درس‌های که تصمیم‌سازان ایران از سیل نوروز گرفتند
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، فرزانه صادق‌مالواجرد معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی به حجم و افزایش بارش‌ها در مقایسه با سال‌های قبل اشاره کرد و گفت: میزان و حجم بارش‌ها در مقایسه با سال‌های گذشته قابل مقایسه نبود، به‌عنوان نمونه بیشترین حجم بارش در خرم‌آباد به میزان ۱۰۸۹ میلی‌متر ثبت شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۷۵ درصد بیشتر بود. بر اثر این بارش‌ها میزان تخریب بیش از حد انتظار بود. معاون وزیر راه و شهرسازی دلایل میزان تخریب‌ها را دست‌اندازی به طبیعت، جنگل‌تراشی‌ها و تغییر مسیر رودخانه‌ها برشمرد و افزود: یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش میزان تخریب‌ها، دست‌اندازی و جنگل‌تراشی‌هایی بود که در اراضی بالادست از جمله دامنه‌های زاگرس شاهد بودیم و این عوامل استان‌های لرستان، ایلام و همچنین خوزستان را تحت تاثیر قرار داد.
دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران یادآور شد: طبق مطالعات و آمار غیررسمی، در ۲۰ سال گذشته حدود ۲۰ میلیون درخت را در اراضی فرادست زاگرس که اکثرا درختان بلوط، ارژن و بنه هستند از دست داده‌ایم. این از دست دادن درختان و دست‌اندازی به جنگل‌ها فرسایش خاک را به وجود آورد و با این میزان بارش به شسته‌شدن خاک دامن زد. وی خاطرنشان کرد: در طرح‌های جامع، تفصیلی و اصولا طرح‌های توسعه و عمران و حتی طرح‌های بالادست از جمله طرح‌های ناحیه‌ای، بسیاری از پیش‌بینی‌ها انجام شده است، اما آنچه باید به آن توجه داشت ضمانت اجرایی طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی است که انجام می‌شود و عموما نسبت به آنها بی‌توجهی می‌شود.
صادق‌مالواجرد، تغییر مسیر و بستر رودخانه‌ها و ساخت و ساز در حریم آنها را از دیگر دست‌اندازی‌های انجام شده در سال‌های گذشته عنوان کرد که موجب افزایش میزان تخریب‌ها شد و گفت: رودخانه‌ها اندام طبیعی شهرهای ما هستند. دست‌اندازی در اکوسیستم رودخانه قطعا مشکلات و تبعاتی به دنبال دارد که شاهد آن در سیل اخیر بودیم. شاهد بودیم که مسیر رودخانه‌ها در شهرها از جمله خرم‌آباد تغییر کرده است. بدین معنا مسیری که رودخانه در اکوسیستم آن جریان داشته تغییر مسیر پیدا کرده است.
وی یادآور شد: بستر و حریم رودخانه‌ها را وزارت نیرو تعیین می‌کند که البته بنا بر سیلاب‌های ۲۵ ساله تعیین شده است و با تجدیدنظر‌هایی که در این سیل انجام شد این تغییرات باید به ۵۰ ساله تغییر یابد. ما بستر و حریم رودخانه را بعد از آنکه وزارت نیرواز نظر تخصصی برداشت و اعلام کرد در شورای عالی شهرسازی و معماری عینا در طرح‌های توسعه و عمران می‌گنجانیم تا بر اساس آن پیشگیری‌های ساخت و ساز بعدی انجام شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: سیلاب‌های اخیر در استان‌های مختلف از جمله لرستان نشان داد که وقتی بستر رودخانه تغییر عرض می‌دهد، مخاطرات طبیعی، خسارات جبران‌ناپذیری را وارد می‌کند، به همین دلیل باید نسبت به طبیعت توجه بیشتری شود. وی در عین حال یادآور شد: دست‌اندازی‌هایی که در رودخانه‌ها شده است چه تغییر مسیر و چه تغییر عرض بستر رودخانه و چه پل‌هایی که در سنوات قبل روی رودخانه‌ها احداث شدند و عموما غیرتخصصی نیز بودند و ارتفاع را درنظر نگرفته‌اند خود باعث شدند تا میزان شدت تخریب در سیل اخیر بسیار بالا برود.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: با بررسی‌هایی که انجام شده در گلستان، لرستان و خوزستان شاهد بودیم که هسته‌های تاریخی شهرمان و پل‌های تاریخی که حتی به دوران ساسانی برمی‌گردد کمترین آسیب را دیدند. این خود نشان از عبرت‌آموزی از آموزه‌های گذشته در معماری و شهرسازی دارد.
وی اعلام کرد: بعد از سیلی که اتفاق افتاد اولین جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری در سال جدید با بررسی موضوع سیل انجام شد. گزارش‌هایی از سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف از جمله سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جهادکشاورزی، وزارت نیرو و تمامی وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی که عضو شورا هستند از منظر خود ورود کرده و به بررسی جوانب مختلف سیل پرداختند.
صادق‌مالواجرد افزود: در چند سطح تصمیم‌گیری‌هایی انجام شد. سطح اول به تهیه اسناد فرادست و اسناد توسعه و عمران مربوط است. اینکه پهنه‌بندی‌هایی را درخصوص سیل و ریزپهنه‌بندی‌های آن داشته باشیم و این به‌عنوان اسنادی باشد که قابل ابلاغ به شهرداری‌ها باشد و بتواند تغییر و بازنگری در شرح خدمات در تهیه طرح‌ها و ابلاغ آنها باشد، تصمیم‌‌گیری شد. وی با اعلام اینکه پهنه‌بندی سیل هم در شهرها، هم در روستاها و هم در اراضی فرادست است، اعلام کرد: تصمیماتی درخصوص تغییراتی در ضوابط و مقررات انجام شد و از آن مهم‌تر ممنوعیت‌هایی مجددا از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری وضع شد. هرگونه ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه‌ها ممنوع است و ساخت و سازهای پیشین در این بستر و حریم باید به مناطق دیگری منتقل شود. صادق‌مالواجرد یادآور شد: ساخت و سازهایی که در حریم و بستر رودخانه‌ها داریم از سه حالت خارج نیست. یا ساخت و سازهایی است که قبل از آنکه بستر و حریم تعیین شود آن ساخت و سازها ایجاد شده‌اند که قانون‌گذار مشخص کرده و باید تملک و جابه‌جایی‌ها انجام شوند. همچنین نوع دیگر ساخت و سازهای غیرمجاز است که به کمیسیون ماده ۱۰۰ می‌رود و با پرداخت جریمه به جای قلع و قمع بنا، تثبیت بنا و ساخت و ساز می‌شود. و نوع دیگر ساخت و ساز، غیرمجاز است.
وی افزود: همه ساخت و سازها به ویژه در استان‌های سیل‌خیز باید از حریم و بستر رودخانه‌ها جابه‌جا و مهم‌تر آن که در رویه‌های تخلف باید اصلاح شود. ما به کمک و حمایت قوه مقننه و قوه قضائیه کاملا نیاز داریم.
