تراز تجاری منفی کشاورزی ایران در 9 ماهه اخیر

تراز تجاری هشت ساله

در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۱ ارزش صادرات معادل ۴ میلیارد و ۵۴۲ میلیون دلار و ارزش واردات ۱۰ میلیارد و ۱۹۴ میلیون دلار بوده که تراز تجاری منفی ۵ میلیارد و ۶۵۲ میلیون دلاری را رقم زده است. در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۲ نیز ارزش صادرات ۳ میلیارد و ۷۸۶ میلیون دلار و ارزش واردات ۹ میلیارد و ۲۵۱ میلیون دلار بوده است که این امر موجب رقم خوردن تراز تجاری منفی ۵ میلیارد و ۴۶۵ میلیون دلاری شده است. در بازه مشابه سال ۹۳، صادرات ایران در کشاورزی و صنایع‌غذایی ارزشی معادل ۴ میلیارد و ۷۴۴ میلیون دلار داشته و وارداتی به ارزش ۹ میلیارد و ۲۲۳ میلیون دلار به ثبت رسیده که حاصل آن تراز تجاری منفی ۴ میلیارد و ۴۷۹ میلیون دلار بوده است. در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۴ هم ارزش صادرات این بخش ۴ میلیارد و ۳۶۳ میلیون دلار و ارزش واردات ۶ میلیارد و ۷۷۷ میلیون دلار بوده است. تراز تجاری در این سال به منفی ۲ میلیارد و ۴۱۴ میلیون دلار رسیده است. در سال ۹۵ شاهد صادراتی به ارزش ۴ میلیارد و ۶۲۹ میلیون دلار و وارداتی به ارزش ۶ میلیارد و ۶۹۲ میلیون دلار بودیم. از این رو در این بازه زمانی کمترین فاصله صادرات و واردات رقم خورده و تراز تجاری به منفی ۲ میلیارد و ۶۳ میلیون دلار رسیده است. صادرات کشاورزی و صنایع‌غذایی در سال ۹۶ نیز ۴ میلیارد و ۹۵۲ میلیون دلار و واردات معادل ۷ میلیارد و ۹۸۴ میلیون دلار بوده است. تراز تجاری در ۹ ماه منتهی به آذر این سال، منفی ۳ میلیارد و ۳۲ میلیون دلار است. ارزش صادرات این بخش در بازه مشابه سال ۹۷ معادل ۴ میلیارد و ۷۶۵ میلیون دلار و ارزش واردات در همین بازه ۷ میلیارد و ۵۹۳ میلیون دلار بوده و تراز تجاری نیز منفی ۲ میلیارد و ۸۲۹ میلیون دلار به ثبت رسیده است. در ۹ ماه منتهی به آذر امسال نیز صادراتی معادل ۴ میلیارد و ۹۹ میلیون دلار در بخش کشاورزی و صنایع‌غذایی رقم خورده و واردات این بخش نیز به ۹ میلیارد و ۲۸۴ میلیون دلار رسیده که موجب شده تراز تجاری این بخش به منفی ۵ میلیارد و ۱۸۵ میلیون دلار برسد. در واقع بیشترین فاصله واردات و صادرات طی ۶ سال اخیر در بازه زمانی ۹ ماه منتهی به آذر امسال ثبت شده است.

صادرات ۹ ماهه ۹۸

براساس گزارش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۱۳۹۸، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی ۵ میلیون و ۷ هزار تن به ارزش ۴ میلیارد و ۹۹ میلیون دلار است که از نظر وزن ۶/ ۵ درصد و ازنظر ارزش ۶/ ۱۶ درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات ۹ ‌ماه منتهی به آذر سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱/ ۲۶ درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال گذشته (سال‌های ۹۱ تا ۹۷) نیز ۷/ ۹ درصد کاهش دارد. اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی شامل انواع میوه‌های درختی به ارزش یک میلیارد و ۲۷۹ میلیون دلار با سهم ۲/ ۳۱ درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی (شامل سیب‌زمینی، پیاز و موسیر، گوجه‌فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه) به ارزش ۴/ ۹۲۵ میلیون دلار با سهم ۶/ ۲۲ درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش ۹/ ۳۲۵ میلیون دلار با سهم ۸ درصد، زعفران به ارزش ۶/ ۱۹۹ میلیون دلار با سهم ۹/ ۴ درصد و ماهی و میگو به ارزش ۶/ ۱۶۵ میلیون دلار با سهم ۴ درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی بوده است.متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی ۸۱۹ دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (۲۷۶ دلار) ۷/ ۲۹۶ درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی صادراتی در ۹ ‌ماه منتهی به آذر سال ۹۸، ۱۰ هزار و ۶۲۹ تومان و متوسط کل صادرات غیرنفتی کشور ۱۰ هزار و ۶۳۴ تومان بوده است.

واردات ۹ ماهه ۹۸

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۸، معادل ۱۷ میلیون و ۱۲۳ هزار تن به ارزش ۹ میلیارد و ۲۸۴ میلیون دلار بوده که به ترتیب ازنظر وزن ۲/ ۷۵ درصد و ازنظر ارزش ۷/ ۵۱ درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت ۳/ ۲۲ درصد بیشتر از سال قبل و درمجموع نیز ۶/ ۱۲ درصد بیشتر از میانگین شش سال گذشته (سال‌های ۹۱ تا ۹۷) بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی در ۹ ‌ماه منتهی به آذر سال ۹۸، ذرت به ارزش یک میلیارد و ۴۵۴ میلیون دلار با سهم ۷/ ۱۶ درصد، برنج به ارزش یک میلیارد و ۱۷۴ میلیون دلار با سهم ۷/ ۱۲ درصد، دانه سویا به ارزش ۹/ ۸۰۳ میلیون دلار با سهم ۷/ ۸ درصد، جو به ارزش ۸/ ۶۴۱ میلیون دلار با سهم ۹/ ۶ درصد، گوشت قرمز به ارزش ۵/ ۶۱۱ میلیون دلار با سهم ۶/ ۶ درصد، قند و شکر به ارزش ۲/ ۵۱۹ میلیون دلار با سهم ۶/ ۵ درصد، چای به ارزش ۵/ ۳۱۸ میلیون دلار با سهم ۴/ ۳ درصد، کره به ارزش ۳/ ۲۸۵ میلیون دلار با سهم ۱/ ۳ درصد، انواع میوه به ارزش ۱/ ۲۶۸ میلیون دلار با سهم ۹/ ۲ درصد و توتون، سیگار و انواع تنباکو به ارزش ۳/ ۱۷۴ میلیون دلار با سهم ۹/ ۱ درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی بوده که درمجموع حدود ۶۸ درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع‌غذایی را شامل می‌شوند.

متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در ۹ ‌ماهه نخست سال‌جاری، ۵۴۲ دلار است که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (۷۸۸ دلار) حدود ۶۸ درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع‌غذایی وارداتی ۴هزار و ۲۰۰ تومان و متوسط واردات کشور ۴ هزار و ۲۰۰ تومان بوده است.

نهاده‌های کشاورزی

آفت‌کش‌ها: در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۱۳۹۸، جمعا ۲۳ هزار و ۵۳۰ تن آفت‌کش به‌صورت آماده مصرف و ۱۴ هزار و ۶۴ تن به‌صورت تکنیکال وارد کشور شده که در مقایسه با سال قبل، آفت‌کش‌های آماده مصرف ۱۷۶ درصد و تکنیکال‌ها ۸/ ۸۱ درصد افزایش نشان می‌دهد. در مجموع با تبدیل آفت‌کش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل ۵/ ۲) می‌توان نتیجه گرفت که در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۸ مقدار واردات آفت‌کش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳/ ۴۲ درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف‌کش‌ها ۸/ ۶ درصد و سهم افزایشی قارچ‌کش‌ها ۸/ ۱۸۵ درصد و حشره‌کش‌ها ۴/ ۱۱۲ درصد بوده است. جمع کل ارزش آفت‌کش‌های وارداتی در این بازه زمانی، ۲۸۳ میلیون دلار است که حدود ۹/ ۱۲۰ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است. در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۱۳۹۸ مقدار یک هزار و ۳۵۳ تن آفت‌کش آماده مصرف و ۴/ ۳۱۹ تن آفت‌کش تکنیکال جمعا با ارزش ۳ میلیون و ۱۸۸ هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار ۸/ ۲۰ و ۸/ ۶۰ درصد کاهش و از نظر ارزش جمعا ۸/ ۴۴درصد کاهش دارد.

کودها: کل واردات کودها در این بازه زمانی، 501 هزار تن با ارزش 4/ 268 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 2/ 86 درصد و از نظر ارزش 87 درصد افزایش نشان می‌دهد. در بین انواع کود‌های وارداتی به ترتیب کودهای پتاسه 3/ 129 درصد، کودهای فسفره 6/ 116 درصد و ازته 2/ 36 درصد افزایش و NPK 9/ 32 درصد و کودهای میکرو 20 درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند. در 9 ماه منتهی به آذر سال 1398 مقدار 3307 هزار تن کود باارزش 5/ 620 میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 11 درصد افزایش و 6/ 14 درصد کاهش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است. بذر: در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی از ابتدا تا انتهای پاییز 98، 17 هزار و 178 تن با ارزش 9/ 161 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود 9/ 63 درصد و از نظر ارزش 7/ 271 درصد افزایش نشان می‌دهد؛ از بین بذرهای مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 7/ 83 درصدی روبه‌رو بوده است؛ بذر چغندر قند 3/ 110 درصد و بذر ذرت 1/ 97 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.در 9 ماه منتهی به آذر سال 1398 جمعا مقدار 752 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش یک میلیون و 500 هزار دلار صادر شده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 9/ 84 درصد و از نظر ارزش 8/ 91 درصد کاهش نشان می‌دهد.

میزان بارندگی: طی سه ماه گذشته از سال آبی 99-1398 میزان بارندگی 6/ 87 میلی‌متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 5 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) نیز 41 درصد افزایش داشته است.