آیا روند کاهشی قیمت‌ها در بازار مواد اولیه بازار پتروشیمی آغاز شده است؟

این موضوعات باعث شده قیمت نفتا به‌عنوان ماده اولیه پتروشیمی‌ها روند کاهشی خود را آغاز کند. تنها در روز گذشته نفتا حدود ۵ دلار افت را تجربه کرد و به این ترتیب افت ماهانه ۳ درصدی را به ثبت رساند و نشان داد با یک تاخیر زمانی اما روند کاهشی خود را آغاز کرده است. در سوی دیگر نگاهی به شاخص قیمت محصولات پلیمری و شیمیایی نیز حکایت از آن دارد که قیمت این محصولات که تا ژانویه ۲۰۱۸ میل زیادی به رشد داشت با شیب ملایم روند کاهشی را در دامنه دو ساله ادامه داده و با آنکه در سه ماه پایانی ۲۰۱۹ و در پی بهبود تقاضا در بازار محصولات پتروشیمی روند رو به رشدی را آغاز کرده بود در پی کاهش قیمت نفت بار دیگر نزولی شده است و اکنون شاخص قیمت محصولات پتروشیمی درحال ‌کاهش مجدد است.

 همه این شواهد حکایت از آن دارد که شمای کلی قیمت مواد اولیه در دنیا به طرز قابل‌توجهی با کاهش قیمت نفت و نفتا همزمان شده و همه این محصولات درحال‌طی کردن یک مسیر هستند. با این حال آن‌طور که گزارش‌های معتبر جهانی منتشر شده حکایت دارند در سه ماه چهارم ۲۰۱۹ روند حرکتی بازار محصولات پتروشیمی به‌صورت منطقه‌ای تغییر کرده و بیشتر تابع تقاضای منطقه‌ای درحال ‌حرکت است. این گزارش‌ها نشان می‌دهند تقاضا در نقاط مختلف دنیا تابع موضوعاتی مانند تحولات فصلی در نیمکره‌های شمالی و جنوبی زمین، موجودی انبارها در بخش‌ها و مناطق مختلف و همچنین برای محصولات مختلف، تحولات رشد اقتصادی در نقاط مختلف جهان و مسائل تجاری مانند تعرفه‌ها و جنگ‌های تجاری است و همه این موضوعات تقاضا را به‌صورتی ناهمگون تغییر داده است. نتیجه این امر نیز مازاد تقاضا در برخی نقاط و کسری در برخی نقاط دیگر است.

 به‌عنوان مثال ICIS در گزارشی به محصول پلی‌اتیلن ترفتالات اشاره کرده و می‌نویسد تقاضا برای این محصول در آمریکای لاتین کاهش یافته و در آمریکای مرکزی و جنوبی افزایشی است با این حال اروپا با تقاضای پایین‌تری روبه‌رو است و تقاضا برای کشورهای آسیایی به‌ویژه جنوب و شرق آسیا بهبود یافته است. عرضه‌ها نیز به‌صورت متوازن تغییر نکرده، بنابراین از تلاقی عرضه و تقاضا قیمت‌ها به‌صورت منطقه‌ای درحال ‌تحول است. نتیجه این امر آن است که درحال‌حاضر بیش از گذشته قیمت محصولات پتروشیمی تابع تحولات منطقه‌ای است و باید بهای نفت را عامل کمکی برای بازار به‌شمار آورد. دلیل این امر نیز آن است که در دوره‌های فراز و فرود شدید قیمتی متغیر نفت در بازار خودنمایی می‌کند و مسیر تغییرات را در بازارها مشخص‌تر می‌سازد در غیر این صورت به‌عنوان مثال در دوره‌های گذشته مانند سال ۲۰۱۸ که قیمت نفت مسیر مناسب و صعودی را پشت‌سر می‌گذاشت شاخص قیمت محصولات پتروشیمی درحال ‌کاهش بود و این موضوع از استقلال نسبی بازار و تاثیرپذیری بالاتر آن از مسائل غیرنفتی حکایت دارد. البته همان‌طور که اشاره شد این تفسیر به معنای استقلال از نفت نیست و باید گفت اثرگذاری نفت در نرخ‌های تغییرات پایین قابل‌توجه نیست و در شرایطی که نرخ‌های تغییرات نفت چشمگیر است می‌تواند روی مسیر کلی حرکت شاخص قیمت محصولات پتروشیمی اثر بگذارد.

این موضوع در سه ماه پایانی ۲۰۱۹ نیز مشاهده شد. رشد قابل‌توجه بهای نفت توانست مسیر کلی حرکت شاخص‌ها را تغییر دهد و قیمت‌های منطقه‌ای را از خود متاثر سازد و افت شدید آن نیز بار دیگر همین اثر را با خود به همراه دارد. برخی تولیدکنندگان چینی به دلیل حاشیه سود پایین و کاهش تقاضا حتی میزان تولید خود را کاهش داده‌اند و این درحالی است که موجودی انبار برای این تولیدکنندگان صعودی بوده و پیش‌فروش‌ها نیز کاهش یافته است. در این بین نباید از مسائل پیرامون چین به‌عنوان یکی از مراکز اصلی فرماندهی بازار محصولات پتروشیمی غافل ماند. درحال‌حاضر طبق دستورالعملی که دولت چین منتشر کرده در راستای حمایت از محیط زیست استفاده از محصولات یک بار مصرف برای بسته‌بندی ممنوع خواهد شد. این مساله روی خرید پلی‌اتیلن تاثیر زیادی بر جای خواهد گذاشت. گفته می‌شود ۴/ ۹ درصد از تقاضا برای پلی‌اتیلن کاهش خواهد یافت که در سال‌جاری رقمی معادل ۸۸۰ هزار تن و در سال‌های آینده به ۴ میلیون تن نیز خواهد رسید. براساس گزارشی که ICIS منتشر کرده است استفاده از محصولات پلاستیکی که در ارسال خریدهای آنلاین و بسته‌های پستی و خریدهای سوپرمارکتی و... استفاده می‌شود رقم بسیار بالایی از مصرف این نوع محصول را در بر می‌گیرد.

ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی غیرقابل تجزیه تاثیر عمده‌ای بر تقاضای PE خواهد داشت. داده‌های دفتر ملی آمار چین (NBS) نشان می‌دهد فروش آنلاین کالاهای فیزیکی به ۵/ ۸ تریلیون یوآن در سال ۲۰۱۹ رسیده که در مقایسه با سال گذشته ۵/ ۱۹ درصد رشد را تجربه کرده است. طبق اعلام گروه چین پست، تعداد کل تحویل‌های اکسپرس در چین در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۵/ ۶۳ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال ۲۰۱۸ معادل ۳/ ۲۵ درصد افزایش داشته است. اکنون پیش‌بینی می‌شود ممنوعیت استفاده از کیسه‌های بسته‌بندی پلاستیکی غیرقابل تجزیه در خدمات پستی و حمل‌ونقل سریع تاثیر بسزایی در تقاضای PE داشته باشد.وود مکنزی در گزارشی که به تازگی منتشر کرده آغاز یک دوره نزولی قیمتی را در صنعت پتروشیمی چین پیش‌بینی کرده است. دلیل این امر براساس این گزارش عرضه بیش از پیش در بازارهای الفین و پلی‌الفین است.چین بزرگ‌ترین کشور تولید‌کننده پتروشیمی در جهان است. جایگاه این کشور به‌عنوان تولیدکننده برتر با سرمایه‌گذاری گسترده در زنجیره‌های الفین و آروماتیک تقویت شده است که ناشی از رشد تقاضا از یکسو و پشتیبانی دولت در سال‌های اخیر است. کلی چویی، مدیر ارشد وود مکنزی در این باره گفت: در سال ۲۰۲۰، چین موجی از ظرفیت جدید را مشاهده خواهد کرد که از طریق مگاپروژه‌های پالایشگاهی و پتروشیمی صورت می‌گیرد. این افزایش عرضه همراه با یک اقتصاد شکننده، چالش‌های جدی را برای بازار پتروشیمی چین ایجاد خواهد کرد. به گفته وی ما انتظار داریم قیمت کالاهای پتروشیمیایی بیشتر کاهش یابد و حاشیه تولید همچنان کاهشی باشد.   براساس این گزارش در سال ۲۰۲۰ چین ۸/ ۵ میلیون تن در سال اتیلن و ۷۵/ ۵میلیون تن پروپیلن را به ظرفیت تولید خود اضافه می‌کند که به ترتیب ۴۷ و ۷۵ درصد از رشدهای جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. ظرفیت اتیلن چین در سال ۲۰۲۰ برابر با ۵۷ درصد از کل ظرفیت اتیلن کره جنوبی و ۸۵ درصد از کل ظرفیت ژاپن بیشتر خواهد بود که این امر قیمت را برای این محصولات تحت فشار قرار خواهد داد و باعث خواهد شد صنعت الفین چین از امسال وارد چرخه نزولی شود. چویی افزود: بهبود سرمایه‌گذاری‌های خارجی و مجوزهای واردات نفت خام و ارتقای سهمیه شرکت‌های خصوصی چینی ظرفیت بیشتری برای بخش الفین‌ها ایجاد کرده است. از طرف دیگر، انتظار می‌رود تقاضا در سال ۲۰۲۰ براساس ارقام گذشته پایدار بماند که این نشان می‌دهد بازار پیچیده‌تر و بی‌ثبات خواهد شد.