عملکرد یک هفته اخیر شرکت‌های بورسی و فرابورسی در نبوداینترنت؛ شناسایی برندگان اصلی

بازگشت آرامش به داد وستدهای بورس؟

معاملات روز گذشته بورس با بازگشت سهامداران حقیقی به متن معاملات همراه بود. خالص تغییر مالکیت‌های بورسی در معاملات خرد درحدود ۵/ ۲۵ میلیارد تومان به سمت سهامداران حقیقی بود و نماگرهای اصلی بازار سهام توانستند مسیر صعودی خود را، هر چند محدود، ادامه دهند. از میان ۳۱۹ نماد بورسی معامله‌شده در جلسه روز قبل، ۱۸۷ نماد رشد قیمت پایانی را تجربه کردند و ۱۲۸ نماد با افت قیمت کار خود را به پایان بردند. همچنین ارزش معاملات خرد بورسی رشد ۱۱ درصدی را نسبت به جلسه روز چهارشنبه تجربه کرد.

از جمله اتفاقات جالب توجه در نمادهای پررفت‌وآمد بورسی در روز گذشته، حضور خنثای سهامداران حقوقی بود. سهامی که ارزش خرید و فروش بالایی را در این جلسه به ثبت رساندند، عمدتا با تحرک سهامداران حقیقی مواجه بودند و کمتر اثری از سهامداران حقوقی در ارزش بالای دادوستدهای روزانه به چشم می‌خورد. از سوی دیگر در نمادهایی که نقش حقوقی‌ها بیشتر جلوه می‌کرد شاهد فشار فروش از طرف این گروه از سهامداران بودیم. تشکیل صف‌های خرید در نمادهای پر رفت و آمد، عمدتا با عرضه‌های معنادار سهامداران حقوقی همراه بوده و این معامله‌گران حقیقی هستند که به امید برقراری آرامش مجدد و ورود جریان نقدینگی تازه با نیم‌نگاهی به حجم دلگرم‌کننده صف‌های خرید، در عین عرضه‌های سست‌کننده، کماکان میل بیشتری به حضور در جبهه تقاضا نشان می‌دهند.

ارزش معاملات ۱۰ نماد برتر بورسی در معاملات روز گذشته، رقم جالب توجه ۲۲۲ میلیارد تومان را نشان می‌دهد. سهم معاملات این ۱۰ نماد بورسی، بیش از ۲۳ درصد از ارزش کل معاملات خرد روز گذشته را در برمی‌گیرد که حاکی از تمرکز بالای سرمایه‌گذاران در نمادهای خاص است. در ادامه در رابطه با تمرکز بر این دسته از نمادها توضیحات بیشتری ارائه خواهد شد. به جز نماد «وبملت»، سایر نمادهای پرمعامله را نمی‌توان در میان نمادهای مطرح بورسی به شمار آورد. این دسته از نمادها بیش از هرچیز تحت تاثیر جریان‌های قبلی به حرکت خود و جذب نقدینگی‌های خرد ادامه می‌دهند.

جریان ناقص اطلاعات و اثرات آن بر بازار

طی یک هفته اخیر بورس تهران، همچون فضای عمومی جامعه، شاهد تجربه‌ای جدید بود. از شامگاه شنبه هفته گذشته، دسترسی به اینترنت تا حدود زیادی محدود شد و این مساله در فضای دادوستدهای بورسی نیز آثار قابل‌توجهی داشت. به این ترتیب بازار سهام یک هفته معاملاتی را بدون دسترسی به منابع اطلاعاتی مهم سپری کرد و از آن مهم‌تر رایزنی‌ها و تعاملات بورسی که نقش قابل‌توجهی در تعیین جهت دادوستدهای این بازار دارد جای خود را به سکوت داد. این اتفاق جوانب بی‌شماری در پی‌داشت. از بارزترین نقص‌هایی که بورس تهران در این هفته با آن مواجه بود، می‌توان به عدم دسترسی لحظه‌ای به قیمت کالاهای پایه در بازار جهانی اشاره کرد. به این ترتیب بورس تهران که می‌رفت تا واکنش لحظه‌ای به اطلاعات عمومی را به یک قالب تبدیل کند با چالشی غیرمنتظره روبه‌رو شد. به این ترتیب به مدت یک هفته، رصد تحولات بازار جهانی برای قسمت عمده‌ای از سرمایه‌گذاران ناممکن شد و تنها بخش کوچکی از بازار که البته بیشتر بازیگران بزرگ را شامل می‌شد، به این اطلاعات دسترسی داشتند.

نکته جالب‌توجه آنکه بازار جهانی طی هفته گذشته شاهد رویداد مهمی نبود و این مساله سبب شد مزیت اطلاعاتی بازیگران بزرگ شکاف چندانی میان کلیه بازیگران ایجاد نکند. در غیر این‌صورت بازیگران خرد بازار باید از کنش‌های بازیگران بزرگ روند قیمت‌ها را در بازار جهانی حدس می‌زدند یا آنکه به کسب داده‌های غیرزنده اکتفا می‌کردند و تنها شاهد دادوستدهای بازار می‌بودند. ضمن آنکه عدم تقارن اطلاعاتی بی‌شک عدم جذابیت بورس را در پی می‌داشت و خروج بیش از پیش نقدینگی از این بازار را رقم می‌زد.

عدم اطلاع سرمایه‌گذاران از اخبار غیراقتصادی و ریسک‌های سیستمی نیز خود به خود سبب می‌شود تا روند دادوستدهای پیشین به قیمت‌های بعدی جهت دهد. در فضایی که داده‌های چندانی در رابطه با ریسک‌های محاط بر بازار وجود ندارد، برخی معامله‌گران محافظه‌کار راه خروج از بازار را در پیش می‌گیرند (که ثمره آن فشار بر قیمت‌ها در روز ابتدایی قطع اینترنت بود) و بعد از آن سهامدارانی که با احتیاط در سمت خرید قرار گرفتند بیش از هر چیز به روند دادوستدها تکیه می‌کنند. این رویه معاملات بیش از هر چیز به کورمال راه رفتن در تاریکی می‌ماند. البته باید بر این موضوع نیز تاکید کرد که بازیگران سهام همچنان به رسانه‌های داخلی دسترسی داشتند و از همه مهم‌تر باید نقش کلیدی «کدال» را در معاملات در نظر داشت. با وجود این، این موضوع نیز غیرقابل‌انکار است که بسیاری از  اخبار و تحلیل‌های بورسی از طریق گروه‌های تلگرامی رد و بدل می‌شد و در نبود آن نقش این‌گونه‌ رسانه‌های داخلی نیز کمتر به چشم می‌آید.

شاید تصور بازار سهام بدون جریان مستمر و لحظه‌ای اطلاعات تا هفته پیش ناممکن بود. به این ترتیب برآورد اثرات چنین تغییری در بازارها نیز تا حدودی ناشناخته بود. فرضیه‌هایی همچون «حرکت سهامداران به سمت گروه‌های کم‌ریسک‌تر و سهام ارزنده»، «کوچ نقدینگی از بازار سهام به بازارهای موازی همچون ارز» و «پیگیری معاملات بر اساس سبقه قیمتی» در این برهه فرصت آزمون پیدا کردند و به‌نظر می‌رسد در مقطع فعلی فرضیه سوم مصداق بیشتری پیدا کرده است. نکته آنجاست که منبع عمده تحلیل‌های نموداری، اخبار رانتی و سیگنال‌فروشی‌ها نیز گروه‌های تلگرامی‌ است؛ حال باید این سوال پاسخ داده می‌شد که در نبود چنین منابع، تحلیل‌ها و شایعاتی، بازیگران خردی که بر این مبنا معامله می‌کنند چه مسیری را در پیش می‌گیرند؟ لازم به تاکید است که در ماه‌های اخیر این دسته از بازیگران، سهم قابل‌توجهی از دادوستدها را به خود اختصاص داده‌اند و رفتار ایشان کلیت بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. روند معاملات هفته گذشته نشان می‌دهد بیشترین ارزش معاملات بورسی در نمادهایی جریان داشت که پیش از این کمتر در مرکز دید بازار بودند اما روند قیمتی آنها در هفته‌های اخیر عموما بر محور رشد قابل‌توجه بوده است. این‌چنین به نظر می‌رسد که نقدینگی که پیش از این با سیگنال‌، اخبار رانتی و برخی‌ تحلیل‌ها به سمت این نمادها حرکت کرده بود عجله‌ای برای خروج نداشته و در عین حال صعود ممتد قیمت باز هم به جذب نقدینگی منجر شده است.

در عین حال باید به این نکته نیز توجه داشت در بورس تهران که عموما نقد روند صعودی قیمت سهام جایگاه خاصی ندارد، روندهای صعودی قیمت در چنین نمادهایی معمولا بدون توقف خاصی پیش می‌رود وگویی کسی نمی‌داند که این روند کجا متوقف خواهد شد. در این بین مطرح نشدن گزینه‌های دیگر و همچنین نبود معدود نقدهای موجود نیز، تمرکز را بر آخرین سیگنال‌ها بیشتر می‌کند.

آمار معاملات سهام

بررسی بازدهی صنایع مختلف بورسی طی یک هفته اخیر نشان می‌دهد صنایع بزرگ کامودیتی‌محور طی هفته اخیر چندان مورد استقبال بازیگران بازار قرار نگرفتند. شاخص سه گروه کانه‌های فلزی، محصولات شیمیایی و فلزات اساسی در هفته گذشته به ترتیب با افت‌های ۶/ ۰، ۷/ ۰ و ۸/ ۰ درصدی همراه بوده و شاخص گروه فرآورده‌های نفتی نیز عقبگرد ۹/ ۱ درصدی را تجربه کرده است. این درحالی است که حضور بازیگران حقوقی در این دسته از سهام معمولا بیشتر است و اصطلاحا نقش حمایتی را در این گروه‌ها بیشتر می‌توان مشاهده کرد. با توجه به نسبت‌های قیمت‌ به درآمدی صنایع مذکور، این گروه‌ها عمدتا به‌عنوان بستر نمادهای ارزنده شناخته می‌شوند و بر این اساس به نظر می‌رسد فرض کوچ سهامداران به سمت نمادهای ارزنده در خاموشی اطلاعاتی چندان برقرار نیست.

جدول میانه صفحه نمادهایی را نشان می‌دهد که طی هفته گذشته، بازدهی بیش از ۱۵ درصد را به ثبت رسانده‌اند. از بین ۲۶ نماد این جدول ۱۹ نماد در پنج جلسه معاملاتی منتهی به ۲۵ آبان بازدهی بیش از ۱۰ درصد را به ثبت رسانده‌اند. به عبارتی ۲۰ نماد آورده‌شده در این جدول طی دو هفته اخیر بازدهی بیش از ۳۰ درصد را به ثبت رسانده‌اند. این مساله فرض ادامه روند معاملاتی هفته گذشته را تقویت می‌کند.

متوسط ارزش معاملات خرد بورسی در هفته بدون اینترنت ۹۰۳ میلیارد تومان و در هفته قبل از آن ۱۰۶۴ میلیارد تومان بوده است. به عبارتی ارزش معاملات خرد با افت ۱۵ درصدی همراه شده است. همچنین طی هفته اخیر خالص تغییر مالکیت‌ها ۲۵۹ میلیارد تومان به سمت سهامداران حقوقی و در هفته ماقبل آن ۹۲ میلیارد تومان به سمت سهامداران حقیقی بازار بوده است. از میان ۳۹ صنعت بورسی، شاخص ۲۱ گروه رشد کرده و برآیند تغییر قیمت‌ها در ۱۸ صنعت به عقبگرد شاخص منجر شده است.  طبق آخرین گزارش‌ها، دسترسی کاربران به شبکه‌های اینترنت خانگی درحال برقراری است و همچنین انتظار می‌رود شبکه‌های اینترنت‌ گوشی‌های همراه نیز به زودی به حالت معمول بازگردد. بازگشت این بستر مهم داده، در بحبوحه انتشار گزارش‌های ماهانه می‌تواند بار دیگر قوت گرفتن جریان‌های اطلاعاتی بورس را در پی داشته باشد.