تصویر ۶۰ روزه ذخایر آبی زیر ذره‌بین؛ گیلان، مازندران و تهران در فهرست پربارش‌ها
به گزارش اقتصادنیوز این در حالی است که با ثبت ۲/ ۴۱ میلی‌متر بارش در ۶۰ روز نخست سال آبی‌جاری، رشد ۱۳ درصدی بارش‌ها نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت و رشد ۴۳ درصدی نسبت به میانگین ۵۱ ساله به ثبت رسیده است.
همچنین بررسی آمار متوسط بارش‌ها در ۳۱ استان کشور نشان می‌دهد، رکورددار ثبت بیشترین ریزش‌های جوی در مدت زمان مورد بررسی، سه استان «گیلان» با ثبت ۷/ ۲۸۴میلی‌متر، «مازندران» با ثبت ۳/ ۲۴۷ میلی‌متر و «تهران» با ۶/ ۱۰۰ میلی‌متر بارندگی بوده‌اند. سه استان «کرمان»، «یزد» و «خراسان‌جنوبی» هم با ثبت ۶/ ۱۴، ۹/ ۱۴ و ۷۲/ ۲۰ میلی‌متر بارش در ۶۰ روز، کمترین میزان بارش‌ها را تجربه کرده‌اند.
آمارهای رسمی «دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران» نشان می‌دهد، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از آغاز سال آبی‌جاری (اول مهر ۹۸) تا سی‌ام آبان‌ماه (۶۰ روز ابتدایی سال آبی‌جاری) بالغ بر ۲/ ۴۱ میلی‌متر بوده است. این میزان بارندگی نسبت به میانگین دوره مشابه سال آبی گذشته (۳/ ۴۹ میلی‌متر) ۱۶ درصد افت، نسبت به میانگین ۱۱ ساله (۵/ ۳۶ میلی‌متر) ۱۳ درصد رشد و نسبت به میانگین ۵۱ ساله (۷/ ۲۸ میلی‌متر) ۴۳ درصد رشد را نشان می‌دهد. افت بارش‌ها در دوماه نخست سال آبی‌جاری در حالی نسبت به مدت‌زمان مشابه سال قبل ثبت شده که یک‌ماه بیشتر به پایان پاییز ۹۸ باقی نمانده و این آمار حکایت از آن دارد که پاییز امسال از لحاظ میانگین ریزش‌ها کم‌فروغ‌تر و کم‌جان‌تر از دوماه پاییزی سال آبی گذشته بوده است. البته سازمان هواشناسی روز گذشته با پیش‌بینی بارش برف و باران طی امروز و فردا در برخی استان‌های کشور، نسبت به وقوع کولاک و برف، آب‌گرفتگی معابر و تندبادهای لحظه‌ای هشدار داد. براساس اعلام این سازمان در استان‌های ساحلی دریای خزر، برخی مناطق شمال شرق، ارتفاعات البرز مرکزی و شرقی، اردبیل و شمال آذربایجان شرقی بارش باران و برف و در جنوب سیستان و بلوچستان رگبار باران، رعد و برق و وزش باد پیش‌بینی شده است. حال باید دید بارندگی‌های آذر ماه چه میزانی را ثبت می‌کند و آیا متوسط ارتفاع بارندگی‌ها در کشور را افزایش خواهد داد یا خیر. کولاک و برف در حالی برای نواحی مذکور پیش‌بینی شده است که مطابق با اعلام سازمان هواشناسی از روز یکشنبه تا سه‌شنبه این هفته، بارندگی خاصی در سطح کشور پیش‌بینی نشده است.
وضعیت بارش در حوضه‌های آبریز
مطابق با آمارهای اعلام شده، از اول‌مهر تا ۳۰ آبان‌ماه امسال، تنها دو حوضه آبریز اصلی کشور رشد بارش‌ها را نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی ۹۸-۹۷ تجربه کرده‌اند. بارش‌های تجمعی حکایت از آن دارد که حوضه‌های درجه یک «مرزی شرق» و «فلات مرکزی» به‌ترتیب بیشترین میزان بارندگی‌ها را در سال آبی‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ثبت رسانده‌اند. حوضه آبریز «مرزی شرق» با ثبت ۳/ ۱۶ میلی‌متر بارندگی نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته (۹/ ۷ میلی‌متر)، رشد ۱۰۶ درصدی را ثبت کرده است. همچنین مطابق با آمارها حوضه «فلات مرکزی» با میزان بارندگی ۵/ ۲۹ میلی‌متر در ۶۰ روز نخست سال آبی‌جاری، نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته (۹/ ۲۴ میلی‌متر) رشد ۱۸ درصدی را در کارنامه خود ثبت و جایگاه دوم را از لحاظ بیشترین رشد میزان بارندگی‌ها به دست آورده است. اما در چهار حوضه آبریز اصلی دیگر کشور، وضعیت بارندگی‌ها به‌گونه‌ای دیگر رقم خورده است. براساس ارزیابی‌ها حوضه‌های آبریز «دریاچه ارومیه»، «خلیج‌فارس و دریای عمان»، «قره‌قوم» و «دریای خزر» به‌ترتیب بیشترین افت ریزش‌ها را در ۶۰ روز نخست سال آبی‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده‌اند. حوضه «دریاچه ارومیه» در مدت زمان مورد بررسی ۲/ ۲۳ میلی‌متر بارندگی را به ثبت رسانده و نسبت به سال آبی گذشته (۴/ ۴۹ میلی‌متر)، افت ۵۳ درصدی را تجربه کرده است. میزان بارندگی در سایر حوضه‌های آبریز اصلی شامل «خلیج‌فارس و دریای عمان»، «قره‌قوم» و «دریای خزر» هم افت ۴۲ درصدی، ۲۷ درصدی و ۵ درصدی را نسبت به مدت‌زمان مشابه سال آبی گذشته داشته است.
پس از بررسی میانگین بارندگی‌ها نسبت به سال آبی گذشته، نوبت به حوضه‌های درجه یک می‌رسد که بیشترین و کمترین بارش‌ها را در میانگین ۱۱ساله تجربه کرده‌اند. براساس بررسی‌ها، دو حوضه اصلی «دریاچه ارومیه» و «دریای خزر» در مدت زمان مورد بررسی (یکم مهر تا سی‌ام آبان امسال)، به‌ترتیب افت ۶۷ درصدی و ۸ درصدی را نسبت به میانگین ۱۱ساله تجربه کرده‌اند. اما در سایر حوضه‌های آبریز اصلی، رشد بارندگی‌ها نسبت به میانگین ۱۱ساله ثبت شده است. مطابق با داده‌های آماری «مرزی شرق» با رشد ۱۸۵ درصدی، «فلات مرکزی» با رشد ۶۵ درصدی، «قره‌قوم» با رشد ۴۴ درصدی و «خلیج‌فارس و دریای عمان» با رشد ۳ درصدی، ۶۰ روز نخست سال آبی جاری را نسبت به میانگین ۱۱ساله پشت سر گذاشته‌اند. اما میزان بارندگی‌ها در ۶۰ روز نخست سال آبی ۹۹-۹۸، در حوضه‌های اصلی نسبت به میانگین ۵۱ساله هم با تغییراتی همراه بوده است. براساس آمارها پنج حوضه آبریز «مرزی شرق» با رشد ۱۵۸ درصدی، «فلات مرکزی» با رشد ۱۱۴ درصدی، «قره‌قوم» با رشد ۵۶ درصدی، «خلیج‌فارس و دریای عمان» با رشد ۴۰ درصدی و «دریای خزر» با رشد ۹ درصدی نسبت به میانگین ۵۱ساله، به‌ترتیب بیشترین ریزش‌های جوی را تجربه کرده‌اند. در این میان تنها حوضه آبریز اصلی که افت بارندگی‌ها نسبت به میانگین ۵۱ ساله را ثبت کرده «دریاچه ارومیه» است. به این ترتیب «دریاچه ارومیه» تنها حوضه آبریز اصلی است که در ۶۰ روز نخست سال آبی جاری، هم نسبت به سال آبی گذشته، هم نسبت به میانگین ۱۱ساله و هم در مقایسه با میانگین ۵۱ساله افت بارش‌ها را در کارنامه خود به ثبت رسانده است.
از سوی دیگر، در میان جداول وضعیت بارندگی تجمعی حوضه‌های آبریز درجه دوم هم، نام حوضه‌هایی که افت یا رشد بارندگی‌ها را به ثبت رسانده‌اند دیده می‌شود؛ میزان بارندگی‌ها در ۳۰ حوضه آبریز درجه دو از وضعیت نسبتا متعادل حوضه‌ها نسبت به میانگین ۱۱ ساله و ۵۱ساله حکایت دارد. اما این تعادل در میانگین بارندگی‌های ۶۰ روز نخست سال آبی ۹۹-۹۸ نسبت به سال آبی گذشته دیده نمی‌شود. براساس ارزیابی‌ها، بارندگی‌های ۶۰ روز نخست سال آبی جاری نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته در ۱۶ حوضه «ارس»، «تالش، مرداب انزلی»، «سفیدرود بزرگ»، «رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز»، «اترک»، «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ»، «جراحی و زهره»، «حله‌رود و رودخانه‌های کوچک»، «دریاچه ارومیه»، «گاوخونی»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر ابرقو، سیرجان»، «کویر درانجیر» و «قره‌قوم» افت را تجربه کرده است و در ۱۴ حوضه آبریز «هراز و قره‌سو»، «قره‌سو و گرگان»، «مند، کاریان و خنج»، «کل، مهران و مسیل‌های جنوبی»، «بندرعباس، سدیج»، «رودخانه‌های بلوچستان»، «دریاچه نمک»، «هامون، جاموزیان»، «کویر لوت»، «کویر مرکزی»، «کویر سیاهکوه، ریگ‌زرین»، «پترگان، خواف»، «هامون، هیرمند» و «هامون، مشکیل» رشد بارندگی‌ها ثبت شده است.
اما آمارها نشان می‌دهد بارندگی‌ها در حوضه‌های درجه دوم، در دوماه نخست سال آبی‌جاری نسبت به میانگین ۱۱ساله و ۵۱ساله کمی متعادل‌تر بوده است. مطابق با ارزیابی‌ها در مدت زمان مورد بررسی ۲۰ حوضه آبریز درجه ۲ نسبت به میانگین ۱۱ساله رشد بارش‌ها را تجربه کرده‌اند و در این میان ۱۰ حوضه آبریز «ارس»، «تالش، مرداب انزلی»، «سفیدرود بزرگ»، «رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز»، «اترک»، «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ»، «دریاچه ارومیه» و «گاوخونی» افت بارش‌ها را ثبت کرده‌اند. در میانگین ۵۱ساله نیز هفت حوضه آبریز نسبت به ۶۰ روز نخست سال آبی جاری افت بارش‌ها و ۲۳ حوضه آبریز دیگر رشد بارندگی‌ها را از سر گذرانده‌اند. در این میان حوضه‌های آبریز «ارس»، «تالش، مرداب انزلی»، «اترک»، «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ» و «دریاچه ارومیه» در لیست حوضه‌هایی قرار گرفته‌اند که هم نسبت به میانگین سال آبی قبل، میانگین ۱۱ساله و میانگین ۵۱ساله افت بارش‌ها را به ثبت رسانده‌اند.
بارندگی‌های استانی
بررسی آمار بارش‌ها در ۳۱ استان کشور در ۶۰ روز ابتدایی سال آبی‌جاری نشان می‌دهد که رکورددار بارش‌ها، «استان گیلان» با ثبت ۷/ ۲۸۴ میلی‌متر بوده است. برخی استان‌های کشور هم در این مدت از این میزان بیشتر و برخی کمتر از آن، بارش داشته‌اند. پس از گیلان، «استان مازندران» با ثبت ۳/ ۲۴۷ میلی‌متر دومین استان پربارش کشور و «استان تهران» با ۶/ ۱۰۰میلی‌متر سومین استان پربارش کشور به‌شمار می‌رود. در این میان «استان یزد» با ثبت تنها ۹/ ۱۴ میلی‌متر بارش در ۶۰ روز ابتدایی سال آبی جاری، کم‌بارش‌ترین استان کشور بوده است. پس از آن استان‌های «کرمان» و «خراسان جنوبی» با ثبت به‌ترتیب ۶/ ۱۴ میلی‌متر و ۷۲/ ۲۰ میلی‌متر بارش در دوماه ابتدایی سال آبی‌جاری، دومین و سومین استان کم‌بارش لقب گرفته‌اند. همچنین ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، ۱۸ استان نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته افت بارندگی‌ها را تجربه کرده‌اند و ۱۳ استان هم رشد ریزش‌های جوی را به ثبت رسانده‌اند. از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهد ۱۰ استان کشور در مدت زمان مورد بررسی، نسبت به میانگین بلندمدت افت بارش‌ها را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند و سایر استان‌ها افزایش بارندگی‌ها را داشته‌اند.
از سدها چه خبر؟
مطابق با آمارها، در حال حاضر سدهای کشور ۵میلیارد مترمکعب پرآب‌تر از سال گذشته هستند و حدود ۲۵میلیارد مترمکعب آب ذخیره دارند. قاسم تقی‌زاده‌خامسی در گفت‌و‌گو با شبکه خبر با اشاره به اینکه در سال آبی ۹۷-۹۶ حدود ۳۴۰ شهر درگیر تنش آبی بودند، گفت: خوشبختانه بارش‌های سال آبی گذشته و ابتدای سال آبی جدید (از ابتدای مهر ۹۷ تا پایان آبان ۹۸) تعداد شهرهای دارای تنش آبی را کاهش داده است، به‌طوری‌که میزان بارندگی‌ها نسبت به بلندمدت ۲۹ درصد افزایش داشته است. بر اساس همین بارندگی‌ها ورودی سدهای کشور به ۳ میلیارد و ۶۸ میلیون متر مکعب رسیده و خروجی سدها نیز دو برابر این میزان صورت گرفته است. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا اضافه کرد: این میزان رهاسازی به‌منظور تخلیه برنامه‌ریزی شده سدها و هدایت آب برای تالاب‌ها، محیط زیست رودخانه‌ها و در برخی استان‌ها برای کشت پاییزه کشاورزان صورت گرفته است. بر همین اساس از دو، سه روز گذشته آب از زاینده‌رود رهاسازی شده و قرار است برای کشت پاییزه حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب در اختیار کشاورزان اصفهان قرار گیرد.
