ارز 4200 تومانی چه تاثیری بر زندگی اقشار کم درآمد داشت؟
به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از تسنیم؛ در چند سال اخیر مقام معظم رهبری اسامی سال‌ها را با عناوین اقتصادی انتخاب می‌کنند و امسال نیز با توجه وضعیت حاکم بر اقتصاد نام «رونق تولید» را برای سال 98 انتخاب کردند.
در سال‌های گذشته بخش خصوصی راهکارهایی را برای اجرایی شدن شعار سال داشته‌اند که البته تعداد زیادی از کارشناسان اعتقاد دارند که به اندازه‌ای که باید به آنها توجه نشده و به همین علت است که بخش زیادی از اهداف نامگذاری سال‌ها محقق نشده باقی مانده‌اند.
خبرنگار خبرگزاری تسنیم در مشهد مقدس گفت‌وگویی با غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران داشته و در آن به موانع موجود بر سر راه اجرایی شدن شعار سال پرداخته که مشروح آن در زیر آمده است.
خبرنگار : مهم‌ترین موانعی که تاکنون سبب شده که شعارهای سال به صورت مطلوب عملیاتی نشوند چیست؟ در مورد رونق تولید باید چه اقدامی انجام شود؟
شافعی: شعارهایی که مقام معظم رهبری هر سال تعیین می‌کنند دارای اهدافی هستند؛ در وهله نخست تصور من این است که وحدت رویه در راهکارهای اجرایی برای رسیدن به این اهداف وجود ندارد و مشاهده می‌شود که هر کسی و هر سازمانی از دید خود راهکار اجرایی برای این شعارها ارائه می‌دهد.
همه ما این را شاهد هستیم که بعد از اعلام شعار سال در همه دستگاه‌ها و نهادها کارگروه‌های اجرایی شعار سال تشکیل می‌شود بدون اینکه اینها با هم ارتباط داشته باشند.
در مورد شعار سال گذشته که حمایت از کالای ایرانی بود بخش خصوصی تکیه زیادی به این مسئله داشت که حمایت از کالای ایرانی بیشتر از بخش تقاضا باید در بخش عرضه باشد اما برخلاف این خواسته همه به دنبال تقویت تقاضا رفتند به عبارت دیگر مردم و دیگر بخش‌های جامعه را تشویق به این کردیم که بیشتر کالای ایرانی خریداری کنند.
مثلا سازمان‌های ایرانی به غیر از کالاهای ایرانی خریداری نکردند و یا اینکه در بخش بن و یا تسهیلات برای خرید کالای ایرانی پرداختی‌هایی وجود داشت که این مسئله در کوتاه‌مدت اثر دارد اما بلافاصله بعد از چند ماه ما را دوباره جای اول برمی‌گرداند.
حمایت از بخش عرضه این است که از تولید پشتیبانی کنیم که رقابتی شود و کالاهایی تولید کند که بتواند با کالاهای دیگر رقابت کند تنها در آن زمان می‌توان گفت که حمایتی اصولی از تولید به عمل آورده‌ایم.
این توقع بسیار زیادی است که ما از مردم بخواهیم کالای بی‌کیفیت را با قیمت بالاتر خریداری کنند که این وضعیت در مورد بسیاری از کالاهای ما مصداق داشت هر چند هم اکنون این وضعیت وجود ندارد و در واقع باید گفت این نوع از حمایت اصلا اصولی نیست.
خبرنگار : سال گذشته سال بسیار پرالتهابی برای مردم بود و مشکلات اقتصادی بسیاری از طبقات جامعه را درگیر کرد، با این وضعیت رونق تولید امکان‌پذیر است؟
شافعی: رونق تولید با روش‌های گذشته‌ای که ما داشته‌ایم و ادامه دادن آنها هیچ وقت امکان‌پذیر نیست؛ تولید یک کار بلندمدت است که هم اکنون در وضعیت فعلی بسیار پیچیده‌ای قرار گرفته است.
برای توسعه تولید ساختار بسیار معیوبی داریم؛ در واقع ما نیازمند اصلاح ساختار هستیم و در جمله‌ای ساده باید گفت زمانی تولید رونق پایدار پیدا می‌کند که جذابیت در کار تولیدی بالا برود و میزان سودآوری در بخش تولید نسبت به سایر کارها بیشتر شود.
خبرنگار : به نظر شما این کار بیشتر به عهده دولت است یا مجلس؟
شافعی: هر دو.
خبرنگار : قوانین ما تسهیل‌کننده و حمایت‌گر بخش تولید نیست و بیشتر وارداتمحور است؛ از بوروکراسی اداری در بخش‌های دولتی نیز شکایت داشته‌اید؛ کدام یک از این دو مورد مشکل بیشتری برای بخش تولید به وجود آورده‌اند؟
شافعی: در یک گویش عامیانه در بین مدیران ما اعتقادی وجود دارد که می‌گوید از این ستون تا آن ستون فرج است؛ به عبارت دیگر مسئولان به این مسئله فکر می‌کنند که حالا مشکل امروز را برطرف کنیم تا فردا خدا بزرگ است و این دیدگاه هیچ وقت نمی‌تواند برای بخش تولید توسعه ایجاد کند.
دائما به دنبال این هستیم که کار اورژانسی انجام دهیم در حالی که زخم‌های ما با یک پانسمان اورژانسی قابل درمان نیست و نیازمند جراحی‌های عمیق در مسائل اقتصادی به ویژه در بخش تولید هستیم که به نظر من هیچ کس جرأت تصمیم‌گیری در اقدامات بزرگ و عمیق در حوزه اقتصاد کشور را ندارد و تا وقتی که این اصلاح صورت نگیرد بقیه اقداماتی که انجام می‌شود تزئینی، روبنایی و وصله پینه‌ای است که برای مدت کوتاه اثر دارد اما در بلند مدت اثر آن از بین می‌رود.
در مورد تولید هم مسئله همین است کدام سرمایه‌گذار در کشور حاضر است ریسک بالا را بپذیرد، سودآوری کمتر داشته باشد و سرمایه خود را به سمت بخش تولید ببرد که سودآوری آن در طولانی مدت انجام می‌شود و آینده مشخصی هم ندارد.
تا وقتی که در کشور ما کسی در بخش تولید فعالیت داشته باشد مجبور به تأمین همه هزینه‌های کشور باشد و فعالان بخش‌هایی مانند دلالی و واسطه‌گری سود بیشتری داشته باشند هیچ سهمی هم از هزینه کشور را پرداخت نکنند علی‌رغم هر تشویقی که انجام شود باز هم فرد به سمت سرمایه‌گذاری در تولید نرفته و به سمت کارهای کوتاه مدت سوق پیدا می‌کند.
خبرنگار : سال 98 نیز با التهابات اقتصادی آغاز شد؛ آیا امکان بهبود وضعیت وجود دارد؟
شافعی: حتما سال سختی در پیش داریم؛ حتی سخت‌تر از سال گذشته اما با توجه به مجموعه امکانات کشور اگر روش‌ها تغییر پیدا کنند می‌توانیم این سختی‌ها را پشت سر بگذاریم.
خبرنگار : شما اشاره کردید که روش‌ها باید تغییر کند؛ آیا می‌توانم این استنباط را کرد که از دیدگاه شما تغییر افراد برای بهبود وضعیت اقتصادی کافی نیست؟
شافعی: به هیچ عنوان با تغییر افراد کار ما درست نمی‌شود و ما باید روش‌ها را تغییر دهیم، هم اکنون همه حرف در این است که ما مشکل منابع مالی داریم؛ از دیدگاه بنده اصلا این مشکل وجود ندارد بلکه مشکل در نحوه توزیع این منابع است.
یکی از مشکلات بسیار جدی ما این است که در اتلاف منابع استاد شده‌ایم اما اگر از این منابع با روش‌های درست استفاده شود، سال 98 علی‌رغم همه سختی‌ها می‌تواند توفیقات زیادی برای ما داشته باشد متأسفانه ما هم اکنون منابع کشور را در جاهایی خرج می‌کنیم که به عقیده بنده هیچ فایده‌ای برایمان به همراه ندارد و این اگر اصلاح نشود هر چه قدر منابع هم استفاده شود باز هم مشکلات ما رفع نمی‌شود.
خبرنگار : در نامه‌های که شما به رئیس جمهوری و معاون اول رئیس جمهوری نوشته بودید انتقادات زیادی به ارز 4200 تومانی و سیاست‌های ارزی داشتید؛ موضع شما در مقابل سیاست‌های کنونی بازار ارز به چه صورت است؟
شافعی: در سال 97 در مورد سیاست‌های ارزی اعلامیه‌های رسمی در اعتراض به سیاست‌های ارزی داشته و با کمال تأسف هیچ اعتنایی به آنها نشد در مورد ارز 4200 تومانی موضع بخش خصوصی این بود که این سوبسید زیادی که در قالب این ارز در اختیار افراد قرار داده می‌شود هدف اصلی خود یعنی حمایت از اقشار آسیب‌پذیر را برآورده نمی‌کند و از دیدگاه ما اقشار ثروتمند از این یارانه بیشتر از اقشار کم درآمد استفاده می‌کنند.
یکی از شاهد مثال‌هایی که ما در داریم در مورد دارو بود؛ یعنی با وجود حساسیت بسیار زیادی که در مورد دارو و توزیع درست آن وجود داشت باید گفت بسیاری از روستائیان ما دسترسی به پزشک هم ندارند چه برسد به دارو، اما افراد ثروتمند حتی در صورتی که باد موی آنها را تکان دهد به چندین متخصص و آزمایشگاه مراجعه می‌کنند به عبارت دیگر در واقع سوبسید دارو به دست افراد ثروتمند می‌رسد.
همچنین وجود شکاف بالایی که بین 4200 تومان و قیمت واقعی ارز وجود دارد رانت و سواستفاده از منابع به شدت افزایش پیدا می‌کند و همین اتفاق هم افتاده و هم اکنون گفته می‌شود مقدار قابل توجهی ارز از کشور بیرون رفته و هیچ وارداتی هم در ازای آن صورت گرفته نشده است.
اخطارهای ما در مورد موضوعات بعد از التهابات ارزی مثلا پیمان ارزی و سایر مواردی از این دست نیز ادامه داشت و بعد از ضایعات فراوان دولت؛ بعد یکی پس از دیگری همان پیشنهادات بخش خصوصی را به اجرا درآورد. برخلاف آنچه دولتمردان تصور می‌کنند بخش خصوصی همیشه به فکر خودش نیست کسانی ممکن است که در بخش خصوصی حضور داشته باشند که به فکر منفعت خود باشند اما این مسئله عمومیت ندارد و این افراد به آینده اقتصاد کشور اهمیت می‌دهند.
دولت باید به حرف کارشناسان بخش خصوصی توجه کند اما علی‌رغم تأکید بسیار واضحی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در شهریور سال گذشته در جلس‌های با دولت داشتند و در آن اعلام کردند که نظرات اتاق بازرگانی باید گرفته شود اما این کار انجام نمی‌شود.
اقداماتی که هم اکنون انجام می‌شود تنها با مشارکت 3 بخش اثربخش هستند: نخست خود حاکمیت، دوم کارشناسان مستقل دانشگاهی و سوم کارشناسان سالم بخش خصوصی اگر این 3 در کنار هم قرار بگیرند این اقدامات به نتیجه می‌رسد و اگر این 3 در کنار هم قرار نگیرند هیج نتیجه‌ای به همراه ندارد.
هم اکنون در مورد پیمان ارزی اقدامات درستی انجام می‌شود و به نظر بنده برخی از مسئولان دولتی از روی اجبار به نظرات کارشناسان بخش خصوصی توجه داشته‌اند.
خبرنگار : این آزمون و خطاهایی که دولت در حوزه ارزی انجام داده برای کشور بیش از حد گران تمام نشده است؟
شافعی: بله، شما اگر در تمام کشورهای دنیا بررسی کنید ما جزو کشورهایی از دنیا هستیم که مرتب تصمیمات اشتباه گرفته و آنها را ادامه می‌دهیم به عبارت دیگر تجریبات گذشته نتوانسته درسی برای آینده ما شود و این دور تسلسل همچنان ادامه دارد.
اینها برای یک کشور هزینه دارد سیستم یارانه‌ای اقتصاد ما در کشور چیزی به جز خسران برایمان به همراه نداشته در تمام دنیا می‌گویند قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود اما ما منابعی به اندازه دریا را به صورت قطره قطره و خرد و خرد کرده‌ایم و نمی‌توانیم از آنها استفاده کنیم.
خبرنگار : به عنوان نماینده بخش خصوصی در سطح کلان اگر بخواهید یک جمله امیدوار کننده به فعالان اقتصادی بگویید چه می‌گویید؟
شافعی:می‌گویم امیدوارم که در کشور هر کسی جای خودش بنشیند و میزان اقلیت حرفه‌ای در تصمیم‌سازان ما افزایش یابد و همچنین دایره هماهنگی میان بخش‌های مختلف نیز افزایش پیدا کند.
