«جنگ تجاری» ترامپ، پاشنه آشیل اقتصاد جهان

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، در سالهای اخیر روابط چین و آمریکا در زمینه‌های سیاسی و نظامی پرتنش بوده و اکنون در بخش تجاری و اقتصادی بیش از هر عرصه دیگری تار شده است. 
این روزها شدت جنگ اقتصادی بین دو کشور افزایش یافته و رئیس جمهوری آمریکا بر طبل این تقابل دو چندان ضربه می زند.
دونالد ترامپ روز جمعه (20 اردیبهشت‌ ماه) یک روز بعد از ورود هیات مذاکره‌کننده چینی به واشنگتن برای انجام دور یازدهم گفت‌وگوهای تجاری با هدف رسیدن به یک تفاهم، در توئیتی اعلام کرد که تعرفه 10 درصدی بر 200 میلیارد دلار کالای وارداتی چین از این روز به 25 درصد افزایش می‌یابد.
«اول آمریکا» دکترین و هدف اعلام شده رئیس جمهوری تاجرپیشه آمریکاست که از زمان حضور در کاخ سفید و با اعتنا با این دکترین، تقابل‌های مختلفی بویژه تجاری را با متحدان خود کلید زده است.
وی بارها اعلام کرده که برای حمایت تجار و اقتصاد این کشور، باید جلوی خسارت حدود 800 میلیارد دلاری در تراز تجاری سالیان گذشته با دیگر کشورها گرفته شود که از این میزان، فقط 500 میلیارد دلار آن مربوط به به چین است.
تقابل نخست تجاری دو کشور در یکسال اخیر با اقدام ترامپ در اعمال تعرفه 10 تا 25 درصدی بر 250 میلیارد دلار کالای چینی با هدف کاستن از مازاد تجاری 375 میلیارد دلاری آغاز شد. 
پکن در واکنش به این اقدام بر 110 میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی تعرفه 5 تا 10 درصدی و در برخی موارد 25 تا 40 درصدی اعمال کرد.
این مساله سبب شد تا ترامپ اعلام کند در صورت تشدید جنگ تجاری، بر 275 میلیارد دلار دیگر از کالاهای چین تعرفه جدیدی وضع خواهد کرد.
انتقاد اصلی رئیس جمهوری آمریکا به چین، «سرقت حق مالکیت معنوی و تبعیض تجاری» است. 
وی بارها گفته، این مساله سبب شده شرکت‌های آمریکایی با ورود کالاهای ارزان قیمت چینی که پکن به آنها یارانه می‌پردازد، متضرر شوند.
با توجه به نگرانی‌ها از ادامه جنگ تجاری میان دو طرف، انتظار می‌رفت پکن و واشنگتن در دور یازدهم گفت‌ وگوها به یک توافق برسند اما اکنون با این اقدام ترامپ، هشدار کارشناسان مبنی بر خطر گسترش یک جنگ تجاری و هدف قرار گرفتن نظم حاکم بر اقتصادی جهان به واقعیت نزدیک شده است.
رئیس جمهوری آمریکا با وجود تداوم مذاکرات نمایندگان تجاری دو طرف، بارها اعلام کرده بود که برای رسیدن به یک توافق تجاری با پکن نباید شتاب کرد زیرا باید به پیمانی رسید که چین نتواند زیر آن بزند.
واشنگتن در مذاکرات تجاری با پکن اعلام کرده، چین باید به صورت رسمی و کتبی تعهد دهد که از اقدامات مقرر در توافق، عدول نخواهد کرد؛ اما نگاه کارشناسان اقتصادی در چین این است که زیان پذیرفتن این تعهدات مکتوب و تحمیلی واشنگتن، بیش از افزایش تعرفه‌هاست و پکن دست به «خودکشی اقتصادی» نخواهد زد.
ترامپ در حالی نگران بی‌تعهدی پکن نسبت به پیمان تجاری است که او از زمان حضور در مسند ریاست جمهوری، زیر بسیاری از معاهده و پیمان‌های بین‌المللی زده و نشان داده استاد پیمان‌شکنی است؛ با این حال اکنون خود از سیاست دیگر کشورها در این زمینه ابراز نگرانی کرده است.
میزان تجارت چین و آمریکا در سال 1979 میلادی پنج میلیارد دلار بود که رقم آن در سال 2017 به 580 میلیارد دلار رسید.
براساس اعلام رسانه‌ها، در 40 سالی که از روابط رسمی دو کشور می‌گذرد، سرمایه‌گذاری دوطرف از تقریباً صفر به بیش از 230 میلیارد دلار افزایش یافته است.
طبق گزارش رسانه‌های آمریکایی، کسری تراز تجاری واشنگتن با پکن در دوره دونالد ترامپ روند افزایشی یافته به گونه‌ای که در سال 2016 حدود 347 میلیارد دلار بوده که این رقم در سال‌‌های 2017 و 2018 به ترتیب 375 و 419 میلیارد دلار به نفع پکن بود.
پیش‌بینی «موسسه تحقیقات اقتصادی آکسفورد» در این زمینه نیز بیانگر آن است که کسری تراز تجاری آمریکا در سال 2019 بیشتر هم خواهد شد زیرا وضعیت مطلوب اقتصادی سبب افزایش تقاضا از سوی مصرف کنندگان آمریکایی می‌شود.

** هشدارها به عواقب جنگ تجاری 
ارتباط‌ های نزدیک در اقتصاد جهانی سبب شده تا کوچکترین فشار در این بخش، آثار زیان‌باری بر سرمایه‌گذاری و مناسبات اقتصادی کشورها بگذارد به طوری که خسارت آن دومینو وار خواهد بود.
براین اساس، شدت یافتن تقابل تجاری آمریکا با چین، زنجیروار به بازارهای بورس و نفت جهان نیز کشیده و سبب شده تا ارزش سهام در بسیاری از بازارها کاهش یابد و قیمت نفت نزولی و بهای طلا در بازارهای جهانی صعودی شود.
نگرانی از تشدید جنگ تجاری با چین با اقدام ترامپ، نه تنها واکنش پکن را برانگیخته، بلکه کشورهای همپیمان و متحد آمریکا در اتحادیه اروپا نیز نوک پیکان انتقادهای خود را به سمت کاخ سفید نشانه رفته‌ و نسبت به عواقب آن هشدار داده‌اند.
واکنش نخست به این مساله را مقام‌های چینی آغاز و تهدید کرده‌اند هیچ چاره‌ای جز رویارویی متقابل در جنگ تجاری با آمریکا نخواهند داشت.
«گائو فنگ» سخنگوی وزارت بازرگانی چین تصریح کرد که جنگ تجاری برنده ندارد و با منافع هیچ کشوری در جهان منطبق نیست و 2 کشور باید براساس احترام متقابل و برابری، به یک توافقنامه برد - برد برسند.
«لیو هه» معاون نخست وزیر چین که برای شرکت در یازدهمین دور مذاکرات تجاری به واشنگتن سفر کرده نیز افزایش تعرفه‌ها را راهی برای حل مساله ندانست و تاکید کرد که خطر این تقابل اقتصادی، دامن اقتصاد جهان را نیز خواهد گرفت.
«کریستین لاگارد» رئیس صندوق بین‌المللی پول چند روز پیش از اعمال تعرفه‌های مجدد بر کالاهای چینی از سوی ترامپ، هشدار داده بود که که تنش‌های تجاری جدید بین واشنگتن و پکن تهدید اصلی برای اقتصاد جهانی است.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد نیز جمعه گذشته در شورای عمومی سازمان تجارت جهانی در پاریس گفت: تنش‌های تجاری که از سال گذشته افزایش یافته، سیستم تجارت چندجانبه را تهدید می‌کند.
وی افزود: «از زمان پایان جنگ جهانی دوم، ملت‌ها به یک سیستم نهادهای چند جانبه و موافقتنامه‌های مربوط به ترویج صلح و پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی عادلانه متوسل شده‌اند؛ تجارت در قلب روابط بین‌الملل است... .»
دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: در دهه‌های اخیر شاهد تحولات گذر در اقتصاد جهانی هستیم به گونه‌ای که جهانی‌سازی کشورها، کسب‌وکارها و مردم را از هر زمان دیگری متمایزتر کرده و این فرصت‌های بزرگی برای رشد و توسعه ایجاد کرده است.
گوترش، تنش‌های تجاری را رو به افزایش دانست و تصریح کرد که در این تقابل همه به ویژه کشورهای در حال توسعه بازنده‌اند.
سران اتحادیه اروپا که از آثار این تقابل تجاری ترامپ به خوبی آگاهند و دامن آنها را نیز گرفته است، بیشتر از دیگر کشورها نسبت به پیامدهای خسارت‌باری این سیاست کاخ سفید در عرصه اقتصاد جهانی شاکی شده‌اند.
«برونو لومر» وزیر دارایی فرانسه جمعه گذشته در کنفرانس پاریس درمورد تاثیر جنگ تجاری بین این دو اقتصاد بزرگ جهان هشدار داد و تاکید کرد که دو طرف به اصول شفافیت و چندجانبه‌گرایی احترام بگذارند.
وی تصریح کرد که پیامد این درگیری تجاری، رشد جهانی را در ماه‌های پیش رو تهدید و تضعیف خواهد کرد و دامنه تصمیم‌های منفی، به سراسر جهان خواهد رسید؛ ضمن آنکه باعث نابودی فرصت‌های شغلی در فرانسه و اروپا خواهد شد.
رویترز به نقل از وی نوشت: معتقدم تهدیدی بزرگتر از این جنگ تجاری برای رشد جهانی وجود ندارد.
انگلیس که این روزها درگیر خروج از اتحادیه اروپاست، تصمیم دونالد ترامپ برای افزایش تعرفه کالاهای وارداتی از چین بر اقتصاد جهانی را جدی و خطرناک توصیف کرده است.
سخنگوی دفتر نخست‌ وزیری انگلیس با ابراز امیدواری برای رسیدن به یک راه‌حل مشترک میان آمریکا و چین، هشدار داده که هیچکس از جنگ تجاری نفع نخواهد برد.
«فیلیپ هاموند» وزیر دارایی انگلیس نیز به «اسکای نیوز» گفته دو طرف مذاکرات از طریق سازمان تجارت جهانی به اختلافات خود پایان دهند.
وی تصریح کرده، ادامه اختلاف‌ها میان دو اقتصاد برتر جهان، عواقب جدی و خطرناکی در سطح جهان از جمله انگلیس در پی خواهد داشت.
آلمان، چند روز پیش از اعمال تعرفه‌های جدید، از دو طرف خواسته بود که مناقشه تجاری میان خود را حل‌وفصل کنند.
رویترز به نقل از «پیتر آلتمایر» وزیر اقتصاد آلمان نوشت که او به همه طرف‌ها تاکید کرده که باید در زمینه اجرای تصمیم‌های یکجانبه، کاملا مراقب باشند زیرا این مساله پیامدهای مثبتی برای هیچکس ندارد.
وی بر ضرورت «یک نظم تجاری مبتنی بر قوانین، بازارهای آزاد، نبود تبعیض و حقوق برابر برای شرکت‌های همه کشورهای دخیل» تاکید کرده است.

** خروج مشاوران اقتصادی از کاخ سفید
سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ با افزایش تعرفه بر کالاهای وارداتی، به جز آثار مخرب بر مناسبات اقتصاد جهان، دامن فعالان بخش کشاورزی آمریکا را نیز گرفته که در نتیجه شماری از اقتصاددان‌های وابسته به کاخ سفید، راه خروج از تیم دولت را در پیش گرفتند.
چندی پیش نشریه آمریکایی «هیل» اعلام کرد که 6 اقتصاددان در بخش مطالعات وزارت کشاورزی آمریکا ماه گذشته، در یک روز با دولت ترامپ خداحافظی کردند و قرار است افراد بیشتری نیز کابینه وی را ترک کنند.
گزارش بخش مطالعات اقتصادی آمریکا از نتایج یافته‌هایش درباره «قانون مالیاتی جدید جمهوریخواهان، مناقشات تجاری ترامپ و ... » نشان داده که بخش کشاورزی این کشور با زیان مالی زیادی مواجه شده به گونه‌ای که درآمد کشاورزان آمریکایی به شدت کاهش یافته است.
چین یکی از واردکنندگان بزرگ محصولات کشاورزی آمریکاست که با این اقدام ترامپ، پکن به دنبال اقدام متقابل بر اعمال تعرفه روی واردات این فراورده‌ها از ایالات متحده است.

** نبض اقتصاد آمریکا در دستان پکن
با وجود آنکه رئیس جمهوری آمریکا تلاش خود را برای فشار حداکثری به چین از طریق اعمال تعرفه بر کالاهای آن کشور دوچندان کرده است، اقدامات متقابل چین علیه این سیاست‌های تجاری ترامپ مورد توجه کارشناسان اقتصادی چین قرار گرفته است.
به نوشته روزنامه «گلوبال تایمز» از ارگان های حزب حاکم چین، ممکن است پکن ساختار مالی آمریکا را هدف قرار دهد؛ زیرا چین با دراختیار داشتن بیش از یکهزار میلیارد دلار قرضه آمریکا، بزرگترین طلبکار این کشور است.
رویکرد دیگر چین در این تقابل، استفاده بیشتر از ارز «یوان» در مبادلات تجاری و کنار گذاشتن تدریجی «دلار» است. 
از نگاه تحلیلگران اقتصادی جهان، سیاست‌های اقتصادی دولتمردان کاخ سفید در این سالها سبب شده که کشورها به سمت مبادلات تجاری با ارزهای خود یا ارزی به جز دلار باشند و این مساله سبب افول ارزش دلار شده است؛ بنابراین کشورهای زیادی در دنیا به دنبال استفاده از دیگر ارزها برای تجارت هستند.
با توجه به اینکه ارز یوان از اقبال خوبی در جهان برخوردار است، این اقدام یک برگ برنده برای چین در تقابل اقتصادی با آمریکا خواهد بود.
با این حال پکن تلاش دارد تا در مذاکرات تجاری، این تقابل را ختم به خیر کند؛ براین اساس دور یازدهم مذاکرات روز گذشته(شنبه) در واشنگتن برگزار شد.
«لیو هه» معاون نخست وزیر و مسئول هیات چینی، در پایان این دور از مذاکرات ابراز امیدواری کرده که اصطکاک اقتصادی و تجاری دو کشور شدیدتر نشود.
به گفته وی، دو طرف در بسیاری از مسائل موضع خود را روشن کردند و قرار شده مذاکرات بعدی در پکن ادامه یابد. 
با این حال تحلیلگران معتقدند چندان نمی‌توان به نتایج این گفت ‌وگوهای تجاری امیدوار بود زیرا ترامپ نشان داده همیشه به دنبال پیچیده‌تر کردن شرایط است.

** حریف طلبی در تجارت
رفتارهای تاجرمآبانه رئیس جمهوری آمریکا که دامنه آن به بخش‌های سیاسی و نظامی در این کشور و جهان نیز امتداد یافته، سبب شده تا سیاستمداران جهان از ترامپ به عنوان کسی یاد کنند که در ذات او تقابل و تنش مبارزه جویی وجود دارد. 
«کارل بیلد» نخست وزیر سابق سوئد درباره رئیس جمهوری آمریکا و تیم او اینگونه توصیف کرده است: «ترامپ جنگ‌های تجاری را دوست دارد؛ جان بولتون جنگ واقعی را. زمانه خطرناکی شده.»
«زیگمار گابریل» وزیر خارجه پیشین آلمان نیز هفته گذشته(17 اردیهبشت) با هشدار در مورد جنگ اقتصادی آمریکا با کشورهای دیگر تصریح کرده بود که «فردی مانند دونالد ترامپ همواره به دنبال یک حریف است.»
وی در گفت‌وگو با نشریه بیلد، هرچند پیش‌بینی کرده که آمریکا بزودی جنگ اقتصادی با چین را کنار خواهد گذاشت، اما هشدار داده که تقابل اقتصادی آینده واشنگتن، با اروپا و بویژه آلمان خواهد بود.
سیاست‌های «اول آمریکا» دولت کاخ سفید در دو سال اخیر سبب شده تا «یرون دیسلبلوم» رئیس شورای وزیران اقتصاد منطقه یورو این روند را فرصتی برای اروپا دانسته و اعلام کند، اگر آمریکایی‌ها دیگر قصد رهبری تجارت آزاد در جهان را ندارند، اروپا باید چنین نقشی را برعهده گیرد.