، ما از سایر دولت‌های طرف مذاکره در برجام توقع داریم که اولا این عمل را محکوم کنند و آن را خلاف حقوق بین‌الملل اعلام کنند و ثانیا ترتیبی دهند که مجموعه امتیازاتی به ایران داده شود که ایران قانع شود به برجام متعهد باقی بماند. در غیر این صورت، با وجود خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌هایی که به موجب آن رفع شده بودند، دلیلی ندارد که ایران، باز هم پایبند به اجرای برجام باقی بماند. گو اینکه حتی قبل از خروج آمریکا از برجام هم به دلیل کارشکنی‌هایی که صورت می‌گرفت عملا ما به امتیازاتی که از آن انتظار داشتیم، نرسیدیم.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: با این نکته که عمل آمریکا، خلاف حقوق بین‌الملل بود موافقیم و در رسانه‌ها هم اعلام کردیم که با اقدام آمریکا در این خصوص موافقت نداریم. از اینکه ایران، بلافاصله پس از خروج آمریکا از برجام تصمیم نگرفت که از برجام خارج شود و با منطق و عقلانیت با موضوع برخورد کرد، هم متشکریم. این موضوع را هم درک میکنیم که باید به ایران امتیازاتی داده شود که قانع شود اجرای برجام را ادامه دهد. با این حال، برای انجام این کار، یکسری مشکلات عملی وجود دارد که توانایی ما برای گسترش تجارت با ایران را محدود میکند.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: اقداماتی که تا کنون انجام داده‌اید، صرفا اعلام مواضع سیاسی بوده است و در عمل چیزی مشاهده نکرده‌ایم. ملت ما خواستار آن است که در عرصه عملی اقداماتی انجام دهید که اثر واقعی اقتصادی داشته باشد. کدام مشکل عملی وجود دارد که مانع از این می‌شود که تجارت با ایران را گسترش دهید؟ انتظار داریم هر مشکل عملی که وجود دارد خودتان مرتفع کنید.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: یکی از این مشکلات، بودن ایران در فهرست سیاه FATF است. همان‌طور که می‌دانید، بر اساس مقررات داخلی کشورهایی که ما آنها را نمایندگی میکنیم، بانک‌ها موظف هستند که روابط بانکی و مالی خود را با بانک‌های کشورهایی که در فهرست مزبور هستند، به حداقل کاهش دهند. وقتی ما چنین مقرراتی را در کشورهای خود تصویب کرده‌ایم و به همه بانک‌ها ابلاغ کرده‌ایم، نمی‌توانیم به کشورها بگوییم که آنها را در رابطه با ایران نادیده بگیرند. خصوصا اینکه در حال حاضر فقط ایران و کره شمالی در فهرست مزبور قرار دارند. علاوه بر این، اگر ما چنین کاری انجام دهیم، بر خلاف استانداردهای FATF عمل کرده‌ایم. حال آنکه در صحنه بین‌المللی خود را ملزم کرده‌ایم که این استانداردها را اجرا کنیم. بنابراین، از شما تقاضا میکنیم که برنامه اقدام را که ۲ سال پیش با FATF مورد توافق قرار داده بودید، اجرایی کنید تا از فهرست سیاه خارج شوید و ما هم بتوانیم به بانک‌های خود بگوییم که مکلف به توسعه روابط با بانک‌های شما هستند.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: قرار بود با امضای برجام، همه تحریم‌ها رفع شود و تجارت ایران و سایر کشورها به حالت عادی بازگردد. برای همین هم بود که ما محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای خود را پذیرفتیم. حال که ایران، همه تعهدات خود را به موجب برجام انجام داده است، شما موضوع دیگری را به‌صورت بهانه عنوان می‌کنید و می‌گویید که باید مساله FATF حل شود. این، خلاف قولی است که شما در برجام داده بودید. نباید هر روز مانع و بهانه جدیدی را در مسیر روابط تجاری با ایران مطرح کنید.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: موضوعی که ما مطرح میکنیم بر خلاف برجام نیست. در برجام قید شده است که اگر ایران تعهدات هسته‌ای خود به موجب برجام را انجام دهد، تحریم‌ها علیه آن رفع خواهد شد و در تجارت با آن مانند سایر کشورها رفتار خواهد شد. اکنون نیز دقیقا در پی اجرای همین نکته هستیم. اجرای استانداردهای FATF چیزی است که ما آن را از همه کشورها می‌خواهیم. ملاک تشخیص آن هم فهرستی است که FATF منتشر میکند. در این رابطه رفتار ما با ایران، متفاوت از رفتار ما با سایر کشورها نیست. اگر هر کشور دیگری نیز در فهرست FATF بود، ما همین برخورد را با آن داشتیم. ما بعد از برجام، تحریم‌های هسته‌ای ایران را لغو کردیم و هیچ تحریم هسته‌ای جدیدی وجود ندارد. اما در برجام قید نشده بود که ایران مکلف به اجرای سایر استانداردهای بین‌المللی نظیر استانداردهای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم نیست. حتی اگر مساله هسته‌ای ایران و برجام هم وجود نداشت، ما اجرای این استانداردها را از شما می‌خواستیم. تمام کشورهای دیگر دنیا به‌جز ایران و کره شمالی هم این استانداردها را پذیرفته‌اند. بنابراین برای اینکه بتوانیم روابط بانکی و تجاری با شما داشته باشیم، از شما می‌خواهیم که این استانداردها را اجرا کنید.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: ما اجرای استانداردهای گروه اقدام مالی را قبول نداریم؛ چرا که این استانداردها برای این طراحی شده است که اطلاعات نظام مالی ما به سایر کشورها نظیر آمریکا ارائه شود و بر این اساس، تحریم‌های بیشتری علیه ما وضع شود. اگر ما این استانداردها را بپذیریم و اجرا کنیم، ممکن است بعدا به استناد همین استانداردها، گروه‌ها و سازمان‌هایی را که از نظر ما محور مقاومت تلقی می‌شوند، تروریست تلقی کنید و مبارزه با آنها یا حداقل عدم حمایت از آنها را از ما بخواهید. حال آنکه ما بر اساس قانون اساسی خود موظف هستیم که از آنها حمایت کنیم.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: ولی شما با گروه اقدام مالی توافق کرده‌اید که برنامه اقدام را اجرا کنید. در این رابطه، وزیر امور اقتصادی و دارایی شما هم تعهد سیاسی به FATF داده است که برنامه اقدام را ظرف ۱۸ ماه اجرا کند که تابه‌حال مدت زیادی از سپری شدن آن زمان گذشته است. علاوه بر آن، سایر کشورها که از محور مقاومت حمایت می‌کنند و گروه‌های مقاومت در خاک آنها حضور دارند هم پذیرفته‌اند که استانداردهای مزبور را اجرا کنند و از این حیث هم خللی به حمایت آنها از مقاومت وارد نشده است.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: وزیر امور اقتصادی و دارایی ما اشتباه کرده است و عمل خلاف قانون انجام داده است. علاوه بر این، وزیر اقتصاد ما عوض شده است و اکنون شخص دیگری وزیر اقتصاد ماست. ما خود را به امضای او متعهد نمی‌دانیم. عملکرد سایر کشورها نیز برای ما ملاک نیست. ما برای تصمیم‌گیری درخصوص این‌گونه مسائل، ملاک‌های خودمان را داریم.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: شما دولت آمریکا را به عهدشکنی متهم می‌کنید؛ زیرا به تعهدات رئیس‌جمهور قبلی پایبند نبوده و برجام را که توسط دولت قبلی امضا شده است، اجرا نمی‌‌کند. منطقی نیست که خود شما به تعهد وزیر اقتصادی که همین رئیس‌جمهور انتخاب کرده پایبند نباشید.
اگر وزیر اقتصاد ایران، اختیار توافق با FATF را نداشته، این یک مساله داخلی شماست. آیا اگر بعد از اجرای تعهدات برجامی شما، دولت‌های اروپایی و آمریکا می‌گفتند که وزرای خارجه آنها اختیار امضای برجام را نداشتند و تعهد خود را اجرا نمی‌کردند، این مطلب را می‌پذیرفتید؟ علاوه بر این، ما از شما نمی‌خواهیم که از عملکرد سایر کشورها تبعیت کنید. اما این امر که کشورهایی مثل سوریه و لبنان، در عین حمایت از محور مقاومت، با FATF همکاری می‌کنند، نشان می‌دهد که شما هم می‌توانید چنین کاری را انجام دهید و لازم نیست برای اختلافاتی که با آن دارید، همکاری با آن را به طور کل کنار بگذارید.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: ما هم اکنون بخش عمده‌ای از برنامه اقدامی را که وزیر اقتصاد ما امضا کرده بود، اجرا کرده‌ایم. انتظار داریم که FATF با اجرای همین بخش‌ها ما را از فهرست سیاه خود خارج کند. همین که FATF این کار را انجام نداده است و صرفا اقدامات مقابله‌ای علیه ایران را به حالت تعلیق درآورده است، نشانه عدم صداقت آنهاست. با این عدم صداقت، ما دلیلی نمی‌بینیم که همکاری بیشتری با FATF داشته باشیم. این صرفا یک دام است برای آنکه امتیازات بیشتری از ما گرفته شود و در نهایت هم مانند برجام، جز خسارت چیزی عاید ما نخواهد شد.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: از همان ابتدایی که وزیر اقتصاد شما با FATF توافق کرد، گفته شد که خروج ایران از فهرست سیاه، منوط به این است که تمام بخش‌های برنامه، اجرایی شود. اگر ایرادی به این نکته داشتید، باید همان موقع بیان می‌کردید. در دو سال گذشته نیز هر بار که FATF بیانیه داد، بر این نکته تاکید کرد که خروج از فهرست سیاه، منوط به اجرای کامل برنامه اقدام است. بنابراین FATF همان چیزی را که از ابتدا با شما توافق کرده بود، اجرا میکند و بر خلاف آنچه گفته عمل نکرده است. علاوه بر این، بخش‌های متعددی از آنچه شما می‌گویید اجرا میکنیم باید مبنای قانونی داشته باشند. شما تاکنون قوانین لازم را برای این کار تصویب نکرده‌اید و به کنوانسیون‌های بین‌المللی نپیوسته‌اید. مشکل شما برای الحاق به این کنوانسیون‌ها چیست؟
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: کنوانسیون‌های بین‌المللی که شما به آنها اشاره می‌کنید دستپخت غرب هستند و ما تمایلی به اجرای آنها نداریم. کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم، با مبانی ارزشی و قانون اساسی ما مغایرت دارد. بنابراین، ما آن را نمی‌پذیریم. تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: آیا منظور شما این است که مبارزه با عملیات تروریستی و تامین مالی آن با مبانی ارزشی و شرعی شما مغایرت دارد؟ در این صورت، چطور سایر کشورهای اسلامی- حتی کشورهایی که با شما دوست هستند و روابط استراتژیک دارند- این کنوانسیون را پذیرفته‌اند؟
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: این‌طور نیست که ما با مبارزه با تروریسم و تامین مالی آن مخالف باشیم. ایران، همواره در مبارزه با تروریسم پیشقدم بوده است. حتی امروز هم در صف اول مبارزه با تروریسم قرار داریم و مبارزه ایران با تروریست‌های داعش، امری است که همه دنیا شاهد آن است. با این حال، در برخی قسمت‌های کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم، موادی وجود دارد که ما نمی‌توانیم آنها را بپذیریم.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: اگر این‌طور است، لااقل اصل کنوانسیون را بپذیرید و در عین حال، مشخص کنید کدام مواد، خلاف قانون اساسی و مبانی ارزشی شما هستند و آن مواد را نپذیرید. وقتی اصلا به کنوانسیون ملحق نمی‌شوید، این تصور به‌وجود می‌آید که شما با کل آن مخالف هستید و این امر باعث تقویت دشمنان شما می‌شود که ادعا می‌کنند ایران به‌طور کلی با مبارزه با تروریسم مخالف است و ادعا می‌کنند که دلیل آن هم این است که به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم ملحق نمی‌شود. کشورهای دیگری هم مثل شما وجود داشته‌اند که بندهایی از کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم را قبول نداشته‌اند و همین رویکرد را اتخاذ کرده‌اند و الان هم مشکلی با FATF ندارند.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: اگر اصل کنوانسیون را بپذیریم و نسبت به برخی بندهای آن مخالفت کنیم، آن‌گاه دولت‌های غربی به این رویکرد ما اعتراض می‌کنند و آن‌گاه ناچار می‌شویم کل کنوانسیون را بپذیریم و شما ما را مجبور خواهید کرد که کل کنوانسیون را اجرا کنیم و حتی اشخاص و مقامات خودمان را که از نظر شما تروریست تلقی می‌شوند در اختیار شما قرار دهیم.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: ما چگونه می‌توانیم شما را مجبور کنیم که چنین کاری را انجام دهید؟ روشن است که هیچ‌کس نمی‌تواند شما را مجبور کند که مقامات خودتان را تروریست تلقی کنید. اگر ما می‌توانستیم چنین کاری را انجام دهیم و مقامات سایر کشورها را به صرف همکاری آن کشورها با FATF دستگیر کنیم، در مورد سایر کشورهایی که با آنها مشکل داریم و با FATF همکاری می‌کنند چنین کاری را انجام داده بودیم. علاوه بر این، حتی اگر هم بر فرض محال چنین کاری ممکن باشد، شما آن موقع چنین کاری را نخواهید کرد و این خواسته FATF را اجرا نخواهید کرد. در آن صورت، نهایت کاری که FATF می‌تواند انجام دهد این است که شما را در فهرست سیاه قرار دهد. این در حالی است که با عدم همکاری با FATF شما در حال حاضر در فهرست سیاه قرار دارید و اکنون بدون اینکه تمام این اتفاقات فرضی رخ داده باشد به استقبال همان هزینه‌ها و تبعات رفته‌اید.
تیم مذاکره‌کننده ایرانی: در هر حال، ما نگران این هستیم که همکاری با FATF تبعاتی داشته باشد که در حال حاضر نمی‌توانیم به‌طور دقیق آنها را پیش بینی کنیم و به این منظور، تمایلی نداریم که استانداردهای آن را اجرا کنیم.
تیم مذاکره‌کننده طرف مقابل: اما با این اقدام، روابط بانکی و مالی شما برقرار نمی‌شود و به نتایجی که از برجام انتظار داشتید هم نمی‌رسید. دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی شما هم در رسیدن به هدف خود که منزوی کردن اقتصاد شماست تقویت می‌شوند. برای همین است که آنها به‌طور جدی با خروج ایران از فهرست سیاه FATF مخالفت می‌کنند.
