رشد شاخص قیمت در مردادماه به پایین‌ترین حد از ابتدای ۹۷ رسید؟ آیا تورم مهار می‌شود؟

بررسی آمارهای شاخص بهای مصرف‌کننده نشان می‌دهد در مردادماه سه رکورد تورمی ثبت شده است، دو رکورد تورمی در جهت کاهش و یک رکورد تورمی در جهت افزایش. نخست اینکه نرخ تورم نقطه به نقطه در مرداد با کاهش ۴/ ۶ واحد درصدی به سطح ۶/ ۴۱ درصد رسیده است. بر اساس بررسی گزارش مرکز آمار ایران، در هیچ ماه از دهه ۹۰، نرخ تورم نقطه به نقطه در یک ماه به این میزان کاهش نیافته بود. از سوی دیگر، نرخ تورم ماهانه نیز در مرداد با ثبت رقم ۶/ ۰ درصد به کمترین سطح طی ۱۷ ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری رسیده است. رکورد سوم، قابل پیش بینی بود و نرخ تورم میانگین با ثبت رقم ۲/ ۴۲ درصد به بالاترین سطح در دهه ۹۰ رسیده است. این روند با توجه به رفتار تورم در سال قبل قابل پیش بینی است، اما با توجه به ثبت آمار تورم نقطه به نقطه و ماهانه، در ماه‌های آتی می‌توان شاهد تغییر مسیر تورم میانگین بود.

کمترین تورم ماهانه در ۱۷ ماه

آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که میزان شاخص بهای مصرف کننده در مرداد به رقم ۸/ ۱۸۰ واحد رسیده است. مطابق بررسی‌ها، نرخ تورم ماهانه در این ماه به رقم ۶/ ۰ درصد رسیده است و این موضوع نشان می‌دهد که متوسط سطح عمومی قیمت‌ها در مرداد نسبت به تیرماه تنها ۶/ ۰ درصد رشد کرده است.  این روند در حالی است که نرخ تورم ماهانه در تیر ماه در سطح رقم ۸/ ۲ درصد گزارش شده است. نرخ تورم ماهانه در مرداد ماه کمترین سطح از اسفند ماه ۹۶ (۱۷ ماه اخیر) بوده است، در آن زمان تورم ماهانه به میزان ۲/ ۰‌درصد گزارش شده بود، اما این نرخ پس از اسفند ۹۶ همواره در سطح بالای یک درصد قرار داشت. در سال جاری نرخ تورم ماهانه دو بار در ماه‌های خرداد و مرداد به زیر یک‌درصد رسید، تا نشان دهد که رشد سطح عمومی قیمت‌ها از نفس افتاده است و در شرایط کنونی، نمی‌تواند حرکت پرنوسان سال گذشته را تکرار کند. یک سال پیش و در مرداد ۹۷، نرخ تورم ماهانه به میزان ۲/ ۵درصد گزارش شده بود، و نشان می‌دهد که وضعیت تورم در مرداد سال جاری متفاوت از سال گذشته است.  به گفته کارشناسان نرخ تورم ۶/ ۰ درصدی یک محدوده امن برای فعالیت‌های اقتصادی محسوب می‌شود و تداوم این روند باعث ثبت تورم نقطه به نقطه در نقطه مطلوب است.

  افت تورم بی‌سابقه در دهه ۹۰

دومین متغیری که در گزارش شاخص بهای مصرف کننده مورد توجه قرار می‌گیرد، نرخ تورم نقطه به نقطه است. این متغیر تغییرات شاخص بهای مصرف کننده در یک ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل را در نظر می‌گیرد و به علت مقایسه دو نقطه (دو ماه) این متغیر به نرخ تورم نقطه به نقطه معروف شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در مرداد نرخ تورم نقطه به نقطه به سطح ۶/ ۴۱ درصد رسیده است. این رقم در تیر ۴۸ درصد گزارش شده بود، بنابراین طی یک ماه ۴/ ۶ واحد درصد از نرخ تورم نقطه به نقطه کاسته شده است. در اردیبهشت سال جاری نرخ تورم قله ۱/ ۵۲‌درصدی را فتح کرد، اما پس از این ماه همواره روند نرخ تورم نزولی بوده، به نحوی که طی سه ماه منتهی به مرداد سال جاری بیش از ۱۰ واحد از نرخ تورم نقطه به نقطه کاسته شده است. بنابراین می‌توان عنوان کرد، که سیر نزولی نرخ تورم نقطه به نقطه در دور تند قرار دارد، و همان‌طور که مسیر صعودی را در سال ۹۶ پیمود، این روند با همان سرعت و در جهت نزولی در حال حرکت است.

یکی از نکات قابل توجه این است که با بررسی ماه‌های سال جاری در دهه ۹۰ ، در هیچ ماهی نرخ تورم نقطه به نقطه نتوانسته به میزان مرداد سال جاری عقب نشینی کند و کاهش ۴/ ۶ واحد درصدی طی یک ماه بی‌سابقه بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بهمن ماه سال ۹۲، نرخ تورم نقطه به نقطه به میزان ۷/ ۵ درصد افت کرده که البته این میزان عقب نشینی نسبت به مرداد سال جاری، کمتر بوده است. بنابراین مرداد ماه از این حیث نیز می‌تواند یک رکورد جدید در آمار تورم باشد و نشان می‌دهد که نرخ تورم در مسیر کاهشی، یک پله بزرگ را پشت سرگذاشته است.

  بیشترین تورم میانگین

سومین آمار مورد بررسی در گزارش شاخص بهای مصرف کننده، نرخ تورم میانگین است. نکته قابل توجه این است که اگرچه نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه در مسیر کاهشی قرار دارد، اما نرخ تورم میانگین در مرداد به سطح ۲/ ۴۲ درصد رسیده و نسبت به ماه قبل افزایش ۸/ ۱ واحد درصدی را ثبت کرده است. این نرخ نیز بیشترین سطح تورم میانگین در دهه ۹۰ است، البته این افزایش نرخ تورم میانگین، طبیعی است، زیرا هنوز سیگنال کاهشی نرخ تورم نقطه به نقطه به نرخ تورم میانگین نرسیده است. نرخ تورم میانگین تغییرات شاخص بهای مصرف کننده در ۱۲‌ماه منتهی به مرداد سال جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به مرداد سال قبل را بررسی می‌کند، بنابراین حافظه ۲۴ ماهه دارد و به همین دلیل، این روند صعودی در نرخ تورم میانگین هنوز ادامه دارد. اما با توجه به رفتار نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه در ماه‌های آتی تغییر مسیر خواهد داد و نرخ تورم میانگین نیز روند نزولی را ثبت خواهد کرد.

بنابراین به نظر می‌رسد که در هر سه نرخ تورم ماهانه، نقطه به نقطه و میانگین، سه متغیر متفاوت وجود دارد، البته دو رکورد در جهت کاهشی و یک رکورد نیز در جهت افزایشی ثبت شده است.

تورم منفی خوراکی‌ها

مرکز آمار ایران علاوه بر ارائه گزارش شاخص بهای مصرف کننده در مرداد ماه، تغییر تورمی گروه‌ها را نیز مشخص کرده است. ۱۲ گروه اصلی، برای تغییرات قیمت شاخص بهای مصرف کننده مشخص شده است. البته هر کدام از گروه‌ها وزن خود را دارند، به عنوان مثال گروه خوراکی‌ها حدود یک چهارم از وزن کل را تشکیل می‌دهد، به این معنی که تقریبا یک چهارم هزینه خانوارها صرف مواد خوراکی می‌شود، یا این که در بخش مسکن نیز وزن شاخص بهای مصرف کننده به میزان ۳۱ درصد نشان می‌دهد که یک سوم وزن خانوار در این بخش هزینه می‌شود. یکی از نکات قابل توجه این است که نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها معادل منفی ۵/ ۰ درصد ثبت شده است. به بیان دیگر، به طور متوسط خوراکی‌ها در مرداد ماه با کاهش قیمت روبه‌رو بودند. بیشترین افت قیمت مربوط به میوه، خشکبار و سبزی‌ها بوده است. البته این موضوع در ماه‌های قبل نیز قابل پیش‌بینی بود، زیرا با افزایش عرضه این محصولات در تابستان انتظار کاهش نرخ این دو محصول در مرداد وجود داشته است. به رغم کاهش نرخ تورم ماهانه خوراکی ها، نرخ تورم نقطه به نقطه این گروه به میزان ۴/ ۵۷ درصد گزارش شده است. در مرداد ماه تورم ماهانه گروه مسکن نیز به میزان ۴/ ۱ درصد گزارش شده است. این موضوع نیز باعث شده که نرخ تورم ماهانه کل نیز از بخش اجاره مسکن اثر کمتری در جهت افزایش بگیرد. با توجه به وزن بالای این گروه، تغییرات قیمت مسکن بسیار در نرخ تورم کل اثرگذار خواهد بود. نرخ تورم نقطه به نقطه مسکن طی یک سال اخیر به میزان ۲۳ درصد گزارش شده است. در مرداد ماه، نرخ تورم ماهانه حمل و نقل، ارتباطات و دخانیات منفی گزارش شده و نشان می‌دهد که سطح قیمت‌ها نسبت به تیرماه نزولی ثبت شده است. بیشترین نرخ تورم ماهانه نیز در گروه مبلمان و لوازم خانگی ثبت شده که نسبت به ماه قبل افزایش ۳/ ۲ درصدی را ثبت کرده است.