تاثیر اینستکس بر قیمت ارز و سکه

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از ایبِنا، اتحادیه اروپا روز جمعه و همزمان با برگزاری دور جدیدی از نشست‌های معاونین وزرای خارجه ایران و گروه ۱+۴ در وین اتریش،  اعلام کرد که اولین تراکنش های اینستکس بعد از حدود یک سال در حال انجام است.

با وجود استقبال بازارها از آغاز اولین تراکنش‌های این ساز و کار اما بررسی اظهارات مقامات سیاسی و اقتصادی ایران حکایت از نارضایتی آنها نسبت به آغاز  وضعیت فعالیت آن دارد.

بعد از خروج یکجانبه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از برجام در اردیبهشت سال گذشته، کشورهای اروپایی اعلام کردند که برای حمایت از تجارت با ایران و همچنین حفظ برجام، ساز و کاری را طراحی می‌کنند که تهران بتواند کالا و خدمات مورد نیاز خود را تامین کند.

سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رییس ستاد اجرای برجام بعد از پایان نشست روز جمعه به خبرنگاران گفت: کشورهای اروپایی قصد دارند برای اینستکس اعتباراتی را در نظر بگیرند. اینستکس به روی همه کشورهای اروپایی باز است. آنها می‌توانند با ایران معامله داشته باشند و نمایندگان اروپایی حاضر در نشست امروز قول دادند که به ‌زودی سایر کشورها نیز بتوانند از اینستکس برای معامله با ایران استفاده کنند.

در این ارتباط فدریکا موگرینی رییس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده است که به جزء سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان به عنوان سهامداران اصلی، هفت کشور دیگر اروپایی نیز قصد دارند به این ساز و کار بپیوندند.

با این حال نماینده ایران در این نشست با بیان اینکه اینستکس تا برآورده کردن خواسته های ایران فاصله زیادی دارد، تاکید کرد: اینستکس به مرحله عملیاتی رسیده است، اما کمتر از انتظار ماست. بدون اینکه خرید نفت از ایران انجام شود یا اعتبارات مشخصی برای آن در نظر گرفته شود، اینستکس نخواهد توانست انتظارات ما را برآورده کند. به همین دلیل کشورهای اروپایی باید بحث صادرات نفتی ما را به‌ طور جدی در دستور کار قرار دهند.

این اظهار نظر همچنین به صورت های مختلف توسط سایر مسئولین و نمایندگان مجلس ایران نیز بیان شد که ۲ مشکل اصلی در ارتباط با اینستکس وجود دارد. اول اینکه نباید هیچ گونه محدودیتی در خرید کالا و خدمات و اساسا تجارت تهران با اروپا با وجود تحریم های آمریکا وجود داشته باشد و دوم اینکه برای تامین منابع مورد نیاز خریدهای ایران نیز باید خرید نفت ایران تضمین شود.

راهکاری که تقریبا از سوی بسیاری از مقامات ایرانی در این ارتباط مطرح شده، آن است که اتحادیه اروپا خط اعتباری بلندمدت و با رقم بالا در ازای خرید تضمینی نفت ایران به واردکنندگان ایرانی اختصاص دهد و سپس با حمایت از تجارت با ایران، تجارت بین دو طرف را تسهیل کند.

عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی نیز در این خصوص در یادداشتی با بیان اینکه اینستکس نه کانالی در چارچوب قواعد تحریمی آمریکا، بلکه باید کانالی مبتنی بر برجام باشد و کلیه تراکنش‌هایی که در چارچوب برجام مجاز بودند از طریق آن انجام‌ پذیر باشد، نوشت: اینستکس شاید در ابتدا شامل کلیه کالاهای غیرتحریمی شود ولی بعدتر محدوده آن بایستی به کلیه کالاها گسترش یابد و منابع آن از صادرات نفت به اروپا تأمین شود، اگر هم اروپا موقتاً محذوراتی در خرید نفت ایران دارد، یک خط اعتباری بلندمدت با بازپرداخت آتی نفتی، یک راه‌حل موقت قابل بررسی است.

وی افزوده است: خود اروپایی‌ها هم در مذاکرات اشاره‌ای به راه‌حلی شبیه به این داشته‌اند.

نحوه فعالیت اینستکس که شرکت متناظری با آن در ایران با نام « شرکت سهامی خاص ساز و کار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا» نیز به ثبت رسیده آن است که در حقیقت واردکننده و صادرکننده ایرانی و واردکننده و صادرکننده اروپایی هزینه ها و پول را بین خود رد و بدل می کنند و اساسا ارز و پول خارجی جا به جا نمی شود.

بر اساس این شیوه، واردکننده ایرانی پول کالای خارجی خریداری شده از اروپا را به جای شرکت صادرکننده اروپایی، به حساب یک صادرکننده ایرانی واریز می‌کند و یک واردکننده اروپایی نیز به همین ترتیب پول کالای خریداری شده خود را به حساب یک صادرکننده اروپایی واریز می‌کند و نقل و انتقال پول بین بانک های ایرانی و اروپایی انجام نمی شود.

ولی از آنجایی که در حال حاضر و به دلیل تحریم های یکجانبه آمریکا، هیچ یک از کشورهای اروپایی از جمله سه کشور اصلی طرف مذاکره با ایران و سهامدار اینستکس، نفتی از ایران خریداری نمی‌کنند، لذا تهران هیچ گونه پولی در حساب اینستکس ندارد که واردکنندگان ایرانی بتوانند با استفاده از آن خرید خود را انجام دهند.

به نظر می‌رسد همان گونه که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه بارها اعلام کرده است، اروپایی ها برای ایستادگی برابر یکجانبه گرایی واشنگتن، باید هزینه پرداخت کنند. هزینه اجرایی شدن اینستکس نیز عبور از تحریم یکجانبه و غیرقانونی نفتی ایران و جلوگیری از اعمال قوانین فراسرزمینی آمریکا در زمینه تجارت با ایران است. اروپا برای شنا کردن اول باید خیس شود.