تفاوت زنان با مردان کارگر ؛ کار زیاد مزد کم

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از ایرنا، زنان کارگر نخستین قربانیان بحران‌های اقتصادی محسوب می شوند و هرگاه برنامه اخراج یا تعدیل نیرو پیاده سازی می شود، زنان در صف اول قرار دارند و بسیاری از کارفرمایان معتقدند که زنان در صورت ازدواج و بارداری بهره وری کمتری دارند و با وجود تجربه و مهارت لازم، کنار گذاشته می شوند. 
بررسی جمعیت 10 ساله و بیشتر سال 1397 نشان می دهد، 40.5 درصد جمعیت در سن کار و از نظر اقتصادی فعال بوده اند؛ یعنی در گروه شاغلان و بیکاران قرار گرفته اند. همچنین نتایج مزبور بیانگر این است که نرخ مشارکت اقتصادی در این دوره زمانی بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است. 
سال گذشته 38.6 درصد زنان 15 تا 29 ساله بیکار بودند و این رقم نسبت به سال پیش از آن 1.8 درصد کاهش یافته، در حالی که پارسال 21.2 درصد مردان 15 تا 29 ساله بیکار بودند. 
سهم جمعیت بیکار زنان 10 ساله و بیشتر و نیز فارغ التحصیلان آموزش عالی از کل بیکاران 65.9 درصد و در مردان 26.1 درصد ثبت شد. 
سال گذشته اشتغال زنان در بخش خدمات با رقم 53.4 درصد نسبت به بخش کشاورزی و صنعت بیشترین رقم را داشت و نسبت به سال پیش از آن (1396) رشد یک درصدی نشان می دهد، اشتغال زنان در بخش های صنعت و کشاورزی در سال 1397 به ترتیب 26.9 و 19.7 درصد است. 
نرخ بالای بیکاری زنان یک روی سکه و روی دیگر آن مشکلات و معضلاتی است که زنان کارگر با آن روبرو می شوند. به گفته کارشناسان و کارگران زن، دستمزد به مراتب ناچیز آنها نسبت به همتایان مرد با وجود کار یکسان حتی بیشتر، رده های پایین شغلی با وجود داشتن شایستگی، دانش و تخصص های لازم و نبود امنیت شغلی مهمترین معضلات زنان کارگر است. 

** زنان کارگر از شرایط کاری خود چه می گویند؟
«شیرین قربانی» دختر 23 ساله ای که در کارگاه کوچک تولید شلوار جین کار می کند، وقتی از وی درباره حرفه و مشکلاتش پرسیدم، گفت: چهار سال است که با معرفی یکی از دوستانش در کارگاه تولیدی پوشاک کار می کند. 
وی افزود: روزهای اول به من وعده دادند که پس از چند ماه بیمه می کنند، اما تا کنون این اتفاق نیفتاده و چون در این مدت بسیاری از همکارانم از کار بیکار شدند، من نیز از ترس اینکه مبادا بیکار شوم، اعتراضی نکردم. 
این کارگر خیاطی با بیان اینکه از ساعت هشت صبح تا 6 بعدازظهر مشغول به کار است، گفت: در طول روز یک ساعت وقت ناهار و نماز دارم و بقیه روز، بدون وقفه کار می کنم. 
وی افزود: کارفرمای این واحد حاضر نیست که یک روز کامل مرخصی بدهد و حتی چنانچه سفارش کار هم نداشته باشیم، مجبوریم بسته بندی کنیم و یا نظافت داخل کارگاه را انجام دهیم. 
وقتی از وی درباره آشنایی با قوانین کار پرسیدم، گفت: اطلاعی از آن ندارد و حتی چنانچه بدانم هم با این شرایط بیکاری جامعه، سودی ندارد. 
«مریم حیدری» 28 سال دارد و در مهد کودکی در محدوده انقلاب کار می کند، وی سطح پایین دستمزد را نخستین معضل کاری خود بیان می کند. 
به گفته حیدری با وجود اینکه قرارداد کاری امضا کرده و بیمه تامین اجتماعی است، اما مدیر مهد کودک به هیچکدام از موارد همچون حداقل حقوق تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی و مرخصی سه روز در هفته پایبند نیست. 
وی افزود: برای جبران کمبود دستمزد، در منزل سفارش خرد کردن سبزی، تهیه پیاز سرخ کردنی و مواردی از این قبیل را نیز برای مادران مهد کودک انجام می دهد. 
«زهرا معصومی» منشی همزمان برای مطب دندانپزشکی و پزشک داخلی کار می کند، صبح تا ظهر هماهنگ کردن برنامه پزشک داخلی و بعدازظهرها نیز کارهای مطب دندانپزشکی را انجام می دهد. 
وی که علاقه زیادی به رشته پزشکی دارد، گفت: نتواستم از سد کنکور بگذرم و در این رشته تحصیل کنم، اما یکی از دبیرانم با سفارش خود، موجب شد تا در این مطب مشغول به کار شوم. 
معصومی درباره حقوق دریافتی هم ناراضی بود و اظهار داشت: بسیاری تصور می کنند چون درآمد پزشکان بالاست حقوق خوبی پرداخت می کنند، اما این موضوع صحت ندارد. 
وی می افزاید: کار من تنها محدود به تنظیم وقت بیمار نیست و گاهی کارهای بانکی، خرید اقلام مورد نیاز مطب و مواردی از این قبیل را انجام می دهم و برای رسیدگی به زندگی شخصی خود فرصت زیادی ندارم. 

** سهم زنان 80 درصد شاغلان بدون بیمه 
به مناسبت فرا رسیدن هفته کارگر به سراغ «سمیه گلپور» رئیس کمیته بانوان کانون عالی انجمن های صنفی کارگری رفتیم و در خصوص مسائل و دغدغه زنان کارگر پرسیدیم که به ایرنا پاسخ داد: مطابق آمار اعلام شده توسط موسسه های مالی سازمان پژوهشی تامین اجتماعی در سال 1396، 80 درصد شاغلان بدون بیمه سهم زنان بود که شامل مشاغل خانگی و کارگاه ها می شود. 
به گفته وی، اخذ چک و سفته در کارگاه های غیررسمی توسط کارفرما و ترس از بین رفتن فرصت های شغلی یکی از دغدغه های زنان کارگر است. 
رئیس کمیته بانوان کارگری اظهار داشت: زنان در روستاها و شهرهای کوچک به عنوان نیروی کار ارزان و بدون قرارداد حقوقی در خیلی از جاها دیده نمی شوند. 
وی افزود: بند 9 اصل سوم قانون اساسی بر تساوی حقوق زنان و مردان تاکید دارد و دولت موظف به رفع این تبعیض ها است، برخی کارفرماها برای اینکه زیر بار تعهدات قانون کار، حقوق زنان متاهل همچون حق عائله مندی و دیگر موارد نروند، بانوان مجرد را استخدام می کنند. 
گلپور تصریح کرد: مزد پایین، ساعت کار طولانی در واحدهای کوچک و برخی واحدهای بزرگ از مشکلات زنان کارگر است و زنان با وجود اطلاع در برابر این موارد کوتاه می آیند. 
وی با بیان اینکه ضعف اطلاعات حسابداری در کارگر و کارفرما وجود دارد، بنابراین کارگران موارد حقوقی را نمی دانند و چنانچه بدانند، پیگیر آن نیستند و از طرفی برخی کارفرمایان نیز ارزشگذاری درستی نسبت به کار کارگران ندارند. 
این فعال کارگری افزود: کارفرمایان در فعالیت کشاورزی، شناخت درستی از فعالیت زنان کارگر و تاثیر آنها در رشد بهره وری ندارند و مدیریت منابع را به سمتی نمی برند که ارزش این کارگران لحاظ شود، بنابراین سهم کارگر تنزل می یابد. 
وی، دیگر مشکلات کارگران زن را پایین بودن سواد حقوق اجتماعی در احقاق حقوق حقه خود در تنظیم قراردادها می داند. 
گلپور تاکید کرد: در ایجاد و حمایت از تشکل های کارگری بانوان ضعف وجود دارد و فاقد حمایت های دولتی است و در کانون عالی انجمن های صنفی کارگری که یک دهه از عمر آن می گذرد، تشکل بانوان کارگر هنوز نتوانسته خود را نشان دهد. 

** راهکارها و پیشنهادات حل معضلات زنان کارگر 
گلپور با اشاره به نامگذاری امسال به نام «رونق تولید» گفت: باید کارگروه تخصصی بانوان کارگر در وزارت کار با مشارکت تشکل های کارگری بانوان که به صورت رسمی و قانون فعالیت می کنند، با هدف انعکاس مسائل، مشکلات و راهکارها در قالب آئین نامه و بخشنامه تشکیل شود. 
وی تصریح کرد: در بحث اشتغال زنان، بانوان خبره و مجرب در حوزه های مختلف داریم که به صورت دولتی، خصوصی و شخصی دانش و تجربه کسب کرده اند، اما در سطوح مورد نیاز به کار گرفته نشده اند. 
وی تاکید کرد: باید نظارت کار بر محیط های کارگری بانوان بیشتر شود تا در نتیجه آن برخی شیوه های غلط در این حوزه اصلاح شود. 
گلپور اظهارداشت: ضرورت تهیه و تدوین الگوی اشتغال بانوان برای صیانت از حقوق آنها احساس می شود که باید سیاستگذاران در حوزه کارگری یکی از مباحثی که به آن توجه دارند، این موضوع باشد. 
این فعال صنوف کارگری گفت: لازم است سیستم های دولتی ترتیبی اتخاذ نمایند تا کارفرما در ازای استخدام بانوان از تسهیلاتی مانند پرداخت یارانه و معافیت مالیاتی برخوردار باشند و بنابراین جاذبه ای برای استخدام زنان ایجاد شود. 
وی درباره آمار قطعی زنان کارگر در کشور گفت: 700 تا 800 انجمن صنفی کارگری با بیش از 6 تا هفت میلیون عضو در کشور فعالیت دارند که نیمی از آنها را زنان کارگر تشکیل می دهد. 
گلپور هدف انجمن های صنفی را افزایش رویه مطالبه گری برای احقاق حقوق، اصلاح قانون کار، گسترش حوزه مالی کارگران و بهبود معیشت بانوان عنوان کرد.